Tijdens de crisis van de jaren 1970 werd Groot-Brittannië omschreven als de zieke man van Europa. Er was toen een oliecrisis, een product van imperialistische spanningen, die de economie hard raakte. De Labour-regering onder James Callaghan moest bij het IMF aankloppen voor kredieten. Het ongenoegen van de bevolking leidde tot een ‘winter van ongenoegen’. Die winter van 1978-79 was het startschot van een golf van syndicale strijd tegen besparingen die een hoogtepunt kende met de mijnwerkersstaking van 1984-85.
Artikel uit maandblad De Linkse Socialist
Land in crisis
Bijna 40 jaar later kent Groot-Brittannië opnieuw een torenhoge inflatie. Met een voorspelling van 18% dit jaar is die hoger dan in de andere grote Europese landen. Het land kent de diepste en langste recessie van alle G7-landen, onder meer door de grote afhankelijkheid van gas en door de chaotische gevolgen van de Tory-Brexit. De situatie kan nog erger worden als de Russische gaskraan helemaal dicht gaat. Een recente analyse van het IMF gaf aan dat de Britse huishoudens bijzonder hard geraakt worden door de energiecrisis.
Dat komt op een ogenblik dat het land, na jaren van neoliberaal beleid onder Thatcher en haar volgelingen in beide grote partijen, kampioen is inzake ongelijkheid. De energiecrisis maakt dit erger: de 10% armsten spenderen drie keer zoveel van hun beschikbaar inkomen aan energie in vergelijking met de 10% rijksten. Het verschil is dubbel zo groot als in Frankrijk.
Stakingsgolf
De werkende klasse slaat vandaag terug. In de zomer begon er een stakingsgolf die in september werd onderbroken door de dood van de koningin. Die gebeurtenis werd aangegrepen om een gevoel van nationale eenheid te creëren. Elke energiefactuur of elk bezoek aan de supermarkt toont de enorme ongelijkheid en doorprikt de kunstmatig gecreëerde ‘eenheid’.
Het postpersoneel van Royal Mail start met nieuwe stakingsacties vanaf 30 september. Op zaterdag 1 oktober leggen 50.000 spoormensen het werk neer. Wellicht volgt op 5 oktober een volgende stakingsdag. De conservatieve Tories houden van 2 tot 5 oktober een partijconferentie en daarnaast worden een reeks prijsverhogingen doorgevoerd op 1 oktober. Er zijn ook stakingen uitgebroken of gepland onder de dokwerkers van Liverpool en Felixstowe, samen goed voor 60% van de containertrafiek. Daarnaast zijn er acties gepland in het hoger onderwijs en op lokaal vlak, onder meer van afvalophalers.
De campagne Enough is Enough, opgezet door militante vakbondsleiders en linkse politieke activisten en verkozenen, heeft de reeks meetings doorheen het land verdergezet na de begrafenis van de koningin op 19 september. Op 20 september waren er bijvoorbeeld ruim duizend aanwezigen in Leeds. De campagne organiseert op 1 oktober protestbijeenkomsten in 13 steden. Ook de niet-betalingscampagne ‘Don’t Pay UK’ roept op tot protest op 1 oktober.
Een sterke dag van verzet op 1 oktober kan de stakingsgolf op een krachtige manier herlanceren. Daarvoor zal er een actieplan nodig zijn dat met betogingen en stakingen opbouwt naar een algemene staking.
Zwakke regering
Na het vertrek van Boris Johnson neemt Liz Truss het roer over als premier. Ze wil zich graag spiegelen aan Thatcher en staat voor een bijzonder rechts antwoord op de crisis. Tot hiertoe wordt het bewind van Truss echter gekenmerkt door snelle bochten in het aangekondigde beleid. Bovendien moet ze toegevingen doen aan de werkende klasse, zoals met de aankondiging van een prijsplafond voor energie.
Als de Tories standhouden, komt dit vooral door de zwakte van de oppositie. Labour onder Keir Starmer spreekt zich uit tegen de stakingen en zette parlementsleden zelfs aan de deur als ze stakersposten bezochten. Nochtans is er potentieel om de Tories te verslaan. Liz Truss werd verkozen met 81.326 stemmen van Tory-leden, de poststaking werd in een referendum gesteund door 85.100 van de 115.000 postmensen. Het mandaat voor de stakers is dus groter dan dat voor de premier.
Er is een brede steun voor de stakers en het verzet tegen de aanvallen op de levensstandaard van de werkenden. Het succes van de campagne Enough is Enough geeft daar uitdrukking aan met ondertussen meer dan 600.000 mensen die hun steun gaven. Enough is Enough komt op voor vijf centrale eisen: een echte loonsverhoging, minder energiekosten, een einde aan voedselarmoede, degelijke woningen voor iedereen en het belasten van de rijken.
Socialist Alternative, onze zusterorganisatie in Engeland, Wales en Schotland, pleit voor het uitbouwen van lokale actiegroepen van Enough is Enough in alle steden, werkplaatsen en campussen. Daarnaast verdedigt Socialist Alternative een socialistisch antwoord op de crisis.
Eind oktober houden we meetings over de strijd in Groot-Brittannië:
