De Chinese vastgoedmarkt bevindt zich nu in het tweede jaar van diepe inzinking. Dit is het ernstigste van alle grote economische problemen waarmee de dictatuur van de CCP wordt geconfronteerd. Waarom?
Artikel door Dikang, chinaworker.info
Investeringen in de vastgoedsector zijn al meer dan 20 jaar de ‘machinekamer’ van het staatskapitalistische ontwikkelingsmodel van de CCP. De vastgoedsector was in deze periode goed voor 28% van het BBP van China. Volgens sommige schattingen is het zelfs nog meer. Dit is een veel groter aandeel dan in enige andere economie. In de VS bedraagt het aandeel van de vastgoedsector ongeveer 17% van het BBP en in Japan 12%.
De CCP heeft de grootste financiële zeepbel in de wereldgeschiedenis laten ontstaan, omdat dit jarenlang een relatief sterke groei van het BBP leek te garanderen – en veel mensen zeer rijk heeft gemaakt. De vastgoedzeepbel is nu gebarsten, met als gevolg een kettingreactie die waarschijnlijk jarenlang op de Chinese economie zal drukken. Dat is wat er in Japan gebeurde nadat de vastgoedzeepbel daar in 1990 barstte, wat leidde tot drie “verloren decennia” van zeer zwakke, ‘zombie-groei’. De marxisten van International Socialist Alternative hebben jarenlang gewaarschuwd dat de “Japanse ziekte” uiteindelijk ook de Chinese economie zou treffen. Dit is nu werkelijkheid geworden.
Toen de vastgoedcrisis medio 2021 met de schuldproblemen van Evergrande opdook, werd in onze artikels uitgelegd dat dit slechts het “topje van de ijsberg” was. Meer dan een jaar geleden schreef chinaworker.info dat dit een keerpunt was voor China. We zeiden dat de regering en de kapitalisten de volledige omvang van de ramp niet begrepen. Dit is nog steeds het geval, hoewel sommigen wakker worden.
We moeten de hoofdoorzaak van de crisis vaststellen. De Evergrande-affaire ging over de liquiditeits- of cashflow-problemen van enkele van de grootste vastgoedbedrijven. Deze kapitalisten bouwden enorme en onhoudbare schulden op door een roekeloze strategie van financiële speculatie. Ze leenden grote bedragen van banken en financiële markten om grond te kopen en gebruikten deze grond vervolgens als zekerheid om meer leningen te krijgen.
Daarnaast leenden de kapitalisten van huizenkopers. In 2021 werd 90% van de nieuwe woningen verkocht volgens het voorverkoopmodel: de koper moest de ontwikkelaar het geld geven voordat het huis werd gebouwd – een grote bron van renteloze financiering voor de kapitalisten.
Het hele CCP-systeem raakte ingebed in deze onhoudbare en frauduleuze sector van de economie, van de lokale en provinciale overheden die grond verkopen, tot de vastgoedbedrijven met banden met de CCP, tot de door de CCP geleide banken die de zeepbel hebben opgepompt met waanzinnige hoeveelheden krediet. Dit was een soort Ponzi-stelsel, waarbij voortdurend nieuwe ‘investeerders’ nodig waren om in te kopen. Als die bronnen opdrogen, stort het stelsel als een kaartenhuisje in elkaar.
De belangrijkste oorzaak van de Chinese vastgoedcrisis is dat de markt zijn grenzen heeft bereikt, er zijn niet langer genoeg kopers om het Ponzi-project gaande te houden. Dit onthult een van de tegenstellingen van het kapitalisme, een tegenstelling die de dictatuur van de CCP wellicht dacht te kunnen omzeilen met wat slimme financiële magie – maar dat kan niet.
Er is een crisis van overproductie die inherent is aan het ongeplande en anarchistische karakter van het kapitalisme. Deze overproductie is heel duidelijk in de Chinese vastgoedsector. De South China Morning Post (14 augustus, 2022) meldde dat er 30 miljoen onverkochte appartementen zijn, en nog eens ongeveer 100 miljoen die verkocht maar onbewoond zijn.
De bevolkingscrisis versterkt deze trends. De meeste steden op het derde, vierde en vijfde niveau zijn gestopt met groeien of kampen met een bevolkingsafname. De bevolking van Harbin, de hoofdstad van de provincie Heilongjiang, is in 2021 onder de 10 miljoen inwoners gedaald. Dit betekent dat er nu in het hele noordoosten van China geen steden zijn met meer dan 10 miljoen inwoners. Op nationaal niveau zagen 266 steden hun bevolking tussen 2010 en 2020 dalen, aldus onderzoekers van de Tsinghua Universiteit.
Bovendien was speculatie jarenlang de belangrijkste motor achter de groei van de huizenmarkt. Dit leidde tot een nog extremere overproductie omdat het de onderliggende zwakte van de markt, de beperkte echte vraag, verborg. Sinds 2018 ging slechts 30% van de verkochte huizen naar mensen die erin wilden wonen, aldus JPMorgan. Zeven van de tien huizenverkopen gingen naar mensen die al een huis bezaten. In totaal werden in deze periode van 4 jaar ongeveer 52 miljoen eenheden verkocht, dus dat betekent dat slechts 15,6 miljoen eenheden werden gebruikt als woning, terwijl 36,4 miljoen werden gekocht als financiële investering, dus voor speculatie. Het is algemeen bekend dat grote aantallen ambtenaren van de CCP eigendommen hebben verzameld voor speculatieve doeleinden.
Terugkijkend naar de Evergrande-crisis kunnen we duidelijk zien dat dit eerder een symptoom dan de oorzaak van de vastgoedcrisis was. Zoals we toen al zeiden was het slechts het “topje van de ijsberg” van een veel groter probleem. Het probleem voor het regime van Xi Jinping is dat de zeepbel verder zal leeglopen (dalende huizenverkoop, dalende woningstart, dalende grondverkoop, grotere voorraad onverkochte woningen, meer vastgoedbedrijven en zelfs lokale overheden die failliet gaan). Dit kan een hele tijd doorgaan voordat het kapitalisme de voorwaarden kan scheppen voor een nieuwe opleving van de vastgoedmarkt.
De CCP zal proberen in dit proces in te grijpen met bureaucratische hefbomen (staatsbedrijven, lokale overheden, staatsbanken), maar deze methoden zijn steeds minder effectief en creëren alleen maar meer schulden. In de eerste helft van 2022 waren lokale overheidsfinancieringsvehikels goed voor 25% van alle grondaankopen, tegenover 9,2% in de eerste helft van 2021. Lokale overheden verkopen dus steeds meer grond aan zichzelf. Hoe? Door hun financieringsvehikels meer schulden te laten aangaan. De gecombineerde schuld van China (overheid, privé, bedrijven) bedraagt al meer dan 300% van het BBP en dreigt te leiden tot een bankencrisis, die op haar beurt de CCP uit de macht kan zetten.
Wat de toekomst ook brengt, de groei van het Chinese BBP zal waarschijnlijk nooit meer de hoogten van de afgelopen twee decennia bereiken. Er ligt een langdurige fase van trage groei in het verschiet die revolutionaire stuiptrekkingen kan veroorzaken.
Kom naar Socialisme 2023
Op vrijdag 14 en zaterdag 15 april is er Socialisme 2023, een tweedaagse vol discussie en vorming om sterker te staan in de strijd voor verandering. Een jonge activist van Chinaworker.info zal er spreken. Er zijn twee commissies voorzien:
- Vrijdagnamiddag: Q&A met Lei Hon (Chinaworker.info). Is China imperialistisch? Is dit anders dan het westerse imperialisme? Waarom noemt het regime zichzelf ‘communistisch’?
- Zaterdagnamiddag: Q&A met Lee Hon (Chinaworker.info). Na Zero Covid protest en drama’s: hoe verder met de strijd van de Chinese werkende klasse tegen het regime?
Niet te missen!
