De afgelopen weken scoorde de PVDA met een geconcentreerde aanval in de parlementen en de media op de vele extra’s die verkozenen zichzelf toekennen. Van pensioenextra’s boven de wettelijke maxima tot bijzonder grote uittredingsvergoedingen: dit alles gebeurde in alle parlementen en alle traditionele (en minder traditionele) partijen wisten ervan. De schok is des te groter omdat er de afgelopen jaren aanhoudend aanvallen waren op onze pensioenen en levensstandaard.
Ondanks de onthullingen over de pensioenen van Herman De Croo en Siegfried Bracke hoor je hun partijen vandaag vooral over hoe ze extra geld willen zoeken bij… werklozen en zieken! Het argument dat ze niet wisten hoeveel ze zelf verdienen, gaat uiteraard niet op. Als ze tot op de cent weten hoeveel wij krijgen als we even zonder werk zitten of ook als we wel werken, dan zullen ze hun eigen inkomen ook wel kennen.
De campagne van de PVDA werd door rechts afgedaan als ‘nestbevuiling’ (aldus Jean-Marie Dedecker, een expert ter zake) en door de gevestigde media als ‘anti-politiek’. Als onze lonen en uitkeringen worden aangevallen, horen we nooit dergelijke verwijten. Blijkbaar betekent politiek dat er op onze levensstandaard wordt bespaard en is het in vraag stellen van de wel erg riante vergoedingen voor diegenen die dat beslissen ‘anti-politiek’.
Eén van de sterkste argumenten van de PVDA-verkozenen in dit debat is dat ze zelf aan een gemiddeld werknemersloon leven. Hierdoor worden ze niet meegesleurd in de levensstijl van het wereldje van parlementsleden en andere managers, maar staan ze met beide voeten in de realiteit van de werkende klasse. Ze komen met andere woorden uit een ander nest dan dat van Dedecker en co.
De traditie van verkozenen aan een gemiddeld werknemersloon zit ingebakken in de arbeidersbeweging. Het gaat terug op de Commune van Parijs, een arbeidersopstand die een nieuwe staatsvorm probeerde op te bouwen. De Commune van Parijs hield het slechts 72 dagen vol, maar legde de basis voor hoe een arbeidersstaat er kon uitzien. Het is geen toeval dat Lenin in ‘Staat en revolutie’ uitgebreid aandacht had voor de Commune en dat de lessen ervan werden meegenomen in de Russische revolutie en het begin van de opbouw van een andere samenleving die daarop volgde.
Marx omschreef de Commune als “de politieke vorm van de sociale emancipatie, van de bevrijding van de arbeid door de inbezitneming van de monopolisten van de arbeidsmiddelen, die gecreëerd worden door de arbeiders zelf of geschenken van de natuur zijn.” Een van de nieuwigheden in de Commune van Parijs was dat verkozenen niet meer verdienden dan de mensen die ze vertegenwoordigden. Geen buitensporig comfort of een mandaat dat een persoonlijke goudmijn is, maar verkozenen die op elk ogenblik de behoeften kennen van degenen die zij vertegenwoordigen.
Lenin wees nadien op enkele belangrijke basisregels voor een arbeidersstaat die door de Commune van Parijs werden gevestigd: 1) niet enkel verkiesbaarheid maar permanente afzetbaarheid; 2) verkozen mogen niet meer verdienen dan een gemiddeld arbeidersloon; 3) onmiddellijke overgang naar een regime waarin iedereen controlerende en overziende functies kan vervullen in zoverre dat iedereen ‘bureaucraat’ wordt voor bepaalde tijd en op die manier niemand bureaucraat kan worden. Hierbij kwam nog dat het staande leger moest vervangen worden door de het gewapende volk.
Die politieke vorm van sociale emancipatie was een belangrijk onderdeel van de strijd voor maatschappijverandering, zelfs indien het er slechts een onderdeel van was. Marx merkte in zijn analyse van de Commune van Parijs op: “Zoals de staatsmachine en het parlementarisme niet het werkelijke leven van de heersende klassen, maar slechts de georganiseerde algemene organen van haar overheersing – de politieke garanties, vormen en uitdrukkingen van de oude orde – zijn, zo is de Commune niet de sociale beweging van de arbeidersklasse en daarom niet de beweging van de algemene vernieuwing van de mensheid, maar haar georganiseerde actiemiddel.” Het laten verrichten van plaatselijke en nationale bestuurstaken “tegen een arbeidersloon” was een belangrijk onderdeel van de politieke hervorming van de Commune.
Sindsdien is het principe dat verkozen vertegenwoordigers van de arbeidersbeweging aan een gemiddeld werknemersloon leven gemeengoed bij de radicale vleugel van de arbeidersbeweging. Het werd overgenomen door de Russische marxisten die daarnaast na de revolutie ook in de samenleving overgingen tot het invoeren van een maximale loonspanning (verhouding tussen de hoogste en de laagste lonen). Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat verkozenen aan de levensstandaard van hun kiezers leven. Daarnaast is het gemiddeld werknemersloon ook belangrijk om de weg te blokkeren voor eventuele carrièristen die uit zijn op persoonlijk gewin vanuit een mandaat van de werkende klasse.
Het principe van een verkozene aan een gemiddeld werknemersloon werd door onze organisatie steeds gehanteerd en uitgespeeld in campagnes. In de jaren 1980 leefden de parlementsleden van de Britse Militant Tendency aan een gemiddeld arbeidersloon, tot grote woede van de Labour-leiding. De afgelopen jaren deden onze parlementsleden in Ierland hetzelfde, vandaag doen Mick Barry (parlementslid in Ierland) en Kshama Sawant (gemeenteraadslid in Seattle) dit eveneens. Alles wat deze verkozenen meer verdienen dan een gemiddeld werknemersloon gaat naar een solidariteitsfonds dat gebruikt wordt om strijd van de werkende klasse te ondersteunen.
Het is bijzonder positief dat de PVDA deze traditie ook volgt. Dit maakt dat ze beter gepositioneerd is om de graaiers aan te klagen. Dat is niet antipolitiek, het brengt integendeel een klassenelement naar voren die uiteraard ook in de politiek aanwezig is. Het wijst op een verschil tussen politici die de belangen van de kapitalistische klasse vertegenwoordigen en politici die aan de kant van de werkende klasse staan en bijgevolg leven zoals gemiddelde werknemers. Wellicht is dat de reden waarom rechtse politici zoals Dedecker zo in hun gat gebeten zijn?
