De giftige ideeën van Andrew Tate hebben het afgelopen jaar via sociale media en online platformen – gezamenlijk bekend als de ‘manosphere’ – een enorme vlucht genomen. In dit artikel analyseert Harper Cleves de ideeën van Tate en waarom ze nauw verbonden zijn met de bestaande kapitalistische status quo.
Welke kleur heeft uw Bugatti?
De kans is groot dat als je met tienerjongens werkt of er een in huis hebt, je met deze vraag vertrouwd bent geraakt. De sarcastische kwinkslag, geciteerd uit een video van Andrew Tate, is voor jonge jongens over de hele wereld een symbool geworden van wat hypermannelijkheid je kan opleveren: rijkdom, status en zelfvertrouwen. Zelfs nadat hij in de zomer van 2022 van verschillende sociale media was verbannen, werd de hashtag #AndrewTate meer dan 22,8 miljard keer bekeken op TikTok. Hij heeft een aanhang van 5,3 miljoen volgers op Twitter vergaard.
Voor zijn aanhangers is Andrew Tate het ideaal van mannelijkheid, maar voor miljoenen anderen vertegenwoordigt hij een gevaarlijke terugval: een bewust antifeminisme dat een tastbare impact heeft op scholen, werkplekken en intieme relaties. Waar staat Andrew Tate voor, en waarom kan hij in 2023 zo’n impact hebben?
Een trotse vrouwenhater
Tate beperkt zich niet tot opscheppen over dure auto’s en uitbundige vakanties. Hij noemt zichzelf ook trots een vrouwenhater en zegt dat vrouwen statussymbolen zijn en louter het eigendom van mannen. Vrouwen horen volgens Tate thuis en onder mannelijke controle.
Het logische gevolg hiervan is de bevordering van victim blaming, roofzuchtig gedrag en regelrecht geweld tegen vrouwen. Tate heeft gezegd dat vrouwen “verantwoordelijkheid dragen” als ze verkracht worden. Als 36-jarige heeft hij een voorkeur uitgesproken voor afspraakjes met 18- en 19-jarige vrouwen omdat hij “een stempel op hen kan drukken.” Hij heeft jonge mannen verteld hoe ze “haar bij de nek moeten pakken” en geeft tips over hoe ze vriendinnen kunnen tegenhouden om uit te gaan zonder hun toestemming. De conclusie die jonge mannen trekken uit het bekijken van deze video’s is dat de eerste stap op weg naar roem en fortuin bestaat uit het controleren van de vrouwen in hun leven. Mannelijke dominantie is het trojaanse paard waarmee een algemene kapitalistische ‘vecht je een weg naar de top’-mentaliteit aan de mannelijke fans van Tate wordt verkocht.
Deze gewelddadige vrouwenhaat is geen loze retoriek. Andrew Tate werd begin 2023 in Roemenië gearresteerd op beschuldiging van verkrachting en mensenhandel. Hij wordt ervan beschuldigd vrouwen te hebben gedwongen pornografische inhoud te maken, nadat hij ze onder valse voorwendselen had gerekruteerd. Hij doet zich ook voor als een zelfhulpgoeroe voor jonge mannen, en dit heeft een breed effect gehad, vooral op scholen waar leraren vaak zelf te maken krijgen met vrouwonvriendelijke verbale intimidatie, maar zich ook zorgen maken over de vriendinnen van de jongens aan die ze lesgeven. Op een school in Wales vertelde adjunct-directrice Lisa McCall aan The Guardian: “Er lijkt een toegenomen behoefte te bestaan bij jongens om meisjes te controleren.” (1) Een Brits onderzoek onder 1200 deelnemers toonde aan dat 45% van de ondervraagde mannen tussen 16 en 24 jaar Tate gunstig beoordeelde, terwijl slechts 1% van de meisjes tussen 16 en 17 jaar hem positief beoordeelde.(2)
Vermeldenswaard is dat Tate niet alleen gevaarlijke opvattingen over vrouwen heeft, maar over vele onderdrukte groepen. In interviews met Piers Morgan en andere rechtse commentatoren zei Tate dat hij geen problemen heeft met transgenders. Vaak blijkt echter al in de volgende zin dat hij dat niet meent. Hij zei dat homo’s en trans personen “de kinderen met rust moeten laten”, toen hem gevraagd werd wat hij vond van Drag Queen Story Hours. Hij herhaalt de walgelijke en lasterlijke anti-queer leugens dat LGBTQIA+ personen ‘kinderlokkers’ zouden zijn.
Andrew Tate’s standpunten bevorderen een zeer individualistische en hiërarchische kijk op de samenleving en de menselijke natuur. Zijn beweringen dat rijkdom gelijk staat aan waarde, dat een slechte geestelijke gezondheid een teken van zwakte is, dat mannelijke suprematie natuurlijk en juist is, wijzen allemaal op een wereldbeeld dat accepteert dat je je superioriteit laat gelden ten koste van anderen; een manier van denken die wordt gekenmerkt en ondersteund door verdeeldheid en onderdrukking in al haar vormen, inclusief queerfobie en racisme.
Tate, online vrouwenhaat en winsten van sociale mediabedrijven. Een bredere antifeministische terugslag
Andrew Tate is niet de enige bron van waaruit de verworvenheden van de feministische beweging bewust worden aangevochten. Andrew Tate stond in 2022 bovenaan in Google’s zoekcategorie ‘wie is’. Maar het was Johnny Depp die vorig jaar de meest gegoogelde naam was vanwege de geruchtmakende smaadzaak die hij aanspande tegen zijn ex-partner Amber Heard. Miljoenen werden besteed aan het promoten van pro-Depp berichten op sociale mediaplatformen waar het populair werd voor gebruikers om Amber Heard’s betraande herinneringen aan het misbruik te bespotten. Deze rechtszaak werd door vooraanstaande feministische organisaties en gendergewelddeskundigen laattijdig erkend als een bewuste campagne van victim blaming en een tegenreactie op #metoo.
Er verschenen ook nieuwe studies die aantonen hoe jongeren op steeds jongere leeftijd worden blootgesteld aan online vrouwenhaat, inclusief gewelddadige pornografie. Een jeugdwerker in Dublin zei dat jongens vanaf zeven jaar Tate beginnen aan te halen, een gevoel dat ook in anekdotische rapporten uit het VK en de VS naar voren komt.(3) Een rapport van de kindercommissaris voor Engeland toonde aan dat een op de tien kinderen tegen de tijd dat ze negen jaar oud zijn aan pornografie is blootgesteld. Bijna 80% van de jongeren heeft gewelddadige pornografie gezien tegen de tijd dat ze 18 zijn, en 33% daarvan is actief op zoek naar gewelddadige inhoud. Het is dan ook geen verrassing dat bijna de helft van de 16- tot 21-jarigen die deelnamen aan het onderzoek veronderstelde dat meisjes seks met agressie, inclusief verstikking, verwachten of ervan genieten.(4)
Veel jongeren zien hun eerste pornografische inhoud op sociale media, net zoals ze hun eerste video’s van Andrew Tate, Jordan Peterson of Ben Shapiro zien. Omdat sociale media als YouTube en TikTok geld verdienen met het stimuleren van engagement, ontwerpen ze hun algoritmes zo dat je soortgelijke inhoud blijft zien om je op de app te houden.(5) ‘Soortgelijke inhoud’ als het gaat om Andrew Tate is niet beperkt tot ‘de manosfeer’. Je zou kunnen beginnen met een video waarin de Bugattis van Andrew Tate worden bewonderd en uiteindelijk video’s bekijken van Tommy Robinson, een extreemrechtse Engelse nationalist en uitgesproken aanhanger van Tate.
Dus zelfs toen deze grote sociale mediabedrijven vorig jaar een grote show maakten door Tate van hun platformen te schoppen omdat ouders, leraren en jeugdwerkers hun bezorgdheid begonnen te uiten, profiteerden ze van zijn inhoud en doen dat nog steeds omdat accounts van derden zijn video’s blijven plaatsen. TikTok, Twitter en Facebook zijn allemaal bereid om te profiteren van inhoud die seksueel geweld, racisme en gevaarlijke schoonheidsnormen populair maakt. Winst, niet het welzijn van mensen, is hun drijfveer.
Revolutionair of reactionair
Kort na de recente arrestatie van Andrew Tate tweette hij: “Het lijkt erop dat de grote revolutionairen van elke generatie lijden onder oneerlijke gevangenschap.” Om een revolutionair te zijn zou Tate een bedreiging voor het systeem moeten vormen, wat duidelijk niet het geval is.
Tate beroept zich vaak op het idee van “traditie” om ideeën te rechtvaardigen die variëren van het controleren van de seksualiteit van vrouwen tot het argument dat vrouwen thuis moeten blijven en de stelling dat homoseksuele mensen geen gezin mogen stichten. In zekere zin heeft hij gelijk – dergelijke ideeën zijn historisch geworteld in klassenmaatschappijen en vormen dus een vorm van “traditie”. Dit betekent echter niet dat vrouwenhaat of queerfobie op enigerlei wijze natuurlijk of onvermijdelijk zijn, wat Tate eigenlijk probeert te zeggen.
In zijn boek ‘De oorsprong van het gezin, private eigendom en de staat’ beschrijft Friedrich Engels hoe het een uniek kenmerk is van een op klasse gebaseerde beschaving om te vertrouwen op onderdrukking op grond van geslacht. Pre-kapitalistische nomadische, jager-verzamelaarssamenlevingen hadden veel minder uitgesproken en rigide ideeën over gender, seksualiteit en genderrollen binnen het gezin. Dit is vandaag nog steeds zichtbaar in inheemse culturen; vele hebben rituelen en culturele gebruiken die getuigen van een fluïditeit van zowel seksualiteit als geslacht.(6) Bij het Aka-volk van het Congo-regenwoud bijvoorbeeld blijven de vaders 88% van de tijd binnen het gezichtsveld van de baby’s, wat de conventionele wijsheid ondermijnt dat vrouwen altijd de voornaamste verzorgers zijn geweest. (7) Samenlevingen van jagers en verzamelaars hadden vaak een taakverdeling tussen mannen en vrouwen, maar deze was niet hiërarchisch, noch rigide of strikt, en deze samenlevingen waren klasseloos: iedereen speelde een rol in de productie en verdeelde de middelen relatief gelijk onder elkaar om te overleven.
Toen de menselijke samenleving zich begon te vestigen en de landbouwtechnieken en het temmen van dieren perfectioneerde, begon de vroegere rol van de man te veranderen in die van landbouwer en fokker, d.w.z. de producent van overtollige rijkdom in de samenleving die hij kon verhandelen en ruilen om meer rijkdom te verwerven. Met dit bezit van overschotten kwam de klassentegenstelling, maar ook de maatschappelijke behoefte aan het patriarchale gezin. Rijke mannelijke boeren wilden nu hun rijkdom doorgeven aan hun kinderen. Om dit te bereiken, werden ze gedwongen de seksualiteit van vrouwen te controleren, zodat ze er zeker van konden zijn dat hun nageslacht hun rijkdom zou erven. De samenleving kon niet langer toestaan dat seksualiteit, familierollen en geslacht fluïde waren en gebaseerd op het collectieve welzijn van de groep. Nu was de samenleving georganiseerd rond de bescherming van het overschot van de rijken, en om de opgebouwde rijkdom te beschermen en door te geven, moesten ze een rigide genderbinaire structuur en strenge controles op seksualiteit ontwikkelen.
In oude beschavingen zoals Griekenland en Rome was polygamie een openlijke praktijk van mannen, maar monogamie was een wettelijke vereiste voor vrouwen. Het oude Babylon bestrafte ontrouw van vrouwen met de dood in de Hammurabi wetgeving. Dit bewijst niet dat een binaire kijk een inherent onderdeel is van de menselijke natuur, maar eerder dat het sociaal geproduceerd is in een maatschappij die gebaseerd is op ongelijkheid.
Het kapitalisme, de moderne vorm van de klassenmaatschappij, steunt op nieuwe manieren op vrouwenhaat, transfobie en het patriarchale gezin. De Chinese staat, die een daling van de geboortecijfers ziet die zijn economische positie dreigt te verzwakken, legt opnieuw de nadruk op het gezin en maakt het moeilijker om toegang te krijgen tot abortussen. De Republikeinen in de VS en de Tories in het VK vallen bij elke gelegenheid transrechten aan, van “Don’t Say Gay”-wetten tot “Drag Bans” en het blokkeren van wetsvoorstellen voor gendererkenning.
Deze rechtse wereldleiders zijn niet alleen zeer onverdraagzame individuen, maar zien angstzaaierij ook als een manier om eengemaakte klassenstrijd te vermijden. Ze vestigen het idee dat er schaarse middelen en rechten zijn, waarvoor verschillende groepen moeten concurreren. Zo wordt de aandacht afgeleid van de rijkdom die aan de top wordt opgepot. Bovendien steunen deze partijen, en alle politieke partijen die de logica van het kapitalisme aanvaarden, fundamenteel op het binaire geslacht en het patriarchale gezin. Onbetaald huishoudelijk werk, voornamelijk verricht door vrouwen thuis, zou goed zijn voor maar liefst 9% van het mondiale BBP, zo’n 11 biljoen dollar.(8)
De onbetaalde huishoudelijke arbeid wordt vaak reproductieve arbeid genoemd. Schoonmaken, voeden, kinderen opvoeden, voor ouderen zorgen – al deze taken die bijdragen tot de dagelijkse sleur en onderdrukking van vrouwen zorgen ervoor dat miljoenen mensen elke dag naar hun werk gaan om winst te maken voor hun bazen. Deze reproductieve arbeid op zich levert niet direct winst op, ook niet (voor het grootste deel) wanneer het geformaliseerd is en op de werkplek gebeurt. Maar zonder deze arbeid kan de maatschappij niet functioneren en daarom worden de winsten van de kapitalisten geraakt als de erg vrouwelijke zorgsectoren niet werken. We zagen dit tijdens de lockdowns, toen scholen en kinderopvang tot de eerste jobs behoorden die terug aan de slag moesten zodat werkenden met kinderen terug hun winstgevende werk konden hervatten.
Hoop voor de toekomst: socialistisch feministisme
Het kapitalisme steunt op onderdrukking en uitbuiting. Dit systeem veroorzaakt onnoemelijk veel leed. Het heeft echter ook een belangrijke ontwikkeling teweeggebracht die de basis legde voor de ondermijning van deze genderverwachtingen: de introductie van vrouwen op de werkvloer. Toen vrouwen en queer mensen arbeiders werden, nam hun sociale macht toe, evenals hun vermogen om te discussiëren, ideeën te delen en zich een wereld voor te stellen die vrij is van hun uitbuiting als arbeiders, maar ook vrij van hun onderdrukking als vrouw of lid van de LGBTQIA+ gemeenschap.
Van enkele van de eerste stakingen van vrouwelijke arbeidsters in textielfabrieken tot de meest recente feministische bewegingen, is de vrouwonvriendelijke en onderdrukkende ideologie van het kapitalisme aangevochten door degenen die het meeste baat hebben bij de omverwerping ervan. De wereldwijde feministische golf van de afgelopen tien jaar heeft victim blaming, aanvallen op abortusrechten, racisme en transfobie centraal gesteld in haar strijd en daarmee de verwachtingen van een hele generatie gewekt. De strijd voor LGBTQIA+-rechten heeft de voorwaarden geschapen waaronder meer jongeren dan ooit tevoren zich als queer identificeren en bereid zijn te strijden voor een wereld waarin zij zich volledig kunnen uiten.
Ni una menos en #metoo hebben vrouwen de instrumenten gegeven om niet alleen de gevaarlijke dynamiek in hun eigen intieme relaties te begrijpen, maar ook om de wortels van gendergeweld in het systeem te zien. Black Lives Matter en andere antiracistische en anti-imperialistische strijd hebben het idee van systemisch racisme tot een algemeen aanvaarde waarheid gemaakt. Onder de jonge basis van deze bewegingen is er een sterk besef dat alle strijd tegen onderdrukking met elkaar verbonden is, en dat je voor de bevrijding van een onderdrukte groep moet strijden voor de bevrijding van iedereen. Dit verlangen naar solidariteit van de uitgebuitenen en onderdrukten zit vol potentieel, en kan, indien gecombineerd met het inzicht dat gender- en rassenonderdrukking hun oorsprong vinden in het kapitalisme, en indien gericht op het organiseren van een brede strijd en eenheid van de arbeidersklasse, zeer krachtig zijn.
Deze strijd heeft het bewustzijn over kwesties van onderdrukking zodanig verhoogd dat zelfs verkozen extreemrechtse leiders niet ongestraft kunnen regeren. Meloni in Italië heeft onder publieke druk moeten zeggen dat zij niet tegen abortus is. De Republikeinen in de VS verloren tijdens de midterms bij elke stembusgang die de toegang tot abortus verder wilde beperken. Netanyahu en zijn extreemrechtse regering in Israël zijn het onderwerp van massale protesten waarbij LGBTQIA+ rechten een belangrijk onderwerp zijn. Zelfs rechtbanken en de politie in de VS zijn als gevolg van de Black Lives Matter-beweging gedwongen moordende agenten te ontslaan en te veroordelen.
De verachtelijke retoriek van Andrew Tate en anderen zoals hij kan een impact hebben in een omgeving waar ontevredenheid en vervreemding heersen, en waar al een sjabloon voor vrouwenhaat, transfobie en racisme bestaat om de problemen die het kapitalisme veroorzaakt te ‘verklaren’. In de afgelopen drie decennia heeft het beleid van het neoliberalisme ernaar gestreefd de arbeidersbeweging uit te hollen en op agressieve wijze een ideologie van individuele vooruitgang gepusht, wat betekent dat de jongeren van vandaag opgroeiden in een omgeving waar ze weinig collectieve strijd meemaakten. De realiteit van het kapitalisme heeft echter voor velen het individualisme ondermijnd en jongeren zijn begonnen terug te vechten.
Van het bijwonen van Black Lives Matter-protesten tot het online bestellen van abortuspillen voor hun vrienden, tot het aansporen van scholen om LGBTQIA+-vorming te geven, tot stakingen tegen klimaatverandering, gendergeweld en wapencultuur, en tot het nadenken over wat het betekent om zich op de werkplek te organiseren – steeds meer jongeren confronteren de grenzen van het systeem en kijken steeds naar duurzaam, links activisme en ideeën als een manier om voor hun toekomst te vechten.
Marxisme is een ideologie die volledig uniek is in haar vermogen om de bron te analyseren van uitbuiting van arbeiders, klimaatvernietiging, racisme, imperialisme, en ja, de vrouwenhaat en transfobie die de kern vormen van de ideologie van Tate. Het marxisme wordt aantrekkelijker voor radicale mensen die willen vechten om een einde te maken aan het menselijk lijden. Winstgevende sociale mediabedrijven, politici die een verdeel-en-heerspolitiek willen voeren, een systeem dat doet alsof de middelen schaars zijn terwijl het rijkdom oppot voor de superrijken aan de top – we kunnen het allemaal stoppen als we toegewijde socialistische activisten worden. We hebben een wereld te winnen, waarin een zielige engerd als Andrew Tate een griezelige herinnering zal zijn aan een primitiever verleden.
Voetnoten
- Sally Weale, 2 Feb 2023, ‘We see misogyny every day’: how Andrew Tate’s twisted ideology infiltrated British schools’,www.theguardian.com
- Maya Oppenheim, 16 Feb 2023, ‘Figures that lay bare the shocking scale of toxic influencer Andrew Tate’s reach among young men’, www.independent.co.uk
- Neasa Cumiskey, ‘Irish youth workers ‘concerned’ over Andrew Tate’s influence on young boys’, www.sundayworld.com
- Sally Weale, 31 Jan 2023, ‘One in 10 children‘have watched pornography by time they are nine’’, www.theguardian.com l
- Christina Newberry, 8 Feb 2023, ‘2023 TikTok Algorithm Explained + Tips to Go Viral’, www.hootsuite.com
- ‘The Indigenous Origins of Gender Fluidity’,www.globesmart.com
- Sarah Blaffer Hrdy, 2011, Mothers and Others, Cambridge: Harvard University Press
- Asia-Pacific Economic Cooperation, ‘Unpaid Care and Domestic Work: Counting the Costs’, www.apec.org
