Door Dan O’Rourke (Socialist Party, ISA in Ierland)
De afgelopen maanden kregen AI-programma’s (Artificiële Intelligentie) zoals MidJourney en ChatGPT veel aandacht. Het werpt vragen op over de toekomst van jobs in de technologiesector. Ongetwijfeld heeft de technologie het potentieel om een grote impact te hebben op werk, de economie en de samenleving als geheel.
Sommige werkenden in de technologiesector, kust en design merken op dat AI hun werklast kan verlichten. Anderen zijn bezorgd over het mogelijk verlies van jobs. Het valt niet te ontkennen dat de technologie tot op zekere hoogte wordt overhyped. In een recente tweet erkent de oprichter van het AI-bedrijf Open AI dit door te stellen dat ChatGPT niet moet worden gebruikt voor serieuze toepassingen.
Het valt echter ook niet te ontkennen dat AI elders voor zeer serieuze doeleinden wordt gebruikt. BlackRock, een beleggingsmaatschappij met een miljardenomzet, gebruikt zijn AI-systeem om beslissingen te nemen over astronomische geldbedragen. Gezichtsherkenningssystemen worden wereldwijd gebruikt, met name in China, om afwijkende meningen te onderdrukken. In de oorlogsvoering wordt AI geprezen als de “derde revolutie in de bewapening” en wordt het met name gebruikt door het Israëlische leger.
Een nieuwe industriële revolutie?
Velen zien de opkomst van artificiële intelligentie als een nieuwe industriële revolutie. Digitale automatisering kan de arbeidsomstandigheden verbeteren, maar in een kapitalistisch systeem zal ze worden gebruikt om de winst te verhogen ten koste van de werknemers – lagere lonen, slechtere omstandigheden en minder jobs.
Tijdens de industriële revolutie – het tijdperk van de mechanische automatisering – werden handwerkslieden en ambachtslieden in fabrieken gedwongen, waar ze hun vaardigheden en gereedschap verloren en aanhangsels van de machine werden. Zullen de huidige technologiearbeiders een soortgelijke weg volgen en hun vaak goedbetaalde jobs verliezen aan de machines?
Velen zien de opkomst van artificiële intelligentie als een nieuwe industriële revolutie. Digitale automatisering kan de arbeidsomstandigheden verbeteren, maar in een kapitalistisch systeem zal ze worden gebruikt om de winst te verhogen ten koste van de werknemers – lagere lonen, slechtere omstandigheden en minder jobs.
De AI lijkt te denken van wel. Op de vraag “Hoe zal AI technologiearbeiders en de economie in het algemeen beïnvloeden?” antwoordde de AI-chatbot ChatGPT: “AI heeft het potentieel om zowel technologiemedewerkers als de bredere economie sterk te beïnvloeden. Op de korte termijn zal de ontwikkeling en implementatie van AI waarschijnlijk nieuwe jobs en kansen creëren in de technologiesector. Naarmate AI-systemen geavanceerder worden en een groter aantal taken kunnen uitvoeren, is het echter mogelijk dat sommige jobs door AI worden geautomatiseerd en vervangen. Dit kan mogelijk leiden tot jobverlies en ontwrichting van de economie, althans op korte termijn.”
Dit korte antwoord is niet helemaal bevredigend, dus voorlopig is het aan de mens om te reageren.
Lessen uit de vroege arbeidersstrijd
De industriële revolutie ontwrichtte het leven van hooggeschoolde ambachtslieden die aanvankelijk profiteerden van de nieuwe technologieën. Kleine stoommachines, bandzagen en elektrische weefgetouwen stelden hen in staat hun productie te verhogen. Maar deze nieuwe instrumenten werden al snel hun meesters.
De automatisering verminderde geleidelijk de rol van de ambachtslieden van begin tot eind, tot de arbeiders slechts één repetitieve taak overhielden, gedicteerd door de snelheid van de machine.
De afschuwelijke werkomstandigheden en het verlies van status radicaliseerden de ambachtslieden en handwerkers, wat leidde tot de opkomst van militante socialisten en communisten. De arbeidersklasse begon zich te organiseren en terug te vechten. De hervormingen waarvoor zij vochten, en waarvan wij er vandaag veel genieten, inspireerden het werk van Marx en Engels en vele andere revolutionairen die hen volgden.
Net als de pre-industriële productie, vergt de ontwikkeling van software een sterke scholing en is het erg gegeneraliseerd. Er is een minimale arbeidsverdeling, vooral tussen ontwerp en ontwikkeling, maar de moderne technologiearbeider vertoont opvallende gelijkenis met de ambachtsman die een ontwerp maakt en het product van begin tot eind bouwt.
Zelfs zonder AI, gedreven door de eis van kapitalisten om de arbeidskosten te verlagen, zullen technische jobs waarschijnlijk steeds minder technisch worden, minder opleidingsjaren vereisen en meer en meer worden opgedeeld in afzonderlijke taken. Ontwerpers zullen “prompt generators” worden, die suggesties intikken voor de AI om nieuwe ontwerpen te maken. Ontwikkelaars worden gedegradeerd tot foutcontroleurs voor door AI geschreven code.
Nieuwe technologie en de cyclus van het kapitalisme
Zoals met alle nieuwe ontwikkelingen in technologie en productiemethoden, volgde op de oorspronkelijke industriële revolutie al snel een ongekende economische boom. Industriëlen konden hun ambachtelijke concurrentie onderbieden en massaproducten produceren. Producten die voorheen uren van dure geschoolde arbeid vergden, werden met de snelheid van een machinegeweer geproduceerd.
Maar toen nieuwe concurrenten op de markt kwamen met efficiëntere machines en productieprocessen, onderboden zij de prijzen van de gevestigde bedrijven. Fabrieken sloten omdat ze niet langer winstgevend waren en de nieuwe arbeidersklasse werd in de armoede gestort. Oorlogen braken uit toen de economieën vastliepen en de nieuwe technologie werd gebruikt om miljoenen mensen af te slachten.
Deze cyclus van recessie en oorlog heeft zich sinds het begin van het kapitalisme steevast herhaald, en er is geen reden om te geloven dat de nieuwe methode van digitale automatisering een gunstiger pad zal volgen dan zijn mechanische neef. Integendeel, de toegenomen efficiëntie van AI zal waarschijnlijk een versterkend effect hebben.
De weg vooruit
Als we afgaan op het verloop van de sociale media, zullen de nieuwste AI-tools uitgroeien tot een nachtmerrie wanneer de investeerders besluiten dat het tijd is om winst te maken. Een van de oorspronkelijke investeerders van Open AI, de eigenaars van Dall-E en ChatGPT, is Elon Musk. Nu zijn dure inval in de sociale media moet betaald worden, zullen hij en anderen hun deel van hun investering willen hebben.
Het zal de taak zijn van technologiearbeiders, vakbonden en de bredere socialistische en arbeidersbeweging om samen te werken en het voorbeeld te volgen van de arbeiders die de krachtige arbeidersbewegingen uit de industriële revolutie hebben opgebouwd.
Deze keer moeten we het systeem volledig omverwerpen en zowel mechanische als digitale technologie gebruiken ten behoeve van alle mensen en de planeet. Onder het kapitalisme zijn technologie en machines niet bedoeld om ons leven te verbeteren, en dat is ook nooit zo geweest. Dat zou indruisen tegen de brutale logica van winstbejag die aan dit systeem ten grondslag ligt.
Deze middelen moeten uit de handen van de superrijken en grote bedrijven worden genomen en in democratisch publiek bezit worden gesteld. Op deze basis kunnen we ze gebruiken om een democratische, socialistische en humane samenleving op te bouwen.
