Haal het geld waar het zit: doe de superrijken betalen!

Het is genoeg geweest. Sinds de jaren 1980 sloeg het neoliberale beleid een gat in de lonen en inkomsten van de werkende klasse. De prijzen stegen veel sneller dan onze lonen of uitkeringen. Het kapitaal legde ons als loontrekkenden een tweeverdienermodel op, in dienst van het herstel van haar winstmarges.

door Peter Delsing uit maandblad De Linkse Socialist

Managerslonen en -bonussen, de dividenden voor de grote aandeelhouders … explodeerden tijdens dit neoliberale tijdperk. Wat ze bij ons kwamen halen, verdween letterlijk in hun zakken. Vandaag bezit de rijkste 1% volgens een studie uit 2022 23,9% van het vermogen, dus de totale rijkdom, in België. Ze bezitten, verbijsterend genoeg, ongeveer evenveel als de 74% armsten. 

Een opsomming van de statistieken doet pijn aan de ogen, maar is veelzeggend. De rijkste 10% Belgen bezitten 80% van de aandelen. Volgens de Nationale Bank hebben de 10% rijksten 55% van het vermogen in handen. Maar zelfs die percentages verdoezelen het grote aandeel van de allerrijkste 1% en zelfs 0,1%. In 2000 prijkte er op de lijst van Rijkste Belgen, opgesteld door de journalist Ludwig Verduyn, nog maar één miljardairsfamilie. Vandaag zijn dat er 41. Ze bezitten samen meer dan 100 miljard euro.

De opmars van de miljonairstaks

De kapitalistische media, de rechtse partijen, het Vlaams Belang … spelen Vlaamse, Waalse en Brusselse werkenden – en werkenden met een migratie-achtergrond – graag uit mekaar. Maar wat een grote meerderheid gemeen heeft, is de wens om de allerrijksten te doen betalen. Een overweldigende meerderheid van de arbeidersklasse vindt dat de ongelijkheid moet worden aangepakt. In peilingen in Vlaanderen en Wallonië ligt de steun voor een vermogensbelasting op de rijksten boven de 70%.

De PVDA heeft de verdienste om het thema centraal op de agenda te zetten met haar miljonairstaks. Uitgedaagd door de stijging in de peilingen van de PVDA zien we andere partijen met verwaterde doorslagjes van een miljonairstaks op de voorgrond treden.

Groen pleit voor een taks van 0,4% boven de 2,5 miljoen netto vermogen. Die moet stijgen naar 0,8% en 1,2% vanaf 5 en 10 miljoen euro. Net als het voorstel van Vooruit – 0,3% voor vermogens vanaf 1 miljoen – moet de taks van Groen jaarlijks ongeveer 1 miljard euro opbrengen. De PS doet maar lichtjes beter met een jaarlijkse opbrengst van 2 miljard. Deze voorstellen wegen veel te licht om een echt sociaal beleid te voeren.

De PVDA stelt dat haar miljonairstaks op de rijkste 1% – 2% vanaf 5 miljoen en 3% boven de 10 miljoen vermogen – jaarlijks 8 miljard euro zal opbrengen, reeds rekening houdend met belastingontduiking en -ontwijking. Als deze eis gekoppeld zou worden aan een voorstel aan de vakbonden en hun basis, aan iedereen ter linkerzijde en aan de jongeren, om samen te komen in een campagne voor een miljonairstaks zou dit een belangrijke dynamiek kunnen teweegbrengen.

Pamfletten in de wijken, bedrijven, scholen … die oproepen voor betogingen en democratisch werkende actiecomités in de steden, zouden de nodige krachtsverhouding voor een rijkentaks kunnen opbouwen. Een brede beweging van onderuit zal nodig zijn om een “linkse regering” – die langs Waalse kant niet uitgesloten is op een bepaald moment – verder te duwen dan waartoe de groene en sociaaldemocratische partijen nu bereid zijn.

We denken dat de PVDA, hoewel deze argumenten nuttig zijn, teveel de nadruk legt op de “technische haalbaarheid” van een miljonairstaks en te weinig duidelijk maakt dat deze eis enkel door massale strijd kan worden afgedwongen en aan de partners in een “linkse coalitie” kan worden opgelegd. Inderdaad, in de meeste landen waar een vermogensbelasting bestond, leidde dit niet tot een brede uittocht van de allerrijksten. Maar de taks in andere landen was doorgaans veel lager dan het voorstel van de PVDA: in Frankrijk bracht die 5 miljard euro per jaar op, voor een land dat vele malen groter is dan België.

Ja, veel elementen van een vermogenskadaster liggen voor het grijpen bij overheidsdiensten, de Nationale Bank, verzekeringsmaatschappijen en de banken, door een opheffing van het bankgeheim. Een speciale cel “Grote Vermogens” kan ontduiking opsporen. Vooral als die gekoppeld zou worden aan publieke eigendom van de banken, onder democratische controle en beheer van de werkenden zelf. Met extra beloning voor de bankbedienden als die fraude, of ontwijking van een miljonairstaks, ontdekken bij de allerrijksten.

De miljonairstaks maakt een sociale omwenteling nodig

De vergoeding en het verhogen van de pensioenen zal tientallen miljarden vergen in de loop van de jaren 2020. Het onderwijs, de gezondheidszorg en het openbaar vervoer hebben eveneens nood aan miljardeninvesteringen. Tegelijk kampt België met een begrotingstekort van 26,7 miljard euro over alle overheden heen en een publieke schuld van meer dan 100% van het BBP. Zal de PVDA er met een “linkse coalitie” voor kiezen om dit af te betalen – en zo kostbare opbrengsten van een miljonairstaks verliezen? Of zal ze een beweging van de werkende klasse helpen opbouwen die weigert om de staatschuld aan de banken af te betalen en de banken nationaliseren?

Een vermogensbelasting realiseren, zou voor een linkse coalitie de start moeten zijn van een meer fundamenteel in vraag stellen van het kapitalisme. Een massale beweging van werkenden en jongeren die zo’n eis afdwingt – als het om een vermogensbelasting van 8 miljard zou gaan – zou verder moeten gaan, als ze niet tenonder wil gaan binnen het kapitalisme in crisis. LSP zou pleiten voor een hogere miljonairstaks van bijvoorbeeld 5% op de vermogens van de rijkste 1%, voor een aanzienlijke verhoging van de belastingen op multinationals … zodat er tientallen miljarden voor sociale doeleinden worden vrijgemaakt en de belastingen op gewone werkenden kunnen worden verlaagd.

We hebben niet de illusie dat het kapitaal en de rijkste 1% dit zomaar zullen aanvaarden. In een stagnerend kapitalisme, dat veel sneller naar crisis neigt, zou zo’n beweging een programma van breuk met het winstsysteem moeten opnemen. Een taks op de rijken en grote bedrijven zou een eerste stap zijn naar fundamentele sociale verandering. Met controle van de werkende klasse over de economie en de samenleving, via democratisch verkozen comités op de werkplaatsen en in de wijken, zodat we de rijkdom volledig kunnen controleren.

Delen:
Printen:
Voorpagina van De Linkse Socialist