De context is helaas niet ongewoon: met te weinig personeel teveel taken moeten doen, een directie die de situatie op het terrein niet kent en de problemen minimaliseert terwijl tegen de vakbondsafgevaardigden onder vuur liggen om zo de solidariteit te breken. De zorgassistenten van AVJ in Luik kennen het maar al te goed. Ze zijn sinds 20 februari in staking.
Door Jonas (Luik)
AVJ is een vzw die gesubsidieerd wordt door AViQ (Agence pour une Vie de Qualité) en die thuishulp biedt aan mensen met beperkte mobiliteit die zelfstandig thuis wonen.
Sinds begin 2022 verslechteren de relaties tussen het personeel en de directeur: geen rechtstreeks contact meer met het personeel (assistenten voor dagelijks levensonderhoud), al meer dan een jaar geen vergaderingen, dreigende memo’s en een anti-vakbondsbeleid.
BBTK-afgevaardigde Aurore Gonzalez zegt: “Het belangrijkste voor een manager is om naar zijn personeel te luisteren en te weten wat er op het terrein speelt. Hij komt ons tegenspreken over iets dat wij goed kennen en dat hij niet kent: het werkveld.”
In juni 2023 schakelde de directie onder het mom van “vernieuwing van de sociale dialoog” een externe adviseur in, een voormalige vakbondsman die zijn ervaring gebruikt om het management te helpen “conflicten om te zetten in samenwerking.”
Deze zelfbenoemde redder van de sociale dialoog heeft er zelf voor gezorgd het conflict te radicaliseren door vakbondsafgevaardigden en iedereen die durft tegen te spreken aan te vallen. Concreet zijn er sinds juni vorig jaar 36 ontslagen met verlies van loon en nog veel meer waarschuwingen geweest. Sommige personeelsleden hebben het over bedreigingen, verbaal geweld en zelfs fysiek geweld wanneer ze hun rechten proberen te verdedigen. In een reactie op het grote aantal zieke personeelsleden sprak hij in termen als ‘schijnziekte’.
Het moet gezegd worden dat de werkomstandigheden moeilijk zijn. Aan de ene kant zijn er de ontberingen die het werk zelf met zich meebrengt (zware belasting van de rug), maar er is ook het personeelstekort en het niet vervangen van personeelsleden; parttimers die uiteindelijk fulltime moeten werken; een assistente, zelf diabetespatiënt, die om de haverklap vervangingen moet doen zonder de zorg voor haar twee kinderen te kunnen regelen. Er zijn talloze andere voorbeelden van hoe dit werk fysieke druk zet op het personeel, tot het punt van uitputting. De afgelopen tien jaar zijn er twee mensen gestorven aan een hartaanval op hun werkplek.
De vakbondsafgevaardigden beweren dat ze er alles aan hebben gedaan om de dialoog met het management te herstellen en gehoord te worden. Maar net als in veel andere overheidsinstanties worden er nu nieuwe managementmethoden toegepast op een dienst die van levensbelang is.
Omdat hun realiteit en hun eisen niet werden erkend, kozen de werknemers van AVJ uiteindelijk voor een staking, die door bijna de hele afdeling werd opgevolgd.
Vanaf de eerste dag is het management (vertegenwoordigd door de consultant) in het offensief gegaan tegen de vakbonden en de werknemers. Allereerst heeft het de staking aangegrepen om te proberen de regels omver te werpen en de 24-urendiensten weer in te voeren, een werkregeling die het personeel na strijd in 2015 van de tafel kreeg.
Omdat de dienstverlening voor de mensen die begeleid worden essentieel is, werden stakers opgevorderd voor een minimale dienstverlening. Vanaf de tweede stakingsweek kwam de opvordering van de gouverneur die de politie op de stakers afstuurde. Sindsdien woedt er ook een hevige juridische strijd. Op eenzijdig verzoekschrift van de werkgever vernietigde de rechtbank van Luik het opvorderingsbevel van het ministerie van Werk dat twee mensen per dienst opvorderde in plaats van één. Het stakingsrecht wordt aangevallen.
Een waardige behandeling van de zorgassistenten is uiteraard ook noodzakelijk voor de gebruikers van de zorgdienst. De voorzitter van de vzw is zelf een gebruiker, waardoor er een belangenconflict is dat door de directie wordt uitgespeeld om andere gebruikers van de dienst te bespelen.
De stakers roepen het AViQ en de minister op om de directeur, de adviseur en de voorzitter te schorsen. In plaats daarvan vragen ze om een voorlopige bewindvoerder met wie de dialoog kan worden hervat. Dit is absoluut noodzakelijk om terug te keren naar een vreedzaam kader.
Er speelt hier echter een systemische kwestie. Dit soort situaties komt regelmatig terug: overwerk, het ene ziekteverlof na het andere, pesterijen op het werk, problemen met kinderopvang, fysieke vermoeidheid en klachten, en zoveel andere problemen die verband houden met de zorgberoepen. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de arbeidsomstandigheden bij AVJ echt verbeteren?
Om de fundamentele problemen op te lossen, is het volgens ons nodig om de middelen voor AVJ (en de sociale sector in het algemeen) drastisch te verhogen om personeel aan te werven. Dit zou de werkdruk verlichten en tegelijk een kwaliteitsvolle dienstverlening voor de gebruikers garanderen. Dit moet ook samengaan met een arbeidsduurvermindering met loonbehoud en aanwerving van extra collega’s om de werkdruk te verlagen.
Ten tweede moet democratische controle door personeel en gebruikers worden ingevoerd. Dit zou niet alleen machtsmisbruik voorkomen, maar zou werknemers en gebruikers rond de tafel brengen om samen problemen aan te pakken. Het zou een goed moment zijn om te pleiten voor een goede arbeidsgeneeskunde, die niet enkel gericht is op controle op fraude maar op het in kaart brengen van de fysieke gevolgen van de job en mogelijke preventieve aanpassingen. Het doel is om tragedies zoals bij AVJ de afgelopen jaren te vermijden. Tot slot, waarom denken we niet na over het opzetten van een systeem voor kinderopvang, zodat kinderen niet alleen achterblijven wanneer er op het laatste moment vervangers nodig zijn?
Deze staking is een belangrijk wapen: het personeel organiseert zich met steun van hun vakbonden tegen onderbezetting, pesterijen op het werk, machtsmisbruik en rechtstreekse aanvallen op hun rechten. Op een ogenblik dat de zorgberoepen grotendeels vervrouwelijkt zijn en we net op straat kwamen met internationale vrouwendag, mogen we de energie niet laten verslappen. Steun het personeel van AVJ in hun strijd!