Ondanks transfobie zijn overwinningen nodig én mogelijk

De transfobe polarisering slaat diepe – en verre van figuurlijke – wonden. Rechtse politici gebruiken haat tegen een groep die jaren onderdrukking met zich meedraagt om hun programma van besparingen door te drukken. Tegelijk krijgen figuren als Griet Vandermassen een groot platform om transzorg (in het bijzonder voor jongeren) subtieler aan te vallen. Toch leidt strijd nog steeds tot reële, levensreddende overwinningen, in België en elders. Een militante en sociale Pride is daarom belangrijk.

door Koerian (Gent) uit maandblad De Linkse Socialist

Stappen vooruit

De laatste 20 jaar zijn de rechten van trans – en non-binaire personen erop vooruit gegaan. In België zijn wijzigingen in de procedure voor geslachtsregistratie, wetten tegen discriminatie en de conventie voor terugbetaling van transzorg belangrijke verbeteringen in het dagelijkse leven van transpersonen. Die rechten kwamen er onder druk van de LGBTQIA+ beweging die hier sinds de jaren ‘50 een harde strijd voert. De dappere coming-outs van Sam Bettens en Bo Van Spilbeeck creëerden de laatste jaren een grote openheid. In 2018 was Van Spilbeecks boek over haar transitie het best verkochte boek in Standaard Boekhandel. Het toont een oprechte interesse voor transpersonen bij een grote groep mensen.

Extreemrechtse haat

Toch lijkt het de laatste tijd alsof transpersonen continu onder vuur worden genomen. Transzorg bij jongeren wordt te pas en te onpas in vraag gesteld, denk maar aan de recente PANO-reportage of de columns die Griet Vandermassen in zowel De Morgen als De Standaard mag pennen. Het is giftige transfobie, vermomd als een redelijke mening of zelfs bezorgdheid. De overgrote meerderheid van het wetenschappelijk onderzoek toont dat genderbevestigende zorg de gezondheid van jongeren vooruit helpt en vaak zelfs levensreddend is. 

Dit soort opinies vergroot het geweld tegen trans personen en geeft extreemrechts het zelfvertrouwen een stap verder te gaan. Studies stellen vast dat het geweld tegen trans personen toeneemt. 

Neofascist Dries Van Langenhove intimideerde recent samen met Vlaams Belang Brugge een drag queen-voorleesuurtje georganiseerd door de Brugse musea. Het markeert de relatief nieuwe focus van extreemrechts op transfobie als speerpunt. Net als toen Bo van Spilbeek uit de kast kwam, geeft de traditionele media Van Langenhove en andere transfoben graag een platform. Het zorgt voor sappige titels en de bijhorende clicks. 

Strijd loont

Ook vandaag, in een sfeer van toenemende polarisering, kunnen overwinningen worden geboekt.

In Spanje werd een wet afgedwongen die de rechten van LGBTQIA+ personen mijlen vooruit katapulteert. Minderjarige trans personen kunnen nu zonder wachtperiode hun transitie starten. In Finland werd dit jaar een wet gestemd die ervoor zorgt dat mensen zonder psychiatrisch rapport of sterilisatie legaal van geslacht kunnen veranderen. Beide wetten zijn het gevolg van strijd en mobilisatie. 

LGBTQIA+ rechten zijn net als vrouwen- of andere rechten nooit verworven. Er is geen automatische rechtlijnige vooruitgang naar meer rechten of openheid. Dat hebben de moorddadige wetswijzigingen in de VS de afgelopen maanden duidelijk gemaakt. Van Stonewall tot vandaag: elk recht, elke bescherming, elke wet is het gevolg van een onaflatende strijd. Ook op concrete aanvallen is strijd het beste antwoord. Zo moest Posie Parker, een bekende Britse transfoob, haar tour door Nieuw-Zeeland annuleren na protest van duizenden mensen. De meerderheid van de mensen heeft geen boodschap aan de haat van extreemrechts. Zo vinden 72% van de Belgen dat trans personen recht hebben op genderbevestigende chirurgie (Ipsos-peiling uit 2017). Hen op straat brengen maakt meteen duidelijk dat transfoben een marginaal minderheidsclubje zijn en neemt hen de wind uit de zeilen. 

Verdeel-en-heers

Het is geen toeval dat extreemrechts vandaag de transfobe kaart trekt. Ze hebben geen antwoord op de thema’s die hun kiespubliek echt bezighouden: dalende koopkracht, groeiende wachtlijsten, dure prijzen … Dus grijpen ze terug naar hun standaardpraktijk: het oppoken van haat en verdeling. Het is een tactiek die gretig wordt overgenomen door de gevestigde politiek. Onder druk van een gigantische pensioenbeweging grijpt Macron terug naar grof racisme om te proberen verdeeldheid te zaaien, in volle syndicale storm blokkeerde de Britse regering de Schotse Gender Recognition Bill. Het kapitalistisch systeem heeft nood aan brutale besparingen om haar winsten te garanderen en het heeft nood aan discriminatie om die besparingen door mensen hun strot te rammen.

Zorg en onderwijs

De besparingen op zorg en onderwijs dragen in het bijzonder bij tot de recente transfobe polarisering. Zieken-, ouderen- en kinderzorg worden kapot bespaard en komen steeds meer bij het gezin te liggen. Dat betekent een veel grotere focus op man-vrouw-kind, het binaire kerngezin, en een wantrouwen tegenover wie buiten dat keurslijf valt. Hoe meer zorgtaken worden geprivatiseerd, hoe meer het kapitalistisch systeem nood heeft aan ‘traditionele gezinswaarden’ als verantwoording.

Het is geen toeval dat Campagne ROSA investeringen in zorg en onderwijs centraal stelt voor haar Pride is a Protest acties. Investeringen in zorg betekenen ook een einde aan de wachtlijsten in transzorg. Investeringen in onderwijs zijn nodig om een inclusieve en kwaliteitsvolle seksuele en relationele opvoeding te realiseren. Gender bijscholingen voor leerkrachten, kleinere klasgroepen om echte discussies mogelijk te maken, grote en goed opgeleide genderteams om betere transzorg mogelijk te maken, gratis en voldoende psychologische hulp … Om eender welk van deze levensnoodzakelijke eisen te verwezenlijken, hebben we nood aan een breuk met de kapitalistische besparingslogica. Het geld is er. De twintig grootste beursgenoteerde bedrijven in België deelden 8 miljard dividenden uit.

Het zijn bovendien eisen die niet alleen trans personen aanbelangen. Ook je buur en oma zijn gebaat bij betere scholen en ziekenhuizen. Een solidaire strijd van buren, grootouders en vakbonden kan bergen verzetten. De solidariteitscampagne Lesbians and Gays support the Miners was een kantelpunt in de Britse LGBTQIA+ geschiedenis. Bovendien ontmaskeren sociale eisen extreemrechts. Als Dries Van Langenhove en zijn meelopers zo graag kinderzieltjes willen beschermen, waarom stemt Vlaams Belang dan consequent tegen meer middelen voor onderwijs?

Elke vooruitgang is steeds onzeker door een gebrek aan middelen om de enorme sociale tekorten aan te pakken. Het onrendabele deel van de gezondheidszorg, persoonlijke zorg, wordt door de overheid gefinancierd. Het meest winstgevende deel van de sector, de farmaceutische industrie, is daarentegen in handen van grote private groepen. Deze laatste moet worden genationaliseerd om gratis geneesmiddelen en behandelingen, vrij van alle octrooien, te garanderen binnen een nationale publieke gezondheidsdienst. De nationalisatie van de gehele financiële sector zou, door deze sector uit de klauwen van speculanten te halen, een echte bron van massale financiering van al onze openbare diensten mogelijk maken, waaronder onderwijs, sociale hulp, hulp aan slachtoffers, kinderopvang …

De wonden die de huidige transfobe polarisering slaat, zijn diep en jammer genoeg niet altijd spreekwoordelijk. Ze komen bovenop de littekens van het verleden. Shock en angst zijn logische reacties. Toch is Pride geen verdedigingswerk. Het is een militante, solidaire en sociale strijd. Heel reële overwinningen, zoals in Nieuw-Zeeland en Spanje, kunnen ook hier worden geboekt. We will not be quiet, Stonewall was a riot!