Onder economen is er lange tijd angst geweest voor een dubbele dip: na de financiële crisis van 2008 zou de economie weer een beetje opkrabbelen, maar dan door de straffe bezuinigingen weer in elkaar ploffen. Tot nu toe is dat in ieder geval niet gebeurd, constateren economen zelfgenoegzaam. Maar gaat het alsnog gebeuren?
De vraag is eigenlijk: kan het wel uitblijven? Eigenlijk niet: de bezuinigingen die in alle belangrijke kapitalistische landen worden doorgevoerd, sluiten eigenlijk uit dat de economie nog groeit. De komende jaren zit de economie in de tang van verminderde overheidsbestedingen en lagere particuliere uitgaven vanwege de daling van de inkomsten van vrijwel alle gezinnen en huishoudens.
De Europese Centrale Bank (ECB) gaat binnenkort de rente verhogen. Dat is goed nieuws als je een flink spaartegoed bij de bank hebt staan, maar in alle andere gevallen is dat slecht nieuws. De ECB verhoogt de rente namelijk om de prijsstijgingen een halt toe te roepen. De benzineprijs is overduidelijk zo’n geval, maar ook de prijzen van voedsel gaan omhoog. Je hoeft geen raketgeleerde te zijn om de snappen dat bij stijgende prijzen en dalende of gelijkblijvende inkomens de uitgaven achteruit gaan.
Het gaat om simpele cijfers. De koopkracht daalde in 2010 met 0,4 % en daalt in de komende jaren met 0,75%. Een hele batterij maatregelen zit bovendien nog in het vat: verhoging van de kosten voor ziektekosten en kinderopvang, verdere verhoging van de benzine- en dieselprijzen, hogere prijzen voor het openbaar vervoer en voedsel. Dit alles betekent dat de koopkracht sterker daalt. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog komen er meerdere jaren aan waarin de koopkracht daalt.
Maar voor de grote bedrijven is de crisis voorbij. De banken maken opnieuw miljardenwinsten. Analisten verwachten dat de grootste bedrijven in Nederland behoorlijke winsten blijven maken. De beurs doet het uitstekend, begin februari werd het hoogste niveau sinds oktober 2008 gehaald. De nettowinst van Shell steeg met 246 procent tot 6,79 miljard dollar, bij Heineken was dat 2,61 miljard euro…
De topmanagers kunnen zich opmaken voor nieuwe recordbonussen. In de VS werd het record gebroken: Jamie Dimon van zakenbank JP Morgan kreeg vorig jaar een bonus van 17 miljoen dollar, 20% meer dan in 2009. Voor de topmanagers en hun politici is dit misschien wel het einde van de crisis, maar voor de meerderheid van de bevolking niet. Op dit ogenblik leeft 13% van de Nederlandse bevolking in armoede. Vooral onder ouderen met alleen een AOW-uitkering of bij vrouwen in de bijstand is de armoede groot.
De energieprijzen gaan in het komend jaar met 3-4% omhoog. Energiemaatschappijen boeken rekordwinsten. Ook het langer open houden van kerncentrales is voordelig: ze waren immers al afgeschreven.
De druk vanuit Europa om te bezuinigen en de lonen laag te houden is enorm. Zij willen ons laten betalen voor hun crisis. Wat dit betekent, zien we onder meer in de VS waar intussen 43,6 miljoen mensen (14,1% van de totale bevolking) overleeft op voedselbonnen. Hun aantal is sinds het begin van de crisis met 5 miljoen aangegroeid. De huizenmarkt in de VS zit nog altijd muurvast en de huizenprijzen zijn ten opzichte van vorig jaar met 16% gedaald. In Ierland staat emigratie terug op de agenda. In Duitsland groeit het aantal werkenden met een loon onder de 10 euro bruto per uur fors aan en ook 5 euro bruto per uur is geen uitzondering meer. Regering en werkgevers zijn vastbesloten om de levensstandaard van de arbeiders naar beneden te halen. Daartegen is verzet nodig. De ernst van de aanvallen in Nederland en in Europa maakt dat ook het verzet serieus moet worden genomen, blufpoker of een rondje onderhandelen zijn hier niet genoeg. Op basis van een actieve betrokkenheid van onderaf moeten we werken aan een krachtsverhouding waarmee we duidelijk maken dat wij hun crisis niet zullen betalen! Hoe diep die ook wordt.
