“Vrouw, leven, vrijheid” – dit is de belangrijkste slogan die de massa’s in Iran op straat roepen na de brute moord op de 22-jarige Jina (Mahsa) Amini. Van Koerdistan tot Azerbeidzjan, van Sistan en Beloetsjistan tot Khuzestan – deze beweging heeft het hele land en daarbuiten geschokt. De protesten naar aanleiding van de vrouwenmoorden door de staat gingen snel over in een moedige revolutionaire opstand tegen het hele regime, waarbij de kwestie van vrouwenmoorden en staatsgeweld en het hele onderdrukkende systeem waaronder vrouwen, Koerden en andere minderheden, jongeren en arbeiders lijden, aan de orde werd gesteld.
Jina’s leven werd genomen door de zogenaamde ‘moraalpolitie’ in Iran, een macht die symbool staat voor de dagelijkse controle over vrouwenlichamen, de arrestaties, pesterijen en het geweld dat de massa’s niet meer accepteren. De onderdrukkende kledingvoorschriften, de toenemende aanvallen op vrouwen en de LGBTQI+ gemeenschap in Iran, bijvoorbeeld het recente doodvonnis tegen twee bekende LGBTQI+ activisten, zijn een belangrijke machtspilaar voor het regime. De eensgezinde strijd die zich sinds september heeft ontwikkeld, waarbij de strijd in alle geledingen van de Iraanse samenleving – op scholen, werkplekken, in buurten, op straat en thuis – wordt aangegaan, treft het systeem in het hart. Deze vrouwen hebben bredere lagen van de arbeidersklasse geïnspireerd om ook in opstand te komen. Zo verklaarden arbeiders van de suikerfabriek in Iran: “Meisjes van de zon en van de revolutie; op de dag van de overwinning zal de hele wereld zijn hoed afnemen voor jullie – jullie hebben iedereen een les gegeven in opstaan en verzet.”
De revolutionaire beweging in Iran laat eens te meer zien hoezeer vrouwenhaat, geweld en seksisme verweven zijn met staatsgeweld, onderdrukking en het hele kapitalistisch systeem. Het feit dat deze beweging de strijd aangaat met één van de meest onderdrukkende en repressieve dictaturen ter wereld toont de onbreekbare moed van een hele generatie. Vrouwen en meisjes in Afghanistan hebben vanaf het eerste moment geprotesteerd tegen het Taliban-regime – en zijn onlangs, geïnspireerd door de beweging in Iran, opnieuw de straat op gegaan na een afschuwelijke bomaanslag op Hazara-studenten.
Deze beweging is een enorm inspirerend voorbeeld van solidariteit onder de onderdrukten. “Vrijw, Leven, Vrijheid” weerspiegelt de wereldwijde strijd tegen vrouwenmoorden en gendergerelateerd geweld die we de afgelopen jaren zagen. Het laat zien hoe opstanden, ontketend door één vonk, één extreem voorbeeld van de dagelijkse onderdrukking en het geweld waar vrouwen en LGBTQI+ mee te maken hebben, snel veranderen in een radicale beweging die brutale dictaturen en het systeem als geheel aanvecht. De heldhaftige vrouwen, arbeiders en jongeren in Iran tonen ons de weg voor onze strijd tegen geweld en onderdrukking.
Internationale solidariteit is de afgelopen jaren een belangrijk kenmerk geweest van feministische en andere bewegingen. Het weerspiegelt de stemming dat wie aan één van ons raakt, ons allemaal treft. Van #metoo tot Black Lives Matter (BLM) en Ni una Menos: het dagelijkse geweld wordt beantwoord met radicale actie en solidariteit. We moeten dit soort bewegingen tegen gender- en staatsgeweld nog verder ontwikkelen om een internationale, socialistische feministische beweging op te bouwen tegen elke vorm van onderdrukking en uitbuiting. Laten we van de dag tegen geweld op vrouwen dit jaar een dag van massale actie maken tegen de aanvallen op onze rechten, de toename van geweld, oorlog en imperialisme, de crisis van de kosten van levensonderhoud en de kapitalistische horror die we ondergaan.
De toename van gendergerelateerd geweld en de rol van de staat
Sinds het begin van de opstand in Iran zijn honderden mensen gedood en gearresteerd door de veiligheidstroepen. De gemiddelde leeftijd van de gearresteerde betogers is 15 jaar. Jonge scholieren zijn in hun klaslokalen aangevallen door de politie. Universiteitsstudenten zijn ‘verdwenen’ en de staatstroepen hebben bruut geweld en verkrachting gebruikt om de beweging en de vrouwen te breken. Maar zelfs deze massale repressie en dit staatsgeweld konden de beweging niet stoppen.
Zoals al bleek in recente revolutionaire opstanden van Chili tot Soedan, is het heel duidelijk geworden hoe geweld en verkrachting bewust worden gebruikt door de heersende klasse en de staat. Staatsgeweld en vrouwenmoorden nemen toe wanneer de heersende klasse een revolutie moet vrezen. Dictaturen als het Iraanse regime zijn de duidelijkste weerspiegeling van de verwevenheid van de kapitalistische staat en op gender gebaseerd geweld. We zien deze verwevenheid overal: de staat is op allerlei manieren medeplichtig aan het onderdrukken van vrouwen en LGBTQI+ personen. Het is voor velen duidelijk dat we in een systeem waarin de staat zo’n dader is, nooit volledige gelijkheid zullen hebben en een einde maken aan gendergerelateerd geweld.
Het gaat om de dagelijkse victim-blaming en slutshaming – van politieagenten tot de rechtbanken. Het gaat om de nauwe banden van de staat met religieuze instellingen – of het nu de katholieke kerk of de ayatollahs zijn – en de bewuste bevordering van diepgewortelde vrouwenhaat en seksisme. Het gaat erom dat het hele staatsapparaat de rijkdom en bezittingen van een kleine superrijke minderheid beschermt in plaats van de levens en rechten van ons allemaal. De kapitalistische staat is een instrument van de heersende klasse – het is geen neutrale instelling. Hij is van nature gebouwd om de status quo te verdedigen. Dit is glashelder geworden tijdens de BLM-opstand en door enkele van de meest schokkende gevallen van vrouwenmoorden, zoals de moord op Sarah Everard door toedoen van een politieagent in Londen.
Hoewel deze gevallen enkele van de meest extreme voorbeelden zijn van gendergerelateerd geweld, weten we dat de meeste gevallen van vrouwenmoord en -geweld thuis plaatsvinden. Dit werd nog versterkt tijdens de pandemie en nu de economische crisis. Geweld tegen vrouwen is niet alleen fysiek, vaak zijn vrouwen langdurig onderworpen aan controlerend gedrag, wat zich ook uit in psychologisch geweld en bijvoorbeeld het verlies van de controle over hun eigen financiën.
Misbruik en geweld tegen vrouwen maakt deel uit van de handhaving van het machtsevenwicht tussen mannen en vrouwen. Hetzelfde geldt voor de controle over vrouwenlichamen. De staat in de kapitalistische samenleving heeft er geen belang bij dit tegen te gaan. Integendeel, de scheiding tussen werkende vrouwen en mannen is een hoeksteen van het systeem.
Tegelijkertijd hebben besparingen op diensten, opvangcentra, gezondheidszorg en onderwijs de economische afhankelijkheid van vrouwen verder vergroot. Vrouwen & LGBTQI+ personen, en zeker jongeren, die thuis geïsoleerd in een gevaarlijke situatie zitten, hebben steeds minder middelen om aan een gewelddadige omgeving te ontsnappen. De meervoudige crises die het kapitalistische systeem creëert – van de verwoestende overstromingen in Pakistan tot de energiecrisis – treffen de meest onderdrukten nog harder en vergroten elke vorm van geweld.
Offensief van extreemrechts & de heersende klasse: abortus en queer rechten onder vuur
Een andere vorm van staatsgeweld zijn de gevaarlijke aanvallen op lichamelijke autonomie en enkele van onze meest elementaire rechten. De aanval op Roe v. Wade in de VS was een keerpunt: de ene staat na de andere in de VS voert een abortusverbod in, waardoor het leven van miljoenen vrouwen en zwangere personen wordt bedreigd.
Dit rechtse offensief inspireerde extreemrechtse en cynische ‘pro lifers’ over de hele wereld, van Hongarije tot Italië tot Duitsland en Oostenrijk. Deze aanvallen gaan hand in hand met aanvallen op de LGBTQI+ gemeenschap en trans personen in het bijzonder. De heersende klasse is zich ervan bewust dat het groeiende zelfvertrouwen en de radicalisering van jonge vrouwen en queers een bedreiging vormen voor hun rigide gendernormen en het kerngezin dat het systeem nodig heeft om niet alleen vrouwen maar de hele arbeidersklasse te onderdrukken en uit te buiten.
In die zin zijn deze aanvallen een ideologisch offensief tegen de opkomende feministische beweging over de hele wereld. De hypocrisie van extreemrechts, dat praat over ‘pro life’ terwijl het zich tegelijk verzet tegen een overheidsinterventie om de tekorten aan babyvoeding in de VS op te lossen of zich inzet om het leven van vluchtelingen aan de Europese grenzen onmogelijk te maken, is nuttig voor het kapitalistisch systeem. Deze ideologieën leiden tot extreem geweld en moord – van het verzet tegen #metoo naar aanleiding van het proces Johnny Depp vs Amber Heard tot de gevaarlijke gevolgen van figuren als Andrew Tate. Op 12 oktober viel een 19-jarige man een LGBTQI+ bar in Bratislava aan en doodde twee mannen. Vóór de aanslag had de dader een extreemrechts, anti-queer manifest gepubliceerd. Eerder dit jaar waren er aanvallen tegen pride-evenementen, onder meer in Oslo. Dit is een escalatie van de onderdrukking waaronder queer mensen dagelijks lijden.
Het gaat erom ons leven en ons lichaam te controleren. De aanvallen op abortusrechten in China zijn daar een duidelijk voorbeeld van, met hun radicale ommezwaai van het éénkindbeleid naar abortusbeperkingen. Het regime komt met deze aanvallen in de context van groeiende imperialistische oorlogen en crises. Het doel is om te controleren wanneer en of we kinderen moeten baren. Abortusverboden zijn een voorbeeld van staatsgeweld, ze zorgen voor levensbedreigende situaties, niet alleen voor vrouwen die een abortus willen, maar ook voor iedereen die zwanger kan of wil worden. Deze beperkingen zijn een klassenkwestie: vooral werkende vrouwen en armen worden getroffen, terwijl de rijken geen problemen hebben om toegang te krijgen tot de noodzakelijke gezondheidszorg.
Van Iran tot de VS vechten we voor volledige lichamelijke autonomie als centraal punt in onze strijd tegen gendergerelateerd geweld. Voor volledige, vrije toegang tot elke vorm van gezondheidszorg die we nodig hebben. De verschillende, inspirerende gevechten van zorgpersoneel over de hele wereld voor degelijke lonen en betere werkomstandigheden laten ons zien waar onze macht ligt. We moeten deze strijd koppelen aan de strijd voor lichamelijke autonomie en goed beseffen hoe we echte overwinningen kunnen behalen.
Het offensief van extreemrechts is slechts één kant van de medaille. De andere kant zijn de belangrijke overwinningen die zijn behaald van Ierland tot Argentinië, van Mexico tot Zuid-Korea. Campagne ROSA speelde een sleutelrol bij het behalen van abortusrechten in Ierland en nam het initiatief om te herdenken hoe deze overwinning werd behaald met een mars op de 10e verjaardag van de tragische dood van Savita Halappanavar dit jaar. Dit gebeurde door het organiseren en mobiliseren van de arbeidersklasse van onderaf en door een moedige aanpak, het organiseren van de distributie van abortuspillen op grote schaal om de staat onder enorme druk te zetten en de realiteit van abortusbeperkingen bloot te leggen.
Oorlog en imperialisme: geweld in zijn zuiverste vorm
UN women publiceerde op 20 oktober een rapport waarin staat dat: “De militaire uitgaven hebben in 2021 een recordhoogte van 2,1 biljoen bereikt, wat ten koste gaat van investeringen in menselijke veiligheid. Tegelijkertijd, en wanneer dat het meest nodig is, is de financiering voor vrouwenorganisaties in door conflicten getroffen landen gedaald tot 150 miljoen dollar in 2020, vergeleken met 181 miljoen dollar in 2019.”
De criminele invasie van Rusland in Oekraïne bereikte in september een nieuwe escalatie met de ‘gedeeltelijke mobilisatie’. Sinds het begin van deze oorlog zijn duizenden burgers gedood – veel meer zijn gedwongen hun huizen te verlaten. Oekraïense en Russische soldaten worden gedood in een oorlog die de hele wereld in shock en angst heeft gedompeld.
Oorlogen zijn de meest pure vorm van geweld in het kapitalistische systeem. De oorlog in Oekraïne is slechts één voorbeeld van gevaarlijk toenemende imperialistische spanningen en militarisering. En het zijn altijd de vrouwen, de meest onderdrukten, de arbeidersklasse en de armen die een zware prijs betalen voor de oorlogen. Maar zij zijn ook degenen die zich verzetten. Vrouwen namen het voortouw in de protesten in Rusland tegen de oorlog, ondanks massale onderdrukking door het Poetin-regime.
Oorlog betekent bruut geweld, honger en vernietiging – en een toename van gendergerelateerd geweld. Verkrachting wordt in elke oorlog als wapen gebruikt. Oekraïense vrouwen werden net als alle vluchtelingen op grote schaal het slachtoffer van mensenhandel. Als mannen terugkomen van de frontlinies van de oorlog, betekent dat een nog hoger percentage huiselijk geweld en vrouwenmoorden.
Wie profiteert van deze oorlog? Onze strijd tegen gendergerelateerd geweld kan niet los worden gezien van onze acties tegen imperialisme en oorlog. Vanaf het eerste moment van deze oorlog hebben we met ROSA en de ISA campagne gevoerd om een anti-oorlogsbeweging op te bouwen met een socialistisch-feministische benadering. We wijzen op de macht van gewone mensen en alle onderdrukten om deze oorlog door middel van strijd te beëindigen.
Koopkrachtcrisis = crisis van het kapitalisme. We zullen niet betalen met onze levens, lichamen en gezondheid!
“Er zijn veel manieren om te doden. Men kan iemand een mes in zijn buik steken, iemand het brood uit de mond stoten, iemand die ziek is niet behandelen, iemand in een krot stoppen, iemand zich dood laten werken, oorlog voeren enzovoort. Het merendeel van deze methoden is in ons land niet verboden.” (Bertolt Brecht)
De oorlog in Oekraïne wordt door de heersende klasse ook gebruikt om de enorme kosten van levensonderhoud crisis, inflatie, voedseltekorten etc. volledig te verklaren. In werkelijkheid was de economische crisis al voor de oorlog begonnen. De energiecrisis is nu een enorme bedreiging voor het leven van miljoenen mensen over de hele wereld.
In Iran bedroeg de inflatie in september 75%. In 44 staten lijdt de bevolking momenteel “alarmerende” honger, 828 miljoen mensen zijn ondervoed – waaronder veel kinderen. Deze winter zal gendergerelateerd geweld weer dramatisch toenemen, want we weten hoe economische crises leiden tot een toename van geweld – de vrieskou in de huizen zal leiden tot gevaarlijke infecties en gezondheidsproblemen – om nog maar te zwijgen van het feit dat een nieuwe COVID-golf de situatie kan verergeren. Naast armoede en honger zal de crisis van de kosten van levensonderhoud ook leiden tot toenemende spanningen, geweld en dus meer vrouwenmoorden. Het onbetaalde zorgwerk van vrouwen dat het kapitalistisch systeem nodig heeft en waarvan het profiteert, zal zich verder uitbreiden en een meervoudige druk leggen op vrouwen die vaak degenen zijn die verantwoordelijk zijn voor het bereiden en kopen van voedsel voor het gezin.
We weten dat inflatie geen natuurwet is. Terwijl wij worstelen om onze rekeningen te betalen en moeten vrezen voor dakloosheid en honger, hebben energiebedrijven recordwinsten gemaakt. Exxon alleen al rapporteerde voor het tweede kwartaal van 2022 een winst van 17,9 miljard dollar, het Saoedische Aramco maakte 48,4 miljard dollar winst in hetzelfde kwartaal! Ze willen dat wij betalen voor hun crisis. Een overweldigend aantal vrouwen werkt in essentiële sectoren, de pandemie zette hen aan de frontlinies. Nu dwingt de inflatie hen naar de armoedegrens. Dit zijn allemaal vormen van geweld in het kapitalistisch systeem.
Daarom gaat de strijd tegen gendergerelateerd geweld hand in hand met de strijd tegen dit door winst gedreven systeem dat al deze meervoudige crises veroorzaakt waaronder wij gebukt gaan. Het betekent dat de internationale arbeidersbeweging, net als de vakbeweging wanneer zij de strijd aanbindt tegen de crisis van de kosten van levensonderhoud, eisen centraal moet stellen rond de strijd tegen gendergerelateerd geweld, seksisme en onderdrukking. Bijvoorbeeld door loononderhandelingen en mobilisaties tegen de kosten van levensonderhoud te koppelen aan de strijd voor lichamelijke autonomie, vrouwen- en queerrechten.
Bouw nu aan de socialistisch-feministische strijd
De revolutionaire beweging in Iran laat zien hoe vrouwen in de voorhoede van de strijd, de arbeidersklasse, armen en onderdrukten de macht hebben om zowel dictaturen als het door winst gedreven systeem van het kapitalisme omver te werpen – wat de enige manier is om een einde te maken aan de spiraal van crisis na crisis en de verschillende vormen van geweld die daarmee samenhangen.
Dit systeem is in alle opzichten schuldig. Om een einde te maken aan gendergerelateerd geweld en om de slogan “Ni una menos” (“Niet één minder”) waar te maken, moeten we strijden voor een totaal andere samenleving. Gendergerelateerd geweld is een uiting van een diepgeworteld systeem. Nu is het tijd om te mobiliseren en te organiseren rond 25 november en een socialistisch-feministische beweging op te bouwen op onze werkplekken, scholen, universiteiten en gemeenschappen.
- Stop elke vorm van gendergerelateerd geweld, seksisme, vrouwenhaat, racisme, LGBTQI+ fobie, misbruik, pesterijen en onderdrukking.
- Verdediging en uitbreiding van abortusrechten en genderaffirmatieve gezondheidszorg, voor volledige en gratis toegang tot zorg, voor seculiere seksuele voorlichting waarvoor voldoende middelen worden voorzien, voor gratis en gemakkelijke toegang tot anticonceptie.
- Voor volledig gefinancierde diensten voor de aanpak van huiselijk en seksueel geweld, opvanghuizen voor vrouwen en LGBTQI+ en geestelijke gezondheidszorg.
- Voor leefbare lonen, betaalbare huisvesting en degelijke jobs om de enorme toename van honger en armoede te bestrijden en een onafhankelijk leven mogelijk te maken.
- Voor massale investeringen in gezondheidszorg, onderwijs en sociale huisvesting.
- Neem de rijkdom van de elite en de superrijken in beslag om deze noodzakelijke maatregelen te financieren.
- Nationaliseer energiebedrijven, de voedselindustrie en andere sleutelindustrieën over de hele wereld onder democratische controle van de arbeidersklasse om een einde te maken aan de tekorten inzake huisvesting en aan de energiecrisis.
- Strijden voor een staat die democratisch geregeerd wordt door de arbeidersklasse en de armen, om de basis van onderdrukking en discriminatie in de staat en het rechtssysteem weg te nemen.
- Strijden voor een socialistisch alternatief voor de kapitalistische barbarij, om de economie, de grondstoffen en de samenleving democratisch te plannen en te besturen voor de behoeften van mens en natuur, niet voor winst. Zo kunnen we voor eens en altijd een einde te maken aan onderdrukking, geweld en uitbuiting.
