Steeds meer studenten combineren werken en studeren tijdens het schooljaar en zelfs tijdens de examenperiode. Uit de jaarlijkse studie van Randstad blijkt hoe snel studentenarbeid toeneemt. Twintig jaar geleden werkte één op drie studenten tijdens het schooljaar, nu is dat 75%. Ongeveer een derde merkt op dat dit negatieve gevolgen heeft op hun studies.
De meeste van die studenten werken ook in de zomermaanden. Nog eens 10% van de studenten werkt enkel in de zomer. Maar liefst 32% van de studenten werkt tijdens de blok en de examens, zes jaar geleden was dat 24%. De cijfers zijn hoger voor wie op kot zit (41%) of zelfstandig woont (45%). De toename wordt verklaard door de stijgende levensduurte, onder meer vrije tijd is veel duurder geworden. 28% gebruikt het inkomen uit studentenarbeid om een deel van de studies te financieren en 25% draagt bij aan het gezinsbudget.
In 2023 en 2024 werd het aantal uren dat studenten mogen werken zonder dat de werkgevers gewone sociale bijdragen betalen opgetrokken van 475 tot 600 uur per jaar. Dit heeft ook gevolgen voor de belastingen van de studenten en het recht op het groeipakket (de vroegere kinderbijslag). Een derde van de studenten werkte de voorbije periode meer dan 475 uur per jaar.
Waarom zijn bazen en liberalen enthousiast over de toename van studentenarbeid? Het is niet omdat ze het appreciëren dat er een jonge frisse wind door hun bedrijf waait. Het zijn vooral de lage lonen die hen doen likkebaarden. Het mediaan uurloon bedraagt 13 euro, wat in verhouding tot andere lonen erg laag is. Komt daar nog bovenop dat er minder aan de sociale zekerheid wordt bijgedragen.
Hoe meer studenten werken, hoe minder tijd voor hun studies. Als rechts en extreemrechts het voor het zeggen hebben, wordt de druk op studenten verder opgevoerd. De nieuwe Nederlandse regering-in-vorming, met onder meer liberalen en extreemrechts, wil de langstudeerboete opnieuw invoeren. Studenten die meer dan een jaar uitlopen in hun bachelor of master moeten dan 3.000 euro extra betalen, bovenop het inschrijvingsgeld van 2.530 euro per jaar. Het zorgde al voor protest door studenten en personeelsleden. Het extreemrechtse PVV van Wilders is enthousiast over de langstudeerboete en stelt het voor als een “overwinning op het woke-activisme aan de universiteiten.”
Een antwoord van de linkerzijde vertrekt van de noden van jongeren en personeelsleden. Investeren in hoger onderwijs is noodzakelijk omdat het investeren in de toekomst is. Voldoende personeel en degelijke infrastructuur is noodzakelijk om het studeren in zo goed mogelijke omstandigheden te laten verlopen. Studenten moeten de nodige tijd hebben om zich te focussen op hun studies. Ja, ontspanning is belangrijk en een onderdeel van de ontwikkeling van jongeren (een onderdeel dat best uit de handen van de commerciële winstlogica wordt gehouden met het oog op de betaalbaarheid). Het is echter niet logisch dat studenten moeten werken, ook tijdens de examens, terwijl studeren op zich een voltijdse activiteit is. Om de focus op de studies mogelijk te maken, zou een studentenloon een belangrijke stap vooruit zijn. Het zou studenten onafhankelijk maken van de sociale positie van hun ouders en het zou de druk om zoveel mogelijk te werken verlichten.
