Ieder jaar brengt de Zwitserse grootbank Crédit Suisse (nu overgenomen door die andere Zwitserse grootbank UBS) een rapport naar buiten die de rijkdom in de wereld meet, en ook de verhouding van hoe die rijkdom verdeeld is onder de wereldbevolking probeert in te schatten: het Global Wealth Report. Het is de meest gedetailleerde studie ter wereld die de globale verhoudingen tussen rijk en arm probeert in te schatten.
Door Kim
Het rapport omvat geen exacte berekening. Dat is onmogelijk. Als bijvoorbeeld Elon Musk al zijn Tesla-aandelen tegelijkertijd zou verkopen, zou de koers van Tesla ineenstorten en zou hij niet de theoretische waarde van zijn aandelen in geld ontvangen. Een land als België heeft geen vermogenskadaster, dus is het erg moeilijk om de precieze rijkdom te onderzoeken of om de exacte kloof tussen arm en rijk in België te berekenen. De mediane Belg mag volgens het rapport dan wel de rijkste ter wereld zijn, de gemiddelde Belg staat pas 11e. En eigenlijk valt dat maar moeilijk echt te weten zonder vermogenskadaster. De kapitalistische klasse verzet zich hevig tegen de invoering ervan.
Het belang van de mediane Belg tegenover de gemiddelde Belg? De mediane Belg is de middelste Belg: 50% van de Belgen zijn rijker, 50% van de Belgen zijn armer. Het gemiddelde is veel meer gevoelig voor extremen. Stel dat 9 Belgen €1 hebben, en 1 Belg heeft €91. €100 in totaal over 10 Belgen, dus de gemiddelde Belg heeft €10. De mediane Belg heeft echter maar €1. Als België mediaan erg hoog scoort, en gemiddeld lager, suggereert dit dat de kloof tussen arm en rijk in België kleiner is dan gemiddeld in de wereld. Maar eigenlijk kunnen we dat niet met zekerheid weten: geen vermogenskadaster en dus geen volledige cijfers over het Belgische vermogen.
Verder wordt de rijkdom in USD (US Dollar) uitgedrukt. Vermits in 2022 de andere munten in waarde gedaald zijn tegenover de USD, werd alle vermogen uitgedrukt in die andere munten minder waard. Daarom daalde de “totale wereldrijkdom” in 2022 met 2,4%, de eerste daling sinds de bankencrisis van 2008. Mochten de muntkoersen echter onveranderd gebleven zijn, zou de totale wereldrijkdom met 3,4% gestegen zijn.
Een tweede reden waarom de totale wereldrijkdom in 2022 daalde, is omdat de aandelenkoersen, de ruilwaarde van oudere obligaties aan lage rente, en cryptomunten zoals bitcoin in waarde zijn gedaald. Waar 2022 voor jou en ik een jaar was van dure inflatie, was 2022 voor enkele superrijken een jaar van deflatie.
De berekeningen van het Global Wealth Report zijn wel erg nuttig om een inschatting te kunnen maken van de verhoudingen tussen arm en rijk. Omdat het rapport ieder jaar uitgebracht wordt, toont het ook hoe die verhoudingen evolueren doorheen de tijd. Daarbij moet je wel op de juiste details letten. Het rapport stelt bijvoorbeeld dat in 2022 de wereldwijde kloof tussen arm en rijk is afgenomen. De 1% rijksten ter wereld zagen hun aandeel in de totale wereldrijkdom dalen van 45,6% in 2021 tot 44,5% in 2022. Dit is echter nog steeds hoger dan de 43,9% uit 2019. De armste 52,5% van de volwassen wereldbevolking, 2,8 miljard mensen, bezit amper 1,2% van de totale wereldrijkdom, wat een lichte stijging is tegenover 2021.
De voornaamste reden voor deze statistische kleine daling in de kloof tussen arm en rijk? Een daling van de kloof tussen rijke Westerse landen en sommige arme landen. De rijkdom in China en India is gestegen tegenover de totale rijkdom in het Westen. Het mediaanvermogen van de Chinees bedroeg in 2000 ongeveer het dubbele van het gemiddelde in de wereld, vandaag is dat al drie keer zoveel als het gemiddelde. Het Chinese mediaanvermogen ligt nu zelfs net boven het Europese (Oost-Europa meegerekend).
Als we echter kijken naar de tendens binnen landen, dan zien we dat de wereldwijde tendens er nog altijd één is van een groeiende kloof tussen arm en rijk. De Gini ongelijkheidscoëfficiënt is in de meeste landen alleen maar toegenomen sinds 2000. Als de kloof tussen arm en rijk wereldwijd daalt, komt dit dus enkel door een herverdeling van de rijkdom tussen landen, maar niet door een herverdeling van de rijkdom binnen landen. Het kapitalisme brengt nog steeds geen gelijkheid met zich mee.
