“Nothing Compares” opent met een jonge Sinead O’ Connor in 1992, in het voorprogramma van Bob Dylan tijdens een concert, voor een brullend publiek – waarbij de helft van het publiek juicht en de andere helft joelt. Weken van demonisering en spot door de media hadden hun werk gedaan. O’ Connor was nu een paria en voor velen het mikpunt van spot.
door Aislinn O’ Keeffe (Socialist Party, ISA in Ierland)
Een paar weken eerder had Sinead live op televisie een foto van paus Johannes Paulus II verscheurd uit protest tegen het in de doofpot stoppen van seksueel misbruik van kinderen binnen de katholieke kerk. Deze moedige daad van verzet belichaamt de authenticiteit en het compromisloze karakter van O’ Connors principes. Principes waarvoor zij, zoals velen waarschuwden of dreigden, consequenties zou ondervinden. Deze gevolgen kwamen in de vorm van een campagne van laster en spot door de traditionele pers, waardoor de kunstenares geïsoleerd raakte en overweldigd werd door verdriet. Het is geen verrassing dat de katholieke kerk geen officiële gevolgen heeft ondervonden voor haar daden, hoewel zij de afgelopen jaren heel veel publieke steun verloor. O’ Connor is officieus in het gelijk gesteld.
Het immense talent en de ongelooflijke zang van de artiest, nu eens fluisterend, dan weer brullend van woede, voeren de kijker door de kunst- en binnenwereld van waarschijnlijk de grootste muzikale artiest die Ierland heeft voortgebracht. Vaak afwezig in de kapitalistische media, maar hier ruimschoots benut, leidt de stem van de artieste zelf ons op een reis door haar oeuvre en haar invloeden, zowel persoonlijk als politiek, wat nooit helemaal los van elkaar staan. Zoals feministen van de tweede golf benadrukten, is het persoonlijke politiek.
De schadelijke gevolgen van het katholieke Ierland ontsierden O’ Connors jeugd in de vorm van geweld en misbruik door haar moeder. Sinead legt een compromisloos verband tussen het misbruik van haar moeder en de onderdrukkende aard van de Ierse kapitalistische staatstheocratie die haar heeft voortgebracht. We leren dat haar muziek een middel is waarmee ze dit trauma kan verwerken en uitdrijven, en tevens een middel wordt om zich uit te spreken tegen onrechtvaardigheid.
“Nothing Compares” gaat de politiek die jonge vrouwen in de muziekindustrie en elders wordt opgedrongen niet uit de weg. De jonge ster wordt onder druk gezet door leidinggevenden van de muziekindustrie om zich te conformeren aan hun beperkte visie op popster-vrouwelijkheid: lang haar, korte rok, hoge hakken. Waarop de artieste reageert door zichzelf en haar autonomie op te eisen door haar haar helemaal af te scheren. Wanneer ze zwanger raakt van haar eerste kind probeert men haar tot een abortus te bewegen door haar te vertellen dat ze dat aan de platenmaatschappij verplicht is. Opnieuw verzet Sinead zich en uiteindelijk bevalt ze van haar zoon Jake. Nadat ze was ontsnapt aan de specifieke vorm van vrouwenhaat van het katholieke Ierland, werd ze er telkens weer mee geconfronteerd in de vorm van de muziekindustrie met winstoogmerk en de kapitalistische pers.
Ondanks dat Sinéad vanuit alle hoeken van de pers en de muziekindustrie aan de schandpaal werd genageld, bleef ze standvastig om op een zinvolle manier de waarheid te vertellen. Ze is evenzeer een activiste als een artieste. O’ Connor heeft geprotesteerd en zich uitgesproken over abortusrechten in Ierland, tegen racisme, het doden van zwarte mannen door racistische politie en tegen de Golfoorlog, om maar een paar van haar standpunten te noemen.
Hoewel de film voornamelijk gaat over de jaren 1987 tot 1993, brengt de film ons tot aan de recente overwinningen in Ierland op het gebied van gelijkheid en herroeping van het huwelijk en wijst het op de rol die pioniers als O’ Connor hebben gespeeld bij het bereiken van deze doelen. In een recent interview zegt regisseur Kathryn Ferguson: “Ierland is veranderd en veel daarvan is te danken aan jong, energiek, collectief activisme.” Er moet altijd opnieuw op worden gewezen dat de vloedgolf van veranderingen die we in Ierland zagen, het resultaat is van dergelijke collectieve organisatie en moedige stemmen zoals die van O’ Connor, die bij elke stap op verzet van kerk en staat stuitten. Terwijl het de 10e verjaardag is van de dood van Savita Halappanavar als gevolg van misogynistische anti-abortuswetten en de recente aanvallen op abortusrechten in de hele wereld, niet in de laatste plaats in de VS, is Sinead O’ Connor een inspiratie- en verzetsfiguur voor een nieuwe generatie activisten.
Al met al is de documentaire van Ferguson schitterend in de behandeling van een onderwerp, vooral wanneer dat onderwerp een ongelooflijk getalenteerde, mooie vrouw is wiens verhaal door de media in beslag is genomen. “Nothing Compares” gaat de uitbuiting en het trauma van de hoofdpersoon niet uit de weg, maar grijpt deze kwesties bij de horens en behoudt Sinead’s positie, waardigheid en persoonlijkheid, waardoor uiteindelijk haar ontembare geest wordt vastgelegd tegenover een bijzonder intense heksenjacht door de kapitalistische pers.
