Ondanks de Bijbelse schaal van de vloedgolven en de vernielingen, zijn de slachtoffers aan de kustlijn van de Indische Oceaan niet het slachtoffer van een ‘Goddelijke daad’. Het was niet onvermijdbaar dat de zeebeving op zo’n 600 mijl van het Indonesische eiland Soematra, zou leiden tot meer dan 100.000 doden. Moest er een waarschuwingssysteem geweest zijn, zouden de meeste slachtoffers kunnen gered zijn. Zelfs zonder een specifiek waarschuwingssysteem in de Indische Oceaan, zou een effectieve communicatie vanuit het waarschuwingssysteem in de Stille Oceaan, de omvang van de ramp enorm hebben kunnen beperken.
Jon Dale
Aardbevingen zijn moeilijk te voorspellen gebeurtenissen die voortkomen uit de beweging van tectonische aardplaten die tegen elkaar botsen en schokken veroorzaken. De exacte timing van aardbevingen kan niet voorspeld worden, maar de kans dat een aardbeving in een bepaald deel van de wereld plaats vindt, kan wel voorspeld worden. Er zijn reeds verschillende grote aardbevingen geweest onder de Indische Oceaan. Een wetenschapper stelde dat er ongeveer om de 230 jaar een grote beving plaats vindt, waarbij de laatste grote aardbeving in 1833 plaats vond. Sindsdien waren er verschillende kleinere aardbevingen, waarvan een aantal ook heel wat vernielingen hebben aangericht.
Tsunami was wel voorspelbaar
Terwijl geen enkel waarschuwingssysteem de exacte timing van een aardbeving kan voorspellen, is dat bij een tsunami wel het geval. Een aardbeving onder de oceaan stuwt een watermassa naar boven met snelheden tot 500 à 700 kilometer per uur. De hoogte van deze watermassa kan beperkt zijn, zelfs tot 1 centimeter. Maar als deze watermassa in contact komt met het zeewater, neemt de snelheid af en groeit tegelijk de omvang ervan tot een enorm vernietigende kracht.
Een aardbeving kan waargenomen worden met seismografen, zelfs vanop duizenden kilomter afstand. Het epicentrum kan onmiddellijk worden bepaald waarop de kans op een tsunami kan voorspeld worden. Andere apparatuur kan nagaan of er golven aanwezig zijn op een ogenblik dat deze nog erg beperkt zijn en zich nog diep in de zee bevinden.
In 1949 werd op Hawai het Pacific Tsunami Warning Center (PTWC) opgericht. Ondanks het bestaan van dit centrum zijn er nog verschillende vernietigende tsunami’s geweest. Maar de technologische vooruitgang de voorbije jaren was enorm en de mogelijkheden voor wetenschappers om tsunami’s op te sporen en waarschuwingen te richten aan de autoriteiten in kustgebieden zijn sterk toegenomen.
Sinds 1995 is het systeem ‘Deep-ocean Assessment and Reporting of Tsunamis’ (DART) ontwikkeld in de Stille Oceaan. Er zijn zes communicatielijnen verbonden met apparatuur die de druk op de zeebodem meet en dit via een satelliet onmiddellijk doorstuurt indien er wijzigingen zijn. In 2001 werd een aardbeving ten zuidwesten van Kodiak City in Alaska met een kracht van 6,9 op de schaal van Richter, binnen de vier minuten geraporteerd door het DART-systeem.
Wetenschappers uit landen rond de Indische Oceaan hebben aangedrongen bij de landen daar om de dicht bevolkte regio beter te beschermen. Op een bijeenkomst van de intergoevernementele Oceanografische Commissie van de Verenigde Naties in juni, stelde specialisten: "De Indische Oceaan kent een belangrijk risico voor lokale tsunami’s en tsunami’s vanop afstand". De commissie besloot dat een waarschuwingssysteem noodzakelijk was, maar er werd niets ondernomen.
Op 24 december 2004 werd een waarschuwing uitgebracht na de grootste aardbeving van 2004 tot dan toe (8,1 op de schaal van Richter), zo’n 1000 mijl ten zuidwesten van Nieuw-Zeeland. De website van de PTWC waarschuwde toen dat er een mogelijkheid was van "enorm vernietigende" tsunami’s. Maar de aardbeving bleek veroorzaakt te zijn door aardplaten die langs elkaar heen schoven in plaats van over elkaar, waardoor het effect op de oceaan erboven veel beperkter was.
Twee dagen later vond de verschrikkelijke tragedie van de tsunami in de Indische Oceaan plaats. Tienduizenden inwoners van arme vissersdorpen en landbouwers, werknemers uit de toeristische sector en toeristen, werden daarbij weggespoeld. Zij hadden hun normale activiteiten voortgezet aangezien ze niet op de hoogte waren van de naderende vloedgolven. Het Australische agentschap voor geologisch onderzoek, ‘Geoscience Australia’, stelt dat een effectief communicatiesysteem in zuid-Azië een tijdswinst van 15 minuten zou betekend hebben in Thailand en heel wat meer in Sri Lanka waar de vloedgolf pas 2,5 uur na de aardbeving toesloeg.
Een Canadese specialist stelde: "Er is geen enkele reden waarom iemand moet omkomen in een tsunami. De golven zijn compleet voorspelbaar. We hebben tijdskaarten voor de hele Indische Oceaan. Van waar de aardbeving plaats vond, bedroeg de reistijd tot het zuiden van India zo’n vier uur. Dat is voldoende tijd voor een waarschuwing." (Independent, 28.12.04)
"Geen redenen waarom ook maar iemand zou omkomen"
Het PTWC op Hawai had de aardbeving van 9,0 op de schaal van Richter onmiddellijk waargenomen en wist dat de kans op tsunami’s erg groot was. Het is ongelofelijk dat er wel waarschuwingen werden gericht aan de overheden van de landen in de Stille Oceaan, maar niet aan de landen rond de Indische Oceaan. "We deden wat we konden. We hebben echter geen contactadressen in dat deel van de wereld," stelde Charles McCreery, de directeur van het centrum. (Independent 28.12.04)
Het volledige openbaar vervoer in Japan kan onmiddellijk worden stil gelegd zodra een aardbeving plaats vindt. In Sri Lanka vertrok een trein met 1.700 mensen aan boord van Colombo naar Galle nadat de tsunami reeds de zee voor Indonesië had verlaten. Twee uur later werd de trein overspoeld door een golf van 6 meter hoog die de trein met zich mee sleurde. Slechts enkele tientallen inzittenden hebben de ramp overleefd, waardoor dit ook meteen de grootste treinramp ooit is.
Thammasarote Smith, een voormalige medewerker van het Meteorologisch Instituut van Thailand, stelde dat de regeringen veel meer hadden kunnen doen om de bevolking te waarschuwen voor het gevaar. "Het instituut had een uur de tijd om noodsignalen te verspreiden en de bevolking te evacueren, maar er is nagelaten om dit te doen", verklaarde hij aan het dagblad The Bangkok Post. "Het klopt dat een aardbeving onvoorspelbaar is, maar een tsunami die plaatsvindt na een aardbeving is dat wel."
Chcheep Mahachan van het Thaise seismologisch centrum stelde: "Er is geen echte waarschuwing gegeven. Moesten we een waarschuwing gegeven hebben waarna er niets gebeurd was, zou dit een enorme slag geweest zijn voor het toerisme in die gebieden." Het hoofd van het seismologisch centrum, Sulamee Prachuab, zei: "Vijf jaar geleden vaardigde het centrum een waarschuwing uit na de aardbeving in Papua Nieuw Guinea, maar de verantwoordelijken voor de toeristische sector klaagden toen dat zo’n waarschuwing het toerisme schade toebrengt." (Guardian, 29.12.04). De kapitalistische winsthonger gaat dus blijkbaar voor op de veiligheid van de bevolking.
Verkeerde prioriteiten
Waarom is er nog geen DART-systeem in de Indische Oceaan? "De apparatuur is erg duur en we hebben daar niet het geld voor," verklaarde Budi Waluyo van het Indonesische Meteorologisch en Geofysisch Agentschap (Houston Chronicle 28.12.04). De jaarlijkse kost van het DART-systeem in de Stille Oceaan bedroeg in 2002 minder dan 2 miljoen euro. Zo’n bedragen worden op enkele minuten tijd uitgegeven bij hoogtechnologische oorlogsvoering. Hoeveel heeft de Indonesische regering uitgegeven voor de oorlog in Oost-Timor en Atjeh, hoeveel is door de Sri Lankese regering uitgegeven in de strijd tegen de Tamil Tijgers, hoeveel is door de Indische regering besteed aan het conflict in Kasjmir, of hoeveel heeft de Somalische regering besteed aan de oorlog in Eritrea?
Hoeveel intrest op de schulden in de regio worden ieder jaar versluisd naar de grote kapitalistische naties? Deze zelfde landen die nu verschillende dagen nodig hebben om hulpmissies op te zetten en enkele miljoenen dollar te besteden, terwijl ze ieder jaar inkomsten genieten die een veelvoud daarvan bedragen. Hoeveel zal besteed worden aan de heropbouw van woningen, boten, bruggen en wegen? Na de aardbeving in Bam (Iran), exact een jaar geleden, werd 1 miljard dollar aan steun beloofd. Tot nu toe is daarvan slechts 17 miljoen dollar effectief betaald!
Zonder een onmiddellijk en massale mobilisatie van middelen, zullen nog veel meer slachtoffers vallen door honger en uitputting. Het kapitalisme heeft aangetoond dat het niet in staat is de bevolking rond de Indische Oceaan te beschermen. Het is niet in staat om dringend en georganiseerd te reageren om de overlevenden te redden en hulp aan te bieden bij de heropbouw. De middelen die op deze wereld aanwezig zijn moeten democratisch gecontroleerd en beheerd worden door de arbeidersklasse en de arme boeren om bij natuurrampen zoals aardbevingen en tsunami’s de gevolgen voor de bevolking te minimaliseren en een zo goed mogelijke hulp te bieden bij de heropbouw.
Er moet tenslotte ook gewaarschuwd worden voor een ander element. Indien de globale opwarming verder gezet wordt en het waterpeil van de oceaan blijft stijgen, dan zullen laag gelegen gebieden zoals de Maldiven en de Andaman Eilanden verder te kampen krijgen met overstromingen en vernietiging, niet enkel bij tsunami’s maar ook bij lichte stormen die vaak voorkomen. De beste natuurlijke verdedigingsmiddelen, zoals koraalriffen, worden bovendien bedreigt onder het huidige systeem.
