Recensie door Amy Ferguson, Socialist Party (ISA in Noord-Ierland)
In oktober was ‘Een klein detail’ van Adania Shibl prominent in het nieuws en in creatieve kringen nadat een prijsuitreiking voor de Palestijnse schrijfster op de Frankfurter Buchmesse was afgelast. De organisatoren haalden de acties van Hamas aan als excuus hiervoor, een excuus dat nadien meermaals werd herhaald om Palestijnse kunstenaars en activisten het zwijgen op te leggen en te censureren. De willekeurige aanval van Hamas op 7 oktober is echter niet de verantwoordelijkheid van Shibli of van andere Palestijnen die zich uitspreken en zich verzetten tegen het geweld, het verlies en de levensverwoestende gebeurtenissen die ze hebben meegemaakt door toedoen van de Israëlische staat.
Dergelijke acties bleven echter niet zonder internationale veroordeling vanuit literaire kringen, met meer dan 1.300 ondertekenaars voor een open brief waarin de beslissing van de boekenbeurs in Frankfurt werd veroordeeld. Dit is een belangrijk precedent. Elke keer dat gewone mensen en werkenden worden opgezadeld met de vooroordelen van het imperialisme over de slachtoffers van hun militaire budgetten, zouden hun collega’s, buren en de rest van ons actie moeten ondernemen om dit te veroordelen en ertegen in verzet te komen. Van protesten tot werkonderbrekingen en andere vormen van collectieve en syndicale actie.
Over naar het boek zelf. De roman is opgesplitst in twee delen. De eerste helft volgt een Israëlische legergeneraal en zijn troepen op een missie in de Negev woestijn in 1948, gericht op het bouwen van de fundering en versterkingen van een nieuwe Israëlische nederzetting. Hun missie maakt deel uit van wat we vandaag kennen als de Nakba. De mannen brengen hun dagen door met het uitvoeren van militaire oefeningen, het uitgraven van loopgraven en het afspeuren van hun omgeving naar inheemse bewoners. Wanneer ze een kleine groep Arabische mensen vinden, schieten de soldaten om te doden. Een vrouw wordt gevangen genomen. Na haar een aantal dagen gegijzeld te hebben, verkrachten en vermoorden de soldaten haar op brute wijze.
De tweede helft van de roman volgt een hedendaagse Palestijnse vrouw uit de arbeidersklasse op de Westelijke Jordaanoever. Ze stuit op het verhaal van deze vrouw, voelt zich met haar verbonden en wil meer te weten komen over het leven van de vrouw, dit ‘kleine detail’ van de geschiedenis, dat voorheen over het hoofd werd gezien. De zoektocht van onze hoofdpersoon naar informatie is echter niet gemakkelijk. Allereerst moet ze het identiteitsbewijs van een collega lenen om haar dorp, dat nu onder controle van de Israëlische staat valt, te kunnen verlaten. Haar collega mag door meer zones reizen dan zij. Een paar collega’s helpen haar zonder vragen te stellen bij het verkrijgen van wat ze nodig heeft om de haar toegewezen zone te kunnen verlaten.
Vervolgens moet ze omgaan met de angsten van het passeren van verschillende door soldaten bemande controleposten in haar zoektocht naar informatie. Het hoofdpersonage moet ook omgaan met het feit dat de controle over informatie stevig in handen is van de heersende klasse – een koloniaal, imperialistisch regime – die terughoudend is (en soms volledig tegen is) om een informatiestroom toe te staan die haar volledige brutaliteit zou blootleggen en haar positie zou ondermijnen.
‘Een klein detail’ is een fantastische roman met een aangrijpende en scherpe politieke boodschap die vakkundig wordt overgebracht in slechts 112 pagina’s. Het boek is claustrofobisch, desoriënterend, afschuwelijk maar toch hoopvol, en daagt ons uit om oog in oog te komen staan met hoe de gruwelijke normalisering van het dagelijkse geweld en de controle eruit ziet voor de Palestijnse bevolking. Een aanrader voor wie meer wil weten over de realiteit van het leven van Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever en daarbuiten.
