Tegen de achtergrond van een toename van de aanvallen op de levensstandaard en de arbeidsomstandigheden, heeft een belangrijk deel van de Duitse arbeidersklasse vandaag de conclusie getrokken dat er een organisatorisch en politiek alternatief nodig is op het neo-liberaal beleid van Gerhard Schröder en co.
Tanja Niemeier
Op een relatief korte periode werden 6.000 mensen lid van het "Verkiezingsalternatief voor werk en sociale rechtvaardigheid" (WASG). Volgens peilingen zou tot 20% van de bevolking voor zo’n alternatieve partij stemmen. Dit enthousiasme, zelfs voor het duidelijk was of de WASG effectief een partij zou vormen, is een duidelijke uitdrukking van het enorme potentieel dat vandaag in Duitsland bestaat voor een nieuwe linkse partij.
Eind november vond een eerste nationale conferentie van WASG plaats. Daarbij werden belangrijke stappen gezet om de oprichting van een nieuwe partij voor te bereiden. Op dit ogenblik worden de leden daartoe geraadpleegd. De conferentie kan op dit ogenblik nog geen bindende beslissingen nemen, maar gaf wel aan dat het de bedoeling is om in 2005 deel te nemen aan de regionale deelstaatverkiezingen in Noordrijn Westfalen, de meest bevolkte staat van Duitsland.
De conferentie betuigde ook haar solidariteit met de arbeiders van Opel die gedurende zeven dagen een wilde staking hielden in Opel Bochum naar aanleiding van de bedreiging van General Motors om 10.000 jobs te schrappen in Duitsland en tegen de verslechtering van de arbeidsvoorwaarden. De conferentie riep ook op voor een onmiddellijke terugtrekking van de troepen uit Irak.
Jammer genoeg was het op de conferentie niet mogelijk om het politiek programma te bediscussiëren. Een grotere conferentie begin volgend jaar zal het programma bediscussiëren vooraleer de partij officieel opgericht wordt in mei.
De discussie over het programma zal cruciaal zijn voor de verdere ontwikkeling van de nieuwe partij. Vandaag beperken de voornaamste woorvoerders van de WASG zich tot een programma van ‘reformisme’, het beleid dat door de sociaal-democratie werd gevoerd in de jaren 1970 toen het kapitalisme het zich kon veroorloven om sociale vrede te kopen door toegevingen aan de arbeiders. In die periode betekenden "hervormingen" stappen vooruit voor de arbeidersklasse, en niet de afbraak van de welvaartstaat wat vandaag veelal de inhoud is van een begrip als ‘hervormingen’.
Het kapitalisme bevindt zich nu in een periode van neergang, economische stagnatie en recessie. Daarom is het een illusie te geloven dat gewoon kan teruggegaan worden naar de "goede oude tijd". We zien net het tegenovergestelde. Om hun winsten veilig te stellen, gaat het patronaat in het offensief tegen de arbeidersklasse. Iedere toegeving die door de arbeidersbeweging de afgelopen 150 jaar is afgedwongen, wordt bedreigd.
Sozialistische Alternative (SAV, onze Duitse zusterorganisatie) meent dat het programma van de nieuwe partij verder moet gaan dan een loutere kritiek op de regering en het huidige beleid. De regering voert het beleid uit dat gewenst wordt door de grote bedrijven en de winsthonger van die bedrijven. Ingaan tegen het neo-liberaal beleid van de regering, betekent dat ingegaan wordt tegen de belangen van de grote bedrijven en de principes van het kapitalisme in het algemeen.
Ursel Beck, lid van de SAV en afgevaardigde op de WASG-conferentie, stelde: "Tegen de achtergrond van een diepe crisis van het kapitalisme, zal iedere strijd van de arbeidersklasse, of het nu gaat om een lichte verbetering of tegen de aanvallen van het patronaat, steeds leiden tot de kwestie van wie de economie controleert. Dat zal onvermijdelijk de vraag doen stellen naar welke samenleving we nodig hebben." De SAV vindt het dan ook belangrijk om de strijd tegen de onmiddellijke aanvallen van de regering te verbinden met de strijd voor een socialistische samenleving.
Een aantal leidinggevende reformisten in WASG bekritiseerden de SAV voor haar standvastigheid over socialistische opvattingen. "Groeperingen die hun vergaderingen in telefooncellen kunnen houden, mogen geen invloed hebben op de standpunten van de WASG", luidde de cynische commentaar van Klaus Ernst, een verantwoordelijke van de vakbond IG Metall en een lid van de leiding van de WASG.
Dat standpunt komt overeen met het "opendeurbeleid" van de leiding. Ze begrijpen de wil voor eenheid onder de leden en in de arbeidersklasse, maar gebruiken dat om geen expliciet linkse of socialistische partij op te richten. Volgens hen zou zo’n partij teveel mensen afschrikken waardoor deze niet actief zouden worden in die nieuwe partij.
Ze gaan zelfs zo ver dat ze zeggen dat de partij open zou moeten staan voor figuren als Heiner Geissler en Norbert Blüm. Dat waren leden van de conservatieve Christen-democratische Unie (CDU) die minister waren in de asociale regering van Helmut Kohl.
Dat het mogelijk is om een aanzienlijke steun te verkrijgen voor socialistische opvattingen werd duidelijk bij de verkiezing van het nationaal comité van WASG. SAV-gemeenteraadslid Christine Lehnert uit Rostock kreeg 86 stemmen (op een totaal van 250), wat een uitdrukking is van het feit dat socialisten een rol kunnen spelen in de WASG.
De SAV-leden vertrouwen erop dat door de WASG ernstig uit te bouwen en door het geduldig uitleggen van de noodzaak van socialisme, de invloed van socialistische opvattingen zal versterkt worden. De ontwikkelingen in de objectieve politieke situatie kunnen zelfs een aantal van de huidige leiders naar links doen opschuiven.
Als de WASG deelneemt aan de regionale verkiezingen in Noordrijn Westfalen volgend jaar, is het mogelijk dat de partij snel zal groeien. Als de partij leiding en steun biedt, kan het aan aantrekkingskracht uitoefenen op arbeiders in strijd. Hierdoor kan de partij mogelijks een belangrijke rol spelen in het proces van de opbouw van een oppositie in de vakbonden. Het feit dat recent 17 arbeiders van Opel Bochum, waaronder een leidinggevende militant uit de staking, lid werden van de WASG is daar een duidelijke indicatie van.
Belangrijke delen van de arbeidersklasse en van de vakbondsbeweging in Duitsland beginnen te breken met de sociaal-democratie. Dat is een belangrijke stap vooruit. Maar de WASG zal slechts een beslissende rol kunnen spelen en het vertrouwen van bredere lagen winnen als het actief het protest tegen het offensief van de regering en het patronaat ondersteunt en mee organiseert. De voormalige voorzitter van IG Medien kreeg een enorm applaus toen hij stelde dat er al lang een algemene staking had moeten plaatsvinden in Duitsland. Onze organisatie zal alvast verder bouwen aan WASG om er aan de basis een strijdbare en democratische partij van te maken.
