De winterprik vorige week leidde tot heel wat problemen. Het openbaar vervoer was ernstig verstoord en strooidiensten hadden moeite om de wegen berijdbaar te houden. Alhoewel dit niet de eerste keer was dat België met sneeuwval te maken kreeg, valt het op dat het antwoord erop steeds moeilijker lijkt te zijn. Nochtans was de sneeuwval van vorige week niet onverwacht, een dag op voorhand werd het algemeen voorspeld, ook voor regio’s waar er uiteindelijk geen sneeuw viel.
Wat is er aan de hand? Waarom leidt sneeuw vandaag tot zoveel chaos? De sterkte van een infrastructuur zie je op momenten dat het iets moeilijker is. Wat het spoor betreft, is er duidelijk een probleem. Zelfs onder ‘gewone’ omstandigheden kraakt het daar langs alle kanten, laat staan dat er marge is voor onvoorziene omstandigheden of in het geval van de sneeuwval vorige week iets andere omstandigheden dan normaal. Strooidiensten deden hun uiterste best om wegen vrij te houden. In veel gevallen vallen die diensten onder de bevoegdheid van gemeenten die onder druk staan om verder te besparen. Het besparingsbeleid van de afgelopen jaren zet alle diensten op hun tandvlees. En toch roept rechts nu al dat er na de volgende verkiezingen opnieuw moet bespaard worden!
Investeren of besparen, is een kwestie van pompen of verzuipen geworden. De overstromingen eerder dit jaar toonden dat dit in de Denderstreek letterlijk te nemen is. Hetzelfde geldt overigens voor de waterinfrastructuur in Brussel, waar er geen geld is om de rioleringen te onderhouden en er een toename dreigt van zinkgaten. Eerder kreeg Brussel te maken met gevaar in de tunnels wegens een gebrek aan onderhoud en herstellingen. Wie over de Belgische wegen rijdt, kan niet naast een gebrek aan onderhoud kijken.
Wij zijn niet de enigen die dit opmerken. KBC zegt: “De Belgische overheid investeert al decennialang te weinig. Binnen de EU behoort België tot de landen met de laagste overheidsinvesteringen.” Werkgeversorganisatie VOKA spreekt over een “historische investeringsachterstand.” Dit beleid levert steeds meer problemen op. Hetzelfde fenomeen doet zich voor bij onder meer het openbaar vervoer. Een jarenlang gebrek aan voldoende middelen en investeringen maakt dat het minste probleem een domino-effect heeft waardoor de volledige dienstverlening in het gedrang komt. Bij één kink in de kabel, komen alle tekorten samen in een perfecte storm. We zien elementen daarvan bij afwijkende weersomstandigheden, zoals sneeuw, zelfs indien die klimatologisch niet zo uitzonderlijk zijn. Bij begrotingsbesprekingen wordt vaak gesproken over ‘laaghangend fruit’ dat weggenomen wordt. Stilaan is er zoveel fruit geplukt dat de boom zelf kaal is. Kapotbesparen is dat.
De Standaard Weekblad stelde het zaterdag zo: “De Duitse socioloog Jürgen Habermas formuleerde het als volgt: “Als we het openbare domein niet onderhouden, vergaat de democratie.” Smilde [van TreinTamBus] verwoordt het bescheidener: “Met voldoende personeel worden mankementen – kapot lampje, uitpuilende vuilnisbak – sneller gesignaleerd en verholpen.” Smilde raakt daarmee een gevoelig punt: mag er nog marge zijn? Of moet zelfs een overheidsbedrijf het werk met net genoeg mensen doen?” Het artikel wijst op de stelling van de NMBS dat het net aan het aanwerven is. Dat klopt, maar de uitstroom van personeelsleden die vertrekken is ongeveer exact even groot. Er komt dus geen extra personeel bij. De aanleiding voor het artikel was overigens net de aankondiging dat er in 87 van de nog 91 stations met een bemand loket gesnoeid wordt in de aangeboden dienst.
Hier tegenover is er nood aan een radicaal plan van publieke investeringen. Er moeten miljarden geïnvesteerd worden in infrastructuur, openbaar vervoer, sociale huisvesting, onderwijs, kinderopvang en tal van andere diensten. Een radicaal plan van publieke investeringen zou bredere lagen van de bevolking een beter toekomstperspectief bieden: eindelijk zouden de bestaande middelen en technologische mogelijkheden ingezet worden in het belang van de meerderheid van de bevolking in plaats van voor de winsthonger van een kleine minderheid. De investeringen zouden bovendien duurzamer zijn. Het zou de noodzakelijke marge creëren om voorbereid te zijn op weersituaties, die door de klimaatverandering extremer worden. Dit soort beleid van massale publieke investeringen staat compleet haaks op wat de traditionele partijen in petto hebben. We zullen het niet zomaar bekomen, er zal harde strijd voor nodig zijn.
Lees dit dossier uit onze archieven (uit 2018):
