Het gemeenschappelijk vakbondsfront kondigde een spoorstaking aan voor 5 oktober. In het kader van de besprekingen over de federale begroting eisen de vakbonden meer middelen voor het spoor. Dit is belangrijk om het personeel te organiseren en het biedt een kans om het klimaatprotest te concretiseren.
Door Eugenio (Brussel) en een spoorwegarbeider uit maandblad De Linkse Socialist
“Stakende spoormensen zijn de klimaatactivisten van de 21e eeuw”
Dat zei Naomi Klein, de bekende schrijfster en antikapitalistische activiste. Door zich te verzetten tegen de afbraak van diensten verdedigt het stakend spoorpersoneel milieuvriendelijke oplossingen. Vervoer is verantwoordelijk voor meer dan 16% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, waarvan het merendeel afkomstig is van het wegvervoer (auto’s, vrachtwagens …). Betaalbaar en kwaliteitsvol openbaar vervoer is cruciaal om de uitstoot te verminderen. Dit bleek deze zomer opnieuw met de historische hittegolven in grote delen van de wereld.
In Duitsland leidde de invoering van een ‘klimaatticket’ van 9 euro per maand voor al het openbaar vervoer tijdens de zomerperiode tot een aanzienlijke toename van het aantal gebruikers. Eén op de vijf reizigers maakte voor het eerst gebruik van het openbaar vervoer. Naar schatting zou 10% van de treinreizen van deze zomer anders met de auto zijn gemaakt. Hierdoor werd de uitstoot van 1,8 miljoen ton CO2 voorkomen, wat overeenkomt met het van de weg halen van 1,5 miljoen auto’s of het planten van bijna 30 miljoen bomen.
In Spanje worden verschillende treinlijnen vanaf september tot het einde van het jaar gratis gemaakt om de druk van de stijgende kosten van levensonderhoud te verlichten. In het Groothertogdom Luxemburg is het openbaar vervoer sinds 2020 volledig gratis. Dit zijn goede stappen, maar ze moeten gepaard gaan met massale investeringen in de kwaliteit en de uitbreiding van de diensten.
Ellende bij de Belgische spoorwegen
De Belgische spoorwegen lijden onder de gevolgen van meer dan 20 jaar besparingen. De regering heeft aan het begin van de legislatuur investeringen vrijgemaakt, maar de besparingen van de regering-Michel zijn nooit teruggedraaid. Er is een aanhoudend tekort aan personeel, zeker in vergelijking met het toenemend aantal reizigers. Op 20 jaar zijn er meer dan 10.000 voltijdse jobs verdwenen, terwijl het aantal reizigers met 60% steeg! Pierre Lejeune, voorzitter van ACOD Spoor, verklaarde: “We hebben niet genoeg middelen. Op negen maanden is het aantal personeelsleden nog eens met 600 afgenomen. De dienstverlening en de arbeidsomstandigheden gaan erop achteruit. Er kan geen openbare dienst meer geleverd worden.”
Momenteel worden 3,7% van de geplande treinen afgeschaft, vooral door personeelsgebrek. De regering kondigde aan dat het aanbod met 10% moet uitgebreid worden, dat het aandeel van het spoor in het personenverkeer tegen 2040 moet verdubbelen van 8% naar 15% en dat het aandeel van het spoor in het goederenverkeer tegen 2030 moet verdubbelen. Om deze ambitie waar te maken vragen de directies van Infrabel en de NMBS een investering van 3,4 miljard euro voor de komende tien jaar. In dezelfde periode dreigen ze tegelijk om 2.000 jobs te schrappen in vergelijking met het huidige personeelsbestand. Bovendien wordt de NMBS zwaar getroffen door de energiecrisis, als grootste elektriciteitsverbruiker van het land.
Er worden geen middelen voorzien voor een sociaal protocol, een collectief akkoord dat onder meer de lonen regelt. Het laatste sociaal protocol dateert van 2012. De onderhandelingen over het volgende beheerscontract tussen de NMBS/Infrabel en de regering lopen vast. Het personeel moet de strijd aangaan om de nodige middelen op te eisen.
De staking van 5 oktober valt midden in het begrotingsoverleg van de federale regering. Om het effect van de staking te maximaliseren, moet het protest zich verbinden met bredere bewegingen in de samenleving rond sociale en ecologische noodeisen in het belang van de werkende klasse, zoals de nationalisatie van de energiesector.
Spoorpersoneel vooraan in de klassenstrijd
Het spoorpersoneel speelt een belangrijke rol in het sociaal protest. Ze zijn niet de numeriek grootste groep binnen de arbeidersklasse, maar ze hebben wel een sleutelrol in de werking van de economie. In België en internationaal behoren de spoormensen traditioneel tot de meest dynamische elementen van de vakbeweging en nemen ze actief deel aan bewegingen in de samenleving.
In het Verenigd Koninkrijk is er de grootste golf van spoorstakingen in meer dan 30 jaar. Hun eisen voor meer middelen en loon vinden een grote weerklank bij brede lagen van de arbeidersklasse. Bovendien konden ze hun strijd verbreden met de campagne ‘Enough is Enough’ en wordt er solidariteit met de klimaatbeweging opgebouwd. De strijd voor meer publieke middelen voor openbaar vervoer is dan ook een centraal onderdeel van het verzet tegen de dalende levensstandaard en tegen de klimaatcrisis.
De staking van 5 oktober is belangrijk om de eisen van het spoorpersoneel kracht bij te zetten. Deze staking mag geen eenmalige gebeurtenis zijn. De druk moet opgevoerd worden met een actieplan dat toewerkt naar de algemene staking van 9 november. De nationale klimaatbetoging van 23 oktober kan gebruikt worden om de banden tussen de vakbonden en de klimaatbeweging te versterken. Samen kunnen we een krachtsverhouding opbouwen om echte overwinningen te behalen op de kapitalisten die grote winsten boeken op onze kap en op hun politici die onze levensstandaard en onze openbare diensten veroordelen tot ellende.
