De afgelopen weken zijn er in de Big Tech sector heel wat ontslagen en aanwervingsstops aangekondigd. Meta, Twitter en Stripe, om er maar drie te noemen, kondigden aan duizenden jobs te schrappen. Dat is een zware klap voor de betrokken werknemers. Deze bedrijven zijn de afgelopen vijftien jaar het grote succesverhaal van het kapitalisme geweest. Ze zijn zowel bekende namen als monopolistische reuzen geworden.
Door Donal Devlin (Socialist Party, ISA in Ierland)
Waarom schrappen ze dan nu jobs? Zijn deze aankondigingen een spreekwoordelijke kanarie in de steenkoolmijn wat betreft de levensstandaard en werkgelegenheid van de arbeidersklasse? Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) schetste in een in oktober gepubliceerd jaarverslag een somber beeld van de wereldeconomie. Alle grote kapitalistische landen en blokken worden geconfronteerd met een verdere economische vertraging, ook China, dat de afgelopen decennia een cruciale rol speelde bij het handhaven van de economische groei. Bovenop een grote inflatiecrisis zal dit nog meer ellende betekenen voor werknemers en armen.
Onzekere groei
De problemen waarmee Big Tech te kampen heeft, weerspiegelen de bredere malaise waarmee het kapitalisme internationaal wordt geconfronteerd en die voortvloeit uit een aantal uiteenlopende en onderling verbonden factoren. De meest directe en dringende kwestie is het einde van het tijdperk van goedkoop geld door lage rentetarieven waarvan de kapitalistische klasse genoot sinds de ‘Grote Recessie’ in 2008-09. In het algemeen was dit een essentieel instrument voor het kapitalisme om groei te genereren, zij het oppervlakkig.
De centrale banken van de wereld, vooral in de geavanceerde kapitalistische landen, verlaagden de rente tot bijna nul, of in sommige gevallen onder nul. Dit ging gepaard met een beleid van Quantitative Easing (QE) – waarbij biljoenen dollars en euro’s die door deze banken werden gedrukt, in handen kwamen van de superrijken om massaal te speculeren met onroerend goed, aandelen en aandelen.
Goedkoop geld diende als smeermiddel voor de kapitalistische klasse om er enorme winsten uit te persen, en de waarde van hun bezittingen schoot omhoog. Tegelijkertijd gebruikten grote bedrijven, als schrille illustratie van hun parasitaire karakter, deze bron van geld om aandelen van hun eigen bedrijven terug te kopen en zo hun aandelenprijzen op te drijven, wat resulteerde in grotere uitkeringen aan hun superrijke aandeelhouders.
In 2010 bedroeg het vermogen van Mark Zuckerberg en Jeff Bezos respectievelijk $6,9 miljard en $12,6 miljard, in 2021 – op hun hoogtepunt – hadden zij $140 miljard en $200 miljard overschreden! Elon Musk werd miljardair in 2012, en tegen 2021 werd zijn vermogen gewaardeerd op meer dan 300 miljard dollar!
Groeiende ongelijkheid
Terwijl de waarde van het vermogen van de ultra-rijken als paddestoelen uit de grond schoot, stagneerde of daalde de levensstandaard van de meerderheid van de werkende klasse. Het is dan ook niet verwonderlijk dat heel weinig QE-geld zijn weg vond naar investeringen ter verbetering van de openbare diensten of infrastructuur, of de levensstandaard in het algemeen, of naar maatregelen om de existentiële dreiging van de klimaatverandering aan te pakken.
Voor sommige werkenden fungeerden de lage rentetarieven van de jaren 2010 echter als een vorm van respijt in tijden van besparingen en stagnerende lonen. Terwijl de lonen in Groot-Brittannië van 1970 tot 2007 gemiddeld met 33% per decennium stegen, stagneerden ze het afgelopen decennium. Nu worden velen geconfronteerd met stijgende hypotheekrentes in een tijd van stijgende prijzen in het algemeen, waardoor de levensstandaard sterk onder druk komt te staan.
Aanval op levensstandaard
Kapitalistische commentatoren rechtvaardigen de stijging van de rente als een middel om de stijgende inflatie te bestrijden. Maar net als de inflatie maken deze maatregelen deel uit van een offensief van klassenstrijd van de grote bankiers en bazen tegen de arbeiders, om de winsten te verhogen ten koste van ons.
Ze hopen een kortstondige en gecontroleerde recessie uit te lokken. Ze hebben deze crisis echter nog lang niet onder controle, ze zal waarschijnlijk veel ernstiger zijn dan verwacht. Volgens een recent rapport van de Verenigde Naties zal een verhoging van de rente door de Federal Reserve met 1% leiden tot een overeenkomstige daling van de economische productie met 0,8% voor de rijkere landen en met 0,5% voor de armere landen.
Omgekeerd zal de terugkeer van grotere werkloosheid als gevolg van een dergelijke recessie voor hen een welkome ontwikkeling zijn. Het zal hen in staat stellen te proberen de lonen en voorwaarden te verlagen door de werknemers angst aan te jagen en zo hun onderhandelingspositie te verzwakken. Die positie was in de periode na de pandemie is toegenomen – zoals blijkt uit belangrijke stakingsgolven in landen als Groot-Brittannië en de Verenigde Staten.
Dit is geen episodische crisis; het is de nieuwste fase in het langdurige verval van het kapitalistische systeem. De economische crisis is slechts één van de uitingen van dit verval, samen met oorlog, ecologische catastrofe en de heropleving van extreemrechts. We moeten ons nu organiseren om onze bestaansmiddelen, onze rechten en onze toekomst te verdedigen. Dat betekent dat we ons moeten organiseren voor een socialistisch alternatief voor de chaos van het kapitalisme.
