In Luik trokken enkele leden van Campagne ROSA naar de Churchill-bioscoop om naar “C’è ancora domani” te kijken. Ze delen graag hun reactie op deze film die ingaat op de positie van vrouwen in Italië vlak na de Tweede Wereldoorlog.
Artikel door leden van Campagne ROSA in Luik
Het hoofdpersonage, Delia, is een huisvrouw die in een flat woont met haar gewelddadige man en hun 3 kinderen. Ze werkt bij een schoenmaker, een paraplumaker, geeft injecties aan ouderen en wast en droogt de kleren van klanten. Maar het geld dat ze verdient wordt elke avond gecontroleerd en geïnd door haar man, die haar kleineert als het voor hem niet genoeg is. Hij slaat haar als ze de taken die hij van haar vraagt niet uitvoert.
Paola Cortellesi, de regisseur van deze film, heeft ervoor gekozen om de scènes van huiselijk geweld in dansvorm te presenteren, misschien als een manier om ze draaglijk te maken zonder de feiten te verzachten.
Dagelijkse strijd
Op een dag, als Delia blij terugkomt met chocolade (een nieuw en zeldzaam genot in dit naoorlogse tijdperk), verbeeldt haar man Ivano zich dat ze haar lichaam ervoor heeft geruild. Wat ons opviel was dat ze niet eens probeert om hem ervan te overtuigen dat het niet waar is. Je krijgt de indruk dat ze tegen zichzelf zegt dat het geen zin heeft (misschien heeft ze het al geprobeerd toen ze jonger was). Je ziet de berusting in haar ogen. Ze heeft alle hoop opgegeven dat hij zal veranderen.
Om ervoor te zorgen dat haar gezin alles heeft wat ze nodig hebben, vecht Delia elke dag tegen de uitputting op haar werk, maar ook tegen het huiselijk geweld van haar man.
Maar dat is niet alles: Delia moet ook voor haar schoonvader zorgen, een bedlegerige man die onder hetzelfde dak woont. Hij is ook actief betrokken bij het seksuele en gendergerelateerde geweld tegen Delia, ondanks het feit dat ze hem dagelijks haar tijd en zorg geeft. Delia wordt door haar schoonvader gezien als een “goede huisvrouw”, maar “haar probleem is dat ze te veel praat”, zegt hij. Op een dag zal hij zijn zoon adviseren haar niet zoveel te slaan. Op het eerste gezicht zou je kunnen denken dat hij een zeker medelijden met haar heeft, of zelfs empathie. Maar dat is niet de reden voor zijn advies. Hij heeft “genoeg van al dat geschreeuw en gehuil”…
Hoewel we hier een hels beeld zien waarin Delia gevangen lijkt te zitten, straalt er veel veerkracht en kracht uit haar karakter. Hoop is een gevoel dat doorkomt, vooral wanneer er een brief wordt ontdekt die alles zou kunnen veranderen.
Er is een constante spanning tussen de gezinsleden. De vader houdt toezicht, controleert en onderdrukt zijn kinderen en zijn vrouw. Er wordt geen liefde of genegenheid gegeven door deze man. Hoewel het geweld tegen de kinderen niet expliciet wordt getoond, heeft het geweld tegen Delia een directe impact op de kinderen. Zowel de oudste als de jongste weten heel goed wanneer hun vader gaat toeslaan: ze staan meteen op van tafel en gaan naar hun kamer.
De scènes thuis spelen zich voornamelijk af rond de eettafel. Dat is ook de plek waar ze geslagen wordt. Het is rond de tafel dat ze hun tête-à-tête hebben, waar ze het hebben over het geld dat ze hebben verzameld, school, eten, enz.
De bruiloft
Op een dag kondigt dochter Marcella aan dat ze zich wil verloven met een jongen uit de middenklasse. Delia en Ivano maken een vreugdedans. De vader schreeuwt voor de hele buurt: “Mijn dochter gaat met een goede man trouwen, zodat ze geen schooier wordt zoals de rest van jullie!”
Wat opvalt in deze zin is het objectaspect dat hij aan zijn dochter geeft: uiteindelijk heeft haar huwelijk geen waarde behalve geld. Als gevolg daarvan heeft zij ook geen waarde; ze is slechts het hoofdobject van een economische uitwisseling tussen twee families. Deze gewelddadige zin toont een afwijzing van haar eigen klasse en een verlangen om aan de armoede te ontsnappen.
Delia hoopt ook op een betere toekomst voor haar dochter. Maar terwijl ze de twee tortelduifjes observeert, realiseert ze zich dat de verloofde van haar dochter, net als haar man en schoonvader, al in de cirkel van geweld is beland. Hij zegt haar dat ze geen make-up meer mag dragen, want volgens hem betekent make-up dragen dat je andere mannen wil verleiden. Ze besloot met haar dochter te gaan praten. “Het is nog niet te laat voor je”, zegt ze. Haar dochter antwoordt: “Voor jou is het ook nog niet te laat”.
Voor haar dochter, meer dan voor zichzelf, beweegt ze hemel en aarde om ervoor te zorgen dat haar toekomst anders is dan de hare. Er is een duidelijke band tussen hen gedurende de film, van tederheid tot frustratie, woede en onbegrip, vaak zichtbaar in Marcella’s ogen.
Haar stem gebruiken
Hoewel we ons gedurende de film inbeelden dat de mysterieuze brief die Delia ontvangt haar in staat zal stellen om weg te komen van haar mishandelende man, leren we uiteindelijk dat het een uitnodiging is om te gaan stemmen… Voor de eerste keer in haar leven! In 1945 kregen vrouwen in Italië stemrecht.
Dus Delia liep niet weg. Ze gebruikte haar stem. Stemmen werd gepresenteerd als een middel tot emancipatie voor vrouwen, die nooit eerder in staat waren geweest om hun mening te uiten. Dus gingen ze allemaal naar de stembus om eindelijk een legitieme invloed te hebben op het openbare en politieke leven.
En het was Marcella die, op het laatste moment en nadat ze al een rol had gespeeld in het ontwaken van haar moeder, haar het stembiljet overhandigde. Ze hebben allebei de cyclus van geweld doorbroken om zich aan te sluiten bij de groep vrouwen die zich verzetten tegen de obstakels van de heersende klasse om op te komen voor een meer rechtvaardige en gelukkiger toekomst.
De politieke en historische context
In 1946 kregen vrouwen in Italië stemrecht na een jarenlange strijd, zowel lokaal als internationaal, om als volwaardige burgers beschouwd te worden. Deze strijd ging hand in hand met eisen zoals voor financiële onafhankelijkheid (degelijke lonen, enz.), wat essentieel was voor hun overleving. Dit recht kon hen niet langer worden ontzegd, en dus ook niet het recht om daarna een actieve burger te zijn. Vrouwen speelden een belangrijke rol in het verzet tegen het fascisme. Zij waren ook degenen die de economie van het land draaiende hielden terwijl de mannen aan het front waren.
Algemeen kiesrecht in 1946 was ook kiezen tussen het behoud van een monarchie die het fascisme in Italië had helpen installeren of stemmen voor een republiek. De republiek won met een kleine marge. De bijdrage van vrouwen aan een verandering van het systeem was doorslaggevend.
Op economisch gebied moesten vrouwen in de praktijk nog een paar jaar wachten op echte vooruitgang, zoals het hebben van een eigen bankrekening, het bezitten van eigen onroerend goed, enzovoort. Het stemrecht was daarom een ingang voor vrouwen in de politiek. In combinatie met strijd verbeterde het hun economische situatie en bevorderde het hun emancipatie in de maatschappij en op persoonlijk vlak.
Tot slot
Concluderend kan gesteld worden dat de strijd van vrouwen en alle onderdrukte minderheden steeds cruciaal was voor het verkrijgen van rechten en meer sociale rechtvaardigheid. Zo lang is het nodig is, zal dit ook zo blijven.
