Maak van 30-urenweek het nieuwe voltijds in de zorg

De zorg zit op een scharniermoment: van zorgcrisis naar implosie van de zorg als er geen doortastende maatregelen genomen worden.

door Bart Van der Biest, vakbondsafgevaardigde BBTK BHV & bestuurslid BFHBOV

Een korte schets van de situatie rond de jaarwisseling

Op maandag 2 januari waren er in ons land 2632 ziekenhuisbedden gesloten wegens personeelsgebrek: dat is 5% van de in totaal 51.444 bedden volgens de cijfers van de FOD Volksgezondheid. Je moet geen helderziende zijn om te voorspellen dat dit cijfer in de toekomst nog zal stijgen. Er hebben nog nooit zoveel rusthuizen (25) op de zwarte lijst van de Vlaamse overheid gestaan: het grootste probleem is … personeelsgebrek. In de Brusselse rusthuizen staan 3700 erkende bedden leeg. De commerciële sector is in Brussel goed voor 62 procent van die erkende bedden. Zorgnet-Icuro: “Het personeelstekort in zorg en welzijn wordt steeds acuter. In 10 jaar tijd is het aantal openstaande vacatures voor verpleegkundigen en zorgkundigen verdrievoudigd. Er zijn momenteel zo’n 15.000 functies die niet ingevuld geraken.”

De massale uitstroom door de pensioneringsgolf van de babyboomers is aangebroken. Ondanks het feit dat dit reeds meer dan 10 jaar geleden voorspeld werd, gedroeg het beleid zich als het orkest op de Titanic. Daar bovenop betekende de covidcrisis voor heel wat collega’s de spreekwoordelijke druppel om de sector te verlaten. Deze overstap gaat zeer vlot op het moment dat men in alle sectoren om arbeidskrachten schreeuwt.

Bevraging “F*CK DE WERDRUK”

Voor de zomervakantie gingen militanten van BBTK rond op de werkvloer met de “F*ck de werkdruk”-bevraging die door 5000 collega’s ingevuld werd. Deze bevraging bevestigt onze vermoedens.

De werkdruk ligt het hoogst in de ziekenhuizen, de thuiszorg en de ouderenzorg. Meteen valt het zeer grote aandeel van deeltijdse arbeid op: 47,02% werkt deeltijds, 52,55% voltijds. De werkdruk in de ziekenhuizen, ouderenzorg en gezinszorg wordt vooral opgevangen door deeltijdse contracten die de meerderheid van de respondenten in deze subsectoren vertegenwoordigen. Collectieve arbeidsduurvermindering heeft in deze situatie ook onmiddellijk effect op de lage lonen door al dan niet vrijwillige deeltijdse arbeid. De werkgevers dragen hier een zware verantwoordelijkheid omdat sommige functies in hun ogen niet meer opbrengen dan een deeltijds contract. In sommige ziekenhuizen konden zorgkundigen in het verleden niet meer dan een contract van 75 procent krijgen. Echter wegens de schaarste aan verpleegkundigen verdwijnt deze trend stilletjes aan. Alles in het teken van de moordende efficiëntie! Volgens een eerdere bevraging van ACV in de sector zijn duizenden collega’s in de zorg vragende partij voor meer uren maar krijgen die niet. We kunnen gerust stellen dat de werkgevers de tekorten in de hand werken.

Verder zijn er duidelijke verschillen tussen mannen en vrouwen in de overwegend vrouwelijke zorgsector. Een hoger percentage vrouwen (36,4%) dan mannen meldt aan hoge werkeisen te moeten voldoen. Zowel fysiek, mentaal als qua intensiteit. Een hoger percentage vrouwen (47,5%) dan mannen meldt een tamelijk slechte of zeer slechte gezondheidstoestand te hebben. Niet onbelangrijk in het perspectief van collectieve arbeidsduurvermindering is het feit dat 60% van de respondenten hun arbeidstijd zou verminderen als ze hun loon kunnen behouden.

Arbeidsdeal is géén collectieve arbeidsduurvermindering!

Uit een recent onderzoek van de UGent overweegt bijna een kwart van de Vlamingen die nu deeltijds werken, om weer voltijds aan de slag te gaan in een vierdaagse werkweek. Dit is in het kader van de arbeidsdeal iets hélemaal anders dan collectieve arbeidsduurvermindering. Het gaat immers om evenveel werk verzetten met behoud van het aantal uur per week maar dan op vier in plaats van op vijf dagen. Met andere woorden: de werkdruk verhoogt. 37% van de Vlamingen die nu voltijds werken, acht het waarschijnlijk aan de slag te gaan in de vierdaagse werkweek. Geëxtrapoleerd naar de 1,8 miljoen voltijdse loontrekkenden in Vlaanderen, gaat het om een kleine 700.000 mensen die potentieel een aanvraag indienen.

30 urenweek: niet betaalbaar?

De kostprijs voor de invoering van een 30 urenweek in de zorgsector (pc 330) werd reeds berekend op basis van de cijfers van 2018-2019: 1,7 miljard euro (berekening Olivier Pintelon van het ABVV). Als we de som van de budgetten van de sociale akkoorden in de nasleep van de covidcrisis nemen (federaal, Vlaams, Waals, Brussels) dan is dat méér … en het effect van die akkoorden op de zorgcrisis is te vergelijken met een emmer water gieten in de Noordzee.

De 30-urenweek kan ook in andere sectoren een oplossing bieden voor de werkdruk en/of de lage lonen. Bijvoorbeeld in publieke diensten zoals het onderwijs. Daar vlucht veel personeel voor de overvolle klassen: extra middelen en een arbeidsduurvermindering kunnen het werk werkbaar maken! Laten we er samen voor strijden, over sectoren heen én ook na vandaag!

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie