Sinds dit artikel op 26 september op de website van onze Duitse zusterorganisatie van Sozialistische Alternative verscheen, is de stad Volos in Griekenland getroffen door nieuwe overstromingen. Afgezien van het verschrikkelijke verlies aan mensenlevens, vooral in Libië, is de enorme impact op de Griekse landbouwproductie een voorbode van wat komt. In het artikel wordt ook melding gemaakt van de overstromingen in Duitsland en België in juli 2021, waarbij veel doden vielen. De beschreven prioriteiten van de Duitse regering laten zien dat er geen lessen zijn geleerd. Het toont eens te meer aan dat het kapitalisme niet in staat of onverschillig is voor de bedreigingen van de ecologische crisis, zelfs in de rijkste imperialistische landen.
Artikel door Conny Dahmen (SAV, ISA in Duitsland)
Deze zomer was rampzalig. Nauwelijks was er begonnen met modder ruimen in Volos, Griekenland, toen een vloedgolf op enkele uren tijd hele wijken van de Libische stad Derna in de Middellandse Zee stortten. Minstens 11.000 mensen kwamen om het leven. Kort daarvoor had dezelfde storm grote delen van Turkije, Bulgarije en Griekenland onder water gezet.
Nadat deze zomer in Griekenland meer dan 1,7 miljoen hectare bos en dorpen in vlammen opgingen (volgens gegevens van het Europese bosbrandinformatiesysteem EFFIS), zetten de stortregens van de storm Daniel in september 720.000 hectare onder water, waarbij 16 mensen omkwamen (volgens officiële statistieken). Tienduizenden mensen in Volos en Pilion zaten dagenlang zonder elektriciteit en drinkwater. Hun leven ligt in puin. De vlakte van Thessalië is niet meer dan een moddermeer waar, volgens Efthymios Lekkas, een professor in natuurrampenbeheer, de landbouw op zijn vroegst over vijf jaar hervat kan worden. De regio was vroeger goed voor meer dan 25% van de landbouwproductie van het land en bijna 11% van de werkgelegenheid.
Er is meer regen gevallen dan ooit tevoren, sinds het begin van de metingen in Griekenland. Het weerstation van de stad Zagorá in Pilion registreerde 734 liter regen per vierkante meter in 20 uur. Ter vergelijking: in juli 2021 viel er tot 200 liter regen per vierkante meter in twee tot drie dagen in het Ahrdal in de Duitse Eifel.
De snelle opeenstapeling van extreme weersomstandigheden is een bekend symptoom van de oprukkende klimaatverandering. Mediterrane orkanen (Medicanes) zoals de storm Daniel vormen zich sneller en worden sterker wanneer de watertemperatuur te hoog is. Zelfs als we zouden stoppen met het uitstoten van broeikasgassen, zouden zulke extremen zich blijven voordoen. We moeten ermee omgaan.
Klimaatramp en falen van de staat
De situatie van de staten in de betrokken regio’s maakt een dergelijke aanpassing echter moeilijk, zo niet onmogelijk. In Libië bijvoorbeeld werden waarschuwingen van meteorologen in eerste instantie genegeerd door de autoriteiten of te laat doorgegeven. Na de ramp kwam de hulp van de overheid te laat en bleek deze onvoldoende. Volgens een rapport van de Wereldbank van april dit jaar is het BBP van Libië met meer dan 50% gedaald sinds het begin van de burgeroorlog in 2011. Als gevolg daarvan zijn de infrastructuur (zoals de twee dammen die in Derna zijn ingestort) en de waarschuwingssystemen verslechterd. Niet alleen worden de mensen in de zuidelijke landen over het algemeen veel meer getroffen door de gevolgen van de klimaatverandering, maar ook door de gevolgen van de kolonisatie, de interventie van westerse imperialistische staten en het winstbejag van het grootkapitaal.
Ook in Griekenland was er geen sprake van evacuatie. De onmiddellijke levering van essentiële goederen en zelfs water was aanvankelijk alleen mogelijk dankzij de solidariteit van de lokale bevolking. Zelfs na negen dagen moesten er nog mensen van hun dak worden gered.
Reddingsvoertuigen, helikopters van de brandweer en het leger, rubberboten en bouwmateriaal arriveerden urenlang niet en de meeste reddingsvliegtuigen konden niet worden ingezet. Pas na vier dagen richtte de regering ter plaatse een crisiscentrum in.
Heel Thessalië staat bekend als een potentieel overstromingsgebied, er waren al overstromingen in 1994 en recenter in 2020. Maar ondanks alle beloften van de regering om de kritieke infrastructuur en de bescherming tegen overstromingen uit te breiden, is er niets gebeurd. Bruggen, dammen en wegen worden gerepareerd en herbouwd op dezelfde slechte manier (zo niet op de verkeerde plaats) als voorheen.
Bescherming tegen rampen betekent vechten tegen kapitaal
Ook in Duitsland werden en worden infrastructuur en bescherming tegen rampen verwaarloosd. Terwijl enorme sommen geld in het leger en de bewapening worden gepompt, heeft de regerende coalitie (van sociaaldemocraten, liberalen en groenen) over de hele linie bespaard, met besparingen van 23% op het federale bureau voor civiele bescherming en rampenbestrijding, 9% op het federale fonds voor natuurbehoud, 34% voor humanitaire hulp en crisispreventie en 10% op het federale bureau voor technische bijstand.
In plaats van te snijden in de uitgaven, moeten we massaal investeren in rampenbescherming en nog meer in klimaat- en natuurbescherming. Om overstromingen te verminderen, moet er gekeken worden naar verdwenen natuurlijke overstromingsgebieden en rechtgetrokken rivieren. In Duitsland is 80% van de natuurlijke overstromingsgebieden van de grote rivieren verdwenen. Als gevolg van het rechttrekken en afdammen stromen rivieren veel sneller dan voorheen, zodat een vloedgolf op de Rijn er nu slechts 30 uur over doet om van Bazel naar Karlsruhe te reizen, terwijl dat in 1955 nog 65 uur zou hebben geduurd. Bossen moeten op grote schaal worden beschermd en herbebost, vooral in de buurt van rivieren.
Maar niets van dit alles zal gebeuren zolang private bedrijven hun politieke vertegenwoordigers in lobbygroepen gebruiken om te bepalen waar staatsgeld wordt geïnvesteerd en hoe energie wordt geproduceerd. Als we wakker willen worden (uit de nachtmerrie) en geen zelfmoord willen plegen, moeten we de macht ontnemen van diegenen die ons in deze nachtmerrie gebracht hebben. De energie-, auto- en grondstoffenbedrijven, voor wiens winsten miljoenen mensen verhongeren, verbranden of verdrinken, moeten in publieke handen komen en democratisch worden georganiseerd. Alleen als we het kapitalisme overwinnen en de economie democratisch organiseren, kan de productie (inclusief de energieproductie) echt worden getransformeerd in de richting van duurzaamheid.
