“De werkende klasse is terug,” sprak Mick Lynch van de transportbond RMT op een meeting van de ‘Enough is Enough’ campagne in London. “Niet enkel als een idee maar als een beweging.”
door Fabian (Gent) uit maandblad De Linkse Socialist
Wie geen kapitaal of productiemiddelen (grond, fabrieken, machines, kantoren, etc) bezit, moet om stabiel eten op tafel en een dak boven het hoofd te hebben wel hun arbeidskracht verkopen voor een loon. Bedrijven maken enkel winst door werkenden minder te betalen dan de volledige waarde van de arbeid, door het afromen van wat Marx de ‘meerwaarde van arbeid’ noemt. Zonder arbeid, geen meerwaarde, geen winst. Kapitalisme als economisch systeem is dus gebaseerd op grootschalige diefstal door de bazen en aandeelhouders, de kapitalistische klasse.
Hun winstbelangen staan volledig haaks op de belangen van de werkende klasse, die vooral baat heeft bij werkzekerheid, hogere lonen, kortere arbeidsduur maar ook bij goede pensioenen en uitkeringen, goede openbare diensten zoals gezondheidszorg, onderwijs, etc – zaken die door belastingen op arbeid gefinancierd worden en we dus eigenlijk als uitgesteld loon kunnen omschrijven.
De mate waarin kapitalisten erin slagen meerwaarde op te eisen of werkenden betere arbeidsvoorwaarden en meer (uitgesteld) loon afdwingen, is onderwerp van een continue strijd. Het gaat van individuele loononderhandelingen op bedrijfsniveau tot collectieve arbeidsovereenkomsten en zogenaamde ‘arbeidsmarkthervormingen’ door regeringen. Kapitalisten voeren deze klassenstrijd ook via hun controle over het staatsapparaat, het gerecht, de media en de traditionele politieke partijen.
Als individu – zonder controle over de productiemiddelen of de geproduceerde waren en diensten – is de werkende vervangbaar en staat deze heel zwak. Wanneer werkenden zich echter collectief organiseren, wordt deze sociale positie net hun kracht. Door het gebruik van het stakingswapen – collectief hun arbeid onthouden – maken ze het genereren van winst onmogelijk voor de kapitalisten en ontwikkelen ze een grotere druk voor verandering dan met om het even welk ander actiemiddel mogelijk is. Alle economische en sociale vooruitgang in de voorbije 150 jaar (stemrecht, milieunormen, pensioenrechten, betaald verlof, de 40-urenweek, etc) werd afgedwongen op basis van strijd van de georganiseerde werkende klasse.
Zolang de dominante productieverhoudingen echter kapitalistisch blijven, komen alle verworvenheden van de werkende klasse steeds opnieuw onder druk. Behalve aanvallen op arbeidsvoorwaarden en criminele vervuiling om winsten te verhogen, leidt de onderlinge concurrentie van kapitalisten ook tot imperialistische oorlogen. “Socialisme of barbarij,” stelde Rosa Luxemburg. De dynamiek van het kapitalisme dwingt de werkende klasse steeds opnieuw in strijd voor haar belangen.
Een hoge organisatiegraad van de werkende klasse in strijd en een ontwikkeld bewustzijn over haar centrale rol in het productieproces kan ons tot maatschappijverandering brengen. Dat kan door het onder collectieve controle nemen van de productiemiddelen om deze planmatig te gebruiken voor onze behoeften en die van de planeet. Georganiseerd in een revolutionaire partij kunnen we komaf maken met alle vormen van kapitalistische roof, discriminatie en ongelijkheid.
