Van de laatste zes zomers waren er vijf te droog. Sinds 2017 kampt België met een neerslagtekort dat overeenkomt met zes maanden regen. Dit terwijl 2021 met zijn rampzalige overstromingen in juli natter was dan normaal. Er zijn voortdurend nieuwe hitterecords. Dit alles wijst op een rampzalige escalatie van de klimaatcrisis.
Artikel door Christian (Leuven) uit maandblad De Linkse Socialist
Ongeveer twee derde van Europa kampt met de ergste droogte in 500 jaar. De opwarming van de aarde is de boosdoener. Bij een temperatuurstijging van 2 à 3°C tegen 2100 zouden langdurige droogtes 3,5 keer zo vaak kunnen voorkomen. Soortgelijke tendensen zijn over de hele wereld waar te nemen.
Als het klimaat opwarmt, houdt de atmosfeer meer water vast. Hierdoor is er een tendens van meer overvloedige, maar minder regelmatige regenval. Een dramatisch voorbeeld is de historische overstroming in Dallas-Fort Worth, Texas, op 22 augustus. Na een uitzonderlijke droogte met 67 opeenvolgende dagen zonder meetbare regen, viel in het stedelijk gebied op één dag het equivalent van een hele zomer regen (bijna 300 mm).
De snellere opwarming van de poolgebieden leidt er ook toe dat de straalstroom, de belangrijkste weermotor op het noordelijk halfrond, langzamer gaat draaien. Hogedruk- en lagedrukgebieden worden voor langere tijd geblokkeerd, wat resulteert in ofwel een gebrek ofwel een overmaat aan neerslag.
Effect op de vegetatie verergert het probleem
Extreme weersomstandigheden zorgen ervoor dat bossen minder CO2-uitstoot opnemen. Hierdoor zijn ze minder in staat om de opwarming af te remmen. Delen van het Amazonegebied stoten nu al meer CO2 uit dan ze absorberen. Branden veroorzaakt door de voedselindustrie zijn een factor, net als hogere temperaturen en droogte.
De Europese bossen worden ook aangetast. Enerzijds zijn er de bosbranden. Midden augustus hadden die een oppervlakte gelijk aan een vijfde van België in vlammen laten opgaan. Opeenvolgende jaren van droogte en extreme hitte maken bomen kwetsbaar voor plagen. En dan zijn er nog de krachtiger stormen. In Duitsland is het bosgebied tussen 2018 en 2021 met 5% gekrompen. Bijna 80% van de bomen in Duitse bossen verkeert in slechte gezondheid, een situatie die erger is dan 40 jaar geleden toen vooral zure regen de bossen bedreigde. Bossen met een intensief beheer met het oog op winstgevendheid zijn bijzonder kwetsbaar voor een verlies aan biodiversiteit.
Een bedreiging voor het leven
Extreme en langdurige hittegolven zijn dodelijk en kunnen delen van de wereld onleefbaar maken. Slecht weer en verlies van oogsten (met prijsverhogingen als gevolg) treffen de armsten in het bijzonder. De werkende klasse van de rijkere landen hoort daar ook bij. Extreem weer is nefast voor de landbouwproductie, industrie, vervoer en elektriciteitsvoorziening.
Een hittegolf van twee maanden in China verminderde de reservoirs van de hydro-elektrische centrales op de Yangtze-rivier met bijna de helft. Door het toegenomen gebruik van airconditioning kampen sommige steden in Sichuan met stroomuitval. Fabrieken als Toyota en Foxconn moesten hun productie opschorten. De koeling van Franse kerncentrales werd problematisch. Het vervoer van steenkool over Duitse binnenwateren werd onmogelijk. De problemen op vlak van irrigatie, bevaarbaarheid van rivieren en elektriciteitsopwekking zullen toenemen naarmate de gletsjers verdwijnen.
Meer extreem weer zal ook andere trends versterken, zoals geopolitieke (of lokale) conflicten, economische problemen en stijgende inflatie. De opwarming van de aarde is een integraal onderdeel van de huidige crisis van het kapitalistisch systeem. De passiviteit van de afgelopen decennia en de aanpak van de Covid-crisis, een veel minder grote uitdaging dan de klimaatverandering, tonen dat we niet kunnen rekenen op de heersende klasse en haar politieke vertegenwoordigers.
Democratische planning en systeemverandering nodig
We zullen zelf systeemverandering moeten afdwingen door ervoor te strijden. Het zijn de werkenden en hun gezinnen die daar alle belang bij hebben. Zij zijn de eerste slachtoffers van klimaatverandering. Tegelijk doen zij alles draaien en kunnen ze het dus ook anders laten draaien. De winsthonger bedreigt niet alleen onze portemonnee en levensstandaard, maar het menselijke leven op zich. Hoog tijd om die winsthonger uit te schakelen. Dat vereist een massabeweging van de werkenden en jongeren die de sleutelsectoren van de economie in publieke handen neemt om ze planmatig in te zetten.
Alleen een democratische planning van de economie door de arbeidersklasse kan ons uit de impasse halen. In de eerste plaats moet in minder dan tien jaar tijd een drastische vermindering van de uitstoot van broeikasgassen worden bereikt, terwijl ook op andere terreinen (biodiversiteit, biochemische stromen als stikstof …) een drastische ommekeer nodig is. Bovendien moeten we het hoofd bieden aan de gevolgen van de opwarming van de aarde die er nu al zijn en erger worden. Grondstoffen als water moeten beheerd worden in het algemeen belang van mens en milieu, niet de winst van enkelen. Er is een omvattend plan voor infrastructuur nodig, openbare diensten moeten versterkt worden, klimaatvluchtelingen opgevangen. Systeemverandering betekent voor ons strijd voor socialisme om de barbarij van het kapitalisme te stoppen.
