Giorgia Meloni leidt de nieuwe regering in Italië. Dit schokt velen. Terecht! Overal ter wereld was er de voorbije jaren een opkomst van extreemrechts: Bolsonaro in Brazilië, Modi in India, Trump in de VS … Hoe stoppen we hen?
door Arno (Luik)
Al te vaak wordt de opkomst van extreemrechts toegeschreven aan werkenden die racisme, seksisme, LGBTQIA+ fobie omarmen. Deze vormen van onderdrukking zijn nochtans een onderdeel van het kapitalistisch systeem en ze zijn zeker niet uniek voor extreemrechts. Het is onder Biden dat het recht op abortus in de VS in heel wat staten verloren gaat, zonder dat het Democratische establishment een vinger uitsteekt. Het is Vivaldi, zonder N-VA of het Vlaams Belang, die doorgaat met het deporteren van mensen zonder papieren naar Iran en Afghanistan.
Decennia van neoliberalisme zorgden ervoor dat werkenden met elkaar concurreren, dat de middelen voor de openbare diensten zijn opgedroogd, dat het aantal sociale woningen is verminderd waardoor ze moeilijker toegankelijk zijn. In een sociale woestijn vechten mensen om een te kleine oase. Door de belangen van werkenden tegenover die van minderheden te stellen (alsof die geen deel zijn van de meerderheid die de werkende klasse vormt), kan extreemrechts op de tekorten inspelen. Het doet dit zonder zich te richten tegen het kapitalistisch systeem dat verantwoordelijk is voor de tekorten.
Woede instrumentaliseren en afbuigen
Alleen op basis van reactionaire retoriek kan extreemrechts echter niet scoren. We zagen dit in Frankrijk. Zemmour kon met zijn identitaire en liberale retoriek genieten van een enorme mediabelangstelling, maar moest het uiteindelijk afleggen van Le Pen die kwesties als koopkracht benadrukte (zonder afstand te doen van racisme, seksisme en LGBTQIA+fobie).
Bolsonaro won heel wat steun met een retoriek tegen corruptie, waarmee hij sterk scoorde in de verkiezingsstrijd tegen Lula. Meloni haalde stemmen weg van de Lega van Salvini door zich af te zetten tegen de regering van voormalig ECB-voorzitter Mario Draghi, waar Salvini deel van uitmaakte. Tijdens de campagne zei Meloni: ‘Als je een revolutie wil, stem dan voor mij’.
Extreemrechts kan enkel scoren met een demagogisch discours tegen het beleid van de traditionele partijen en het establishment indien de linkerzijde en de vakbonden geen alternatief formuleren dat beantwoordt aan de noden van de werkenden en de onderdrukten.
Het grootste deel van de linkerzijde in Brazilië schaarde zich van bij de eerste ronde achter de kandidatuur van oud-president Lula. Nochtans vormde Lula een coalitie met rechtse ‘democratische’ partijen vanuit het idee van eenheid met al wie geen tweede mandaat voor Bolsonaro wil. Lula deed er alles aan om in de ogen van het establishment aanvaardbaar te zijn. Dat stoot veel werkenden, armen en onderdrukten af. Zij herinneren zich hoe Lula’s beleid de weg voor Bolsonaro vrijmaakte. Onze Braziliaanse afdeling riep op om in de eerste ronde voor linkse krachten te stemmen, in de tweede ronde riepen ze op om voor Lula te stemmen en vooral om de strijd tegen Bolsonaro en tegen het asociaal beleid op straat te organiseren.
De Italiaanse linkerzijde toonde zich machteloos door zich te beperken tot parlementarisme en zonder pogingen om concrete strijd van de arbeidersbeweging te stimuleren. Nochtans was er de afgelopen periode strijd, onder meer van de vakbonden, tegen extreemrechts. De Italiaanse arbeidersbeweging blijft potentieel sterk, zoals blijkt uit de bezetting van de autofabriek Driveline GKN sinds de zomer van 2021.
Als links zich wil verzetten tegen extreemrechts, moet het een alternatief bieden voor het traditionele beleid. Dat betekent opkomen voor een programma dat beantwoordt aan de werkelijke behoeften van de werkenden en onderdrukten, een programma dat zich richt tegen de echte vijand: het kapitalistisch systeem. Een programma is niets als het slechts bij woorden blijft. Strijd op straat, in de bedrijven en ook in verkiezingscampagnes is nodig.
