Op 13 augustus zijn er nog minstens duizend mensen vermist en zijn er meer dan 93 doden bevestigd in de dodelijkste ramp in de geschiedenis van Hawaï: verwoestende branden die duizenden gebouwen hebben weggevaagd en hele steden met de grond gelijk hebben gemaakt.
Door Mandy Gee (Socialist Alternative, ISA in de VS)
Hoe is dit gebeurd?
Op dinsdag 8 augustus brak er een kleine reeks branden uit op het eiland Maui. Hoewel de directe oorzaak van de branden nog niet bekend is, is de ultieme brandstof voor de vlammen de dodelijke klimaatverandering, die heeft bijgedragen aan de ernst van deze crisis.
Maui ging van weelderig naar kurkdroog (en dus brandgevoeliger) in slechts een paar weken tijd. Net zoals het noordoosten en midwesten van de VS de afgelopen maanden te lijden hadden onder droogte gevolgd door hevige overstromingen, zullen warmere tropische gebieden net zo hard getroffen worden door ‘flitsdroogte’ naarmate de klimaatverandering toeneemt.
Flitsdroogtes zijn zo droog en heet dat de lucht letterlijk vocht uit de grond en planten zuigt, waardoor ze gemakkelijker vlam vatten. Eind mei was niets van Maui ongewoon droog; een week later was het eiland voor meer dan de helft ‘abnormaal droog’. Op 13 juni was tweederde ofwel abnormaal droog ofwel matig droog. En begin augustus was ongeveer 83% van het eiland ofwel abnormaal droog ofwel matig of ernstig droog.
De door het kapitalisme veroorzaakte klimaatverandering maakt droogtes sneller en heviger, waardoor het risico op bosbranden toeneemt. Klimaatverandering vergroot ook de kracht van tornado’s en orkanen, die op hun beurt sterkere “windgebeurtenissen” zoals die achter de Maui-branden aanwakkeren.
Hawaïaanse geschiedenis gaat in vlammen op
De eens zo weelderige en groene stad Lahaina, doordrenkt met een geschiedenis die 300 jaar teruggaat en die vereerd wordt door de oorspronkelijke bewoners van Hawaï, is nu grotendeels tot as gereduceerd.
Meer dan tienduizend mensen op Maui hebben geen stroom en het ziekenhuis op het eiland wordt overspoeld door mensen met brandwonden en mensen die lijden aan rookinhalatie.
De brand in Lahaina is de dodelijkste in de VS in meer dan 100 jaar en inwoners vergelijken de verwoesting met een oorlogsgebied. “De volledige omvang van de verwoesting van Lahaina zal je schokken. Het lijkt alsof er een bom op gevallen is,” zei de Hawaiiaanse gouverneur Josh Green.
Terwijl de vlammen de stad verwoestten, moesten mensen in de oceaan springen om aan het apocalyptische tafereel te ontsnappen. Ze bleven uren op zee voordat ze gered werden door de Amerikaanse kustwacht. Duizenden inwoners zijn nu werkloos, zo niet dakloos. Er zullen miljarden dollars nodig zijn om alles weer op te bouwen.
Dit is lang niet de eerste door mensen veroorzaakte tragedie die de Hawaïanen treft. In 1898 annexeerden de Verenigde Staten het eiland, waarmee een lange strijd begon tussen de inwoners van het eiland en het VS-imperialisme. De VS richtten hun pijlen eerst op Hawaï vanwege de bloeiende suikerhandel op het eiland, maar toen de imperialistische machten over de hele wereld begonnen te groeien, werden de Hawaïaanse eilanden steeds meer gebruikt door het Amerikaanse leger als strategisch waardevol tankstation en marine-installatie in het midden van de Stille Oceaan. Sinds Hawaï in de 18e eeuw door Europeanen werd ‘ontdekt’, is het land van de Hawaïanen ingenomen en misbruikt door niet-Hawaïanen, vaak ten koste van de Hawaïanen en hun tradities. De zeer lucratieve toerisme-industrie is de laatste in een reeks sectoren die hun zinnen hebben gezet op de eilanden. Het weelderige landschap van de Hawaïaanse eilanden is een melkkoe voor grote hotelketens die de afhankelijkheid van de inheemse werkende Hawaïanen van deze sector uitspelen.
Wat gebeurt er met de werkenden en de armen van Maui?
Onder het kapitalistisch systeem en de staat die het in stand houdt, is de wederopbouw bij natuurrampen waarbij mensen uit de arbeidersklasse centraal staan nooit gegarandeerd. Uit een onderzoek bleek bijvoorbeeld dat het “Road Home”-programma van de Louisiana Recovery Authority, dat huiseigenaren hielp bij de wederopbouw na de orkanen Katrina en Rita, “mensen in arme buurten tekort deed, terwijl die in rijke buurten meer kregen dan wat ze nodig hadden … Mensen in de meest verarmde gebieden in New Orleans – die met een gemiddeld inkomen van $15.000 of minder – moesten 30% van hun wederopbouwkosten zelf betalen na Road Home subsidies, hulp van het Federal Emergency Management Agency en verzekeringen. In gebieden met een mediaan inkomen van meer dan $75.000 was het tekort 20%.”
De situatie voor de bewoners van Maui is nog erger. De branden hebben veel huizen en appartementen verwoest. Daar woonden mensen die in de toeristische sector van Maui werkten. Het eiland kampte al lange tijd met een woningtekort, waarbij betaalbare woningen het minst toegankelijk waren voor de mensen die het eiland laten draaien. Terwijl resorts en andere toeristische attracties een groot deel van het land hebben opgeslokt, zijn woonhuizen jarenlang misbruikt als vakantieaccommodatie, waardoor het woningaanbod verder werd verstikt en werkenden gedwongen werden om nog meer tijd en geld te besteden aan het verhuizen naar elders, alleen maar om een dak boven hun hoofd te hebben.
Nu er meer dan duizend gebouwen zijn verwoest, zullen werkenden die hun huis zijn kwijtgeraakt waarschijnlijk worden ondergebracht in hotels. Maar voor hoe lang? Wanneer schoppen de bedrijven die de hotels bezitten de ontheemden eruit om weer winst te maken?
Als luchtvaartmaatschappijen nog steeds toeristen kunnen vervoeren tijdens de ergste natuurramp in de geschiedenis van Hawaï, dreigt ook nadien alle prioriteit naar het toerisme te blijven gaan. Dit gebeurde eerder ook in Puerto Rico na orkaan Maria in 2017. De PRTC, het officiële bestuursorgaan van Puerto Rico voor de toeristische sector, verklaarde het eiland in december 2017 officieel weer open voor toerisme, slechts drie maanden na de orkaan. Het duurde echter elf maanden voordat de stroom op het eiland volledig was hersteld. En in 2022 leefden naar schatting nog steeds meer dan 3.000 mensen zonder vaste dak boven het hoofd, maar in huizen bedekt met dekzeilen.
De onlangs ontheemde werkenden van Maui hoeven dit lot niet te ondergaan en zodra de schok en het verdriet voorbij zijn, kunnen de bewoners zich verenigen en zich organiseren voor een wederopbouw die ervoor zorgt dat de verliezen van alle inwoners worden gecompenseerd. Dit zijn de werkenden die van Maui de uiterst winstgevende toeristische bestemming maken waar het bekend om staat; zonder hen kan het eiland niet draaien. Deze tragedie zou de werkenden moeten aanzetten tot een strijd om de toeristische sector in eigen handen te nemen, om niet alleen te zorgen voor stabiele huisvesting, maar ook voor het behoud van hun prachtige eiland dat steeds verder wordt uitgehold door de ontwikkeling van duur vastgoed en de toeristische sector.
Voor een wereld zonder klimaatrampen hebben we een wereld zonder kapitalisme nodig
Deze tragedie is volledig de schuld van het kapitalisme en de politici die weigeren iets te doen aan de klimaatcatastrofe die er al is.
Het is nu overduidelijk voor veel werkende mensen dat de heersende klasse volledig en volkomen faalt om actie te ondernemen tegen klimaatverandering, die in de eerste plaats het gevolg is van hun op winst gerichte systeem. Het kapitalisme vermoordt ons. Het bloed van honderdduizenden, zo niet miljoenen onschuldige mensen kleeft aan de handen van de heersende elites. Omdat grote bedrijven en kapitalistische politici niet in staat zijn om de veranderingen door te voeren die nodig zijn, omdat die tegen de logica van het kapitalisme ingaan, moeten we zelf vechten voor verandering.
Werkende mensen, inclusief degenen die in vervuilende sectoren werken, gezinnen die onze kinderen en ouder wordende ouders willen beschermen, jongeren die geconfronteerd worden met de dreiging van een beperkte toekomst, en onderdrukte mensen die de brute gevolgen van klimaatverandering dragen in combinatie met de marginalisatie die het gevolg is van de sociale verdeeldheid van het kapitalisme, moeten zich verenigen in een onafhankelijke strijd voor de noodmaatregelen die we het dringendst nodig hebben, evenals meer langdurige antwoorden op de klimaatcrisis.
Uiteindelijk betekent dit dat werkenden de sec tor in eigen handen nemen, maar dit zal alleen mogelijk zijn als we een massabeweging van arbeidersklasse mensen kunnen opbouwen, met een strijdbaar programma van eisen om de strijd tegen de klimaatcrisis te koppelen aan die tegen de koopkrachtcrisis, de lage lonen en andere bewegingen. Zo’n programma zou de mogelijkheid openen voor sterkere gezamenlijke actie, concrete overwinningen mogelijk maken en de basis leggen voor het omverwerpen van het kapitalistisch systeem dat de planeet vernietigt. Doe mee met de strijd voor een betere wereld – een socialistische wereld – en sluit vandaag bij ons aan!
