“Scholen melden een toenemende radicalisering en polarisering onder hun leerlingen.” Zo meldde De Tijd op 10 november. De verantwoordelijkheid werd meteen doorgeschoven naar de jongeren zelf of desnoods hun ouders. Op sociale media is er een explosie van wanhopige standpunten of uitroepen. Extreemrechts en andere populisten hebben de wind in de zeilen. Een tijdperk van wanorde, oorlogen, onzekerheid en rampen brengt uiteraard polarisatie met zich voort.
door Geert Cool uit maandblad De Linkse Socialist
Toekomst bedreigd
Kenmerkend vandaag is de afwezigheid van een breed gedeeld positief toekomstbeeld van een samenleving waarin het menselijke potentieel ten volle benut wordt. Dat is ook moeilijk in te beelden op een ogenblik dat we op zoveel vlakken achteruit gaan en barbarij als een dreigende wolk boven ons hangt. Terwijl de door de mens veroorzaakte klimaatverandering steeds meer verwoestingen aanricht in het leven van mensen, blijven fossiele brandstofbedrijven recordwinsten boeken en investeren in olie en gas. Terwijl de angst voor nog meer oorlogen toeneemt, stijgen de winsten in de wapenindustrie zo sterk dat zelfs Test Aankoop adviseert om in die sector te beleggen.
De twee belangrijkste grootmachten, de VS en China, liggen niet alleen op ramkoers met elkaar maar worden ook intern geconfronteerd met crises. De Chinese jongerenwerkloosheid wordt niet meer bekendgemaakt wegens te hoog. In de VS was er vorig jaar een scherpe stijging van het aantal armen: 44 miljoen Amerikanen lijden regelmatig honger. De opbrengst van de economische groei gaat naar een kleine minderheid en zelfs die groei is bedreigd door de vele tegenstellingen van het kapitalisme.
Ook in België dreigt de economie verder stil te vallen, nadat de groei geen einde kon maken aan de vele wachtlijsten en systematische tekorten in zorg, onderwijs, betaalbare huisvesting … De recordwinsten van de graaiflatie gingen naar de aandeelhouders, niet naar technologische en ecologische transitie. Dit draagt bij aan de recessie in de industrie. Zij kregen de winsten, wij dragen de nefaste gevolgen met jobverlies, ellende en sociale spanningen.
Politieke systeem ondermijnd
Het is logisch dat het vertrouwen in alle instellingen en hun spreekbuizen op een dieptepunt staat. De leegloop van het politieke centrum is geen persoonlijke kwestie. De centrumpartijen die het status quo verdedigen, hebben geen antwoord op de uitdagingen van dit tijdperk, er blijft enkel politieke marketing over.
De soap van de ongeziene neergang van Open VLD is kenmerkend voor de neergang van het politieke centrum. De partij van de premier haalt in de peilingen geen 10% en de hypocrisie bij het interne geruzie over de overblijvende postjes ontgaat niemand. Vooruit leek op basis van een uitgekiende communicatie stand te houden, maar de opeenvolging van schandalen rond kwesties van onderdrukking bedreigt dit. Het racisme, seksisme en bodyshaming van Conner Rousseau krijgt de sterkste marketingcampagne niet goedgepraat.
Langs Franstalige kant houden de traditionele partijen iets beter stand. De opgang van de PTB zet echter druk op de PS, die verplicht is campagne te voeren voor een vermogensbelasting. Les Engagés kennen een zekere terugkeer op basis van de onbetrouwbaarheid van Georges-Louis Bouchez als MR-voorzitter. Maar indien er in 2024 geen regeringsdeelname volgt, dreigt een nieuwe existentiële crisis voor Les Engagés.
N-VA trok lange tijd als enige het ongenoegen naar zich, maar dat wordt moeilijker door de positie van de partij eerst in de Zweedse regering en nu de Vlaamse. Het staat vandaag net als de MR voor een meer brutale benadering van meer Trumpisme, met antiwoke campagnes en onvoorwaardelijke steun aan de Israëlische staatsterreur.
Dit zal de vorming van zowel federale als regionale regeringen in 2024 niet gemakkelijker maken. Volgens het IMF moet er de komende zes jaar 30 miljard euro bespaard worden, terwijl alles al kapot bespaard is en het argument dat we ‘boven onze stand leven’ alle geloofwaardigheid verloren heeft. Tekorten brengen onvermijdelijk de communautaire tegenstellingen terug op de voorgrond.
Rechts is klaar voor harde besparingen. In de woorden van De Wever: “Je zult langer moeten werken voor je pensioen en er moet een grote kuis in de sociale zekerheid komen.” Besparen zal nochtans sowieso niet evident zijn met de schokken die onderdeel zijn van het tijdperk van wanorde. Denk aan natuurrampen en oorlogen. Die vragen telkens weer nieuwe overheidsinvesteringen om overeind te blijven. En dan hebben we het nog niet gehad over de arbeidersbeweging die voor haar rechten opkomt doorheen strijd waar de traditionele politieke ‘partners’ steeds minder greep op hebben.
Het ongenoegen niet aan extreemrechts overlaten
In deze polarisatie scoort het Vlaams Belang. Veel moet het niet doen, de andere partijen geven steeds nieuwe kansen aan extreemrechts. De thema’s en doelgroepen voor de verkiezingscampagne zijn al zorgvuldig uitgekozen. Racisme blijft belangrijk, maar is niet het enige thema. Het VB speelt in op alle vormen van ongenoegen, met nadruk op de jongeren en de bevolking op het platteland. Het differentieert zich van N-VA met kritiek op de gevolgen van het asociaal beleid, ook al rijdt het Vals Belang voor de rijken.
Extreemrechts beweert voor de gewone werkmens op te komen, maar is vooral bezig met het opvrijen van ondernemers. Het beweert tegen de elite in te gaan, maar stuurt haar mandatarissen naar de Antwerp Business School om ervaring op te doen om mee te besturen. Gevraagd naar de groeiende steun van ondernemers voor het VB verklaarde Bart Deconinck, de voorzitter van de Beaulieugroep, in De Tijd: “De meeste ondernemers zitten niet te wachten op een splitsing van het land en de bijbehorende instabiliteit. Maar men wil wel het signaal geven dat radicale verandering nodig is.” Dat het anders moet, wordt breed gedeeld. De radicale verandering waar ondernemers op aansturen is echter niet die waar een wachtende op een sociale woning of jonge ouders die geen plaats vinden bij de kinderopvang op hopen.
Het valse sociaal karakter van extreemrechts doorprikken gebeurt door acties en door de eisen vanuit de arbeidersbeweging centraal te stellen. Door bijvoorbeeld duidelijk te maken dat de onbetaalbaarheid van huisvesting niet door migranten wordt veroorzaakt, maar door leegstand en speculatie.
De groei van het VB leidt ook tot andere druk, die van brede eenheid om het ‘land te redden’. Tegenover eenheid met de verantwoordelijken voor het asociaal beleid dat extreemrechts groot maakt, stellen wij eenheid van de werkende klasse in strijd voor sociale vooruitgang.
Ons antwoord bestaat uit het kijken naar de onderliggende ziektesymptomen van het systeem en vooral uit strijd voor welvaart en een toekomst voor iedereen, als basis om vertrouwen en solidariteit op te bouwen om radicale verandering voor onze klasse op de agenda te zetten in de vorm van een socialistische samenleving. Dat perspectief wordt versterkt door sociale strijd niet ‘on hold’ te zetten tijdens de politieke en sociale verkiezingen, maar door onze belangen actief te verdedigen. Daarnaast door te stemmen voor de PVDA als spreekbuis van de werkende klasse in de parlementen. Sluit aan bij LSP om samen te strijden voor socialistische maatschappijverandering.
