De wereld beleeft turbulente gebeurtenissen die elkaar in een razend tempo opvolgen – economische en politieke crises, oorlogen en massale opstanden. Zo vatte Sonja Grusch de huidige mondiale processen samen in haar inleiding tot de plenaire openingsdiscussie over Wereldperspectieven op de ISA-kaderschool, die vorige week in België werd gehouden.
Verslag door Per Ake Westerlund
Afgelopen week konden meer dan 250 ISA-leden uit meer dan 20 landen en alle continenten elkaar eindelijk face-to-face ontmoeten voor een week van discussies en uitwisseling, na twee jaar van covid. Ontmoetingen als deze zijn van onschatbare waarde, ook al heeft ISA in 2020 en 2021 met groot succes de hindernissen van de pandemie overwonnen door drie zeer succesvolle Virtuele Marxistische Universiteiten te houden. Vanwege de Europese migratiemuren en de covid-regels konden kameraden uit verschillende landen alleen via Zoom deelnemen, samen met honderden andere leden over de hele wereld.
Wereldperspectieven
De discussie over de wereldperspectieven werd ingeleid door Sonja Grusch en Andre Ferrari, leden van de internationale leiding van ISA uit respectievelijk Oostenrijk en Brazilië. In dit verslag worden enkele van de punten uit deze zeer rijke en brede discussie gepresenteerd; voor een vollediger analyse bevelen we specifieke artikelen en verklaringen aan.
Sonja gaf een opsomming van de meest recente belangrijke gebeurtenissen die het karakter van de periode onderstrepen, zoals de NAVO die meer wapens naar Oekraïne stuurt, de Russische raketaanvallen op Odesa, de massale opstand en nu pogingen tot staatsrepressie in Sri Lanka, de ECB die voor het eerst in 11 jaar de rentetarieven verhoogt, de algemene staking in Tunesië, enz.
Ze besprak de oorlog in Oekraïne, waarbij ze benadrukte dat ISA opkomt voor de onafhankelijkheid van Oekraïne, inclusief rechten voor minderheden, en dat onafhankelijke organisatie en politiek van de arbeidersklasse nodig zijn. Deze oorlog maakt deel uit van de nieuwe koude oorlog en het inter-imperialistische conflict. De uitkomst is nog niet duidelijk, maar een overwinning van één van beide partijen zal een versterking van de reactionaire imperialistische blokken betekenen.
De oorlog heeft ook verwoestende gevolgen voor de urgente klimaatcrises, met de terugkeer van meer olie, gas en kernenergie.
Andre citeerde in zijn inleiding de Italiaanse marxist Antonio Gramsci: ‘De crisis bestaat juist in het feit dat het oude sterft en het nieuwe niet geboren kan worden; in deze tussenperiode verschijnt een grote verscheidenheid aan morbide symptomen.’
Onder die symptomen rekende Andre de opkomst van extreemrechts, de voedsel-, energie- en financiële crises die 1,2 miljard mensen treffen. Vervolgens bracht hij verslag uit van de groeiende strijd en opstanden, waarbij hij zich concentreerde op recente gebeurtenissen in Sri Lanka, het “epicentrum van de wereldwijde crisis” en Ecuador. In veel landen nemen de vakbondsstrijd en stakingen toe, met recent grote vakbondsbetogingen in Londen en Brussel. Hij benadrukte ook de strijd voor abortusrechten als een belangrijke politieke kwestie.
De eerste bijdrage in de discussie was van Sammy uit Duitsland, die wees op de klimaatbeweging daar als één van de meest geavanceerde ter wereld. Miljoenen namen in 2019 deel aan klimaatstakingen van Fridays For Future. Op 21 september 2021 betoogden opnieuw 700.000 mensen. De klimaatbeweging is geen homogeen gegeven, het gaat van antikapitalisten tot mensen die verbonden zijn met de groene regeringspartij in Duitsland.
Twee interessante kenmerken ontwikkelen zich nu in de klimaatstrijd, waarbij in een aantal landen “occupy”-groepen worden gevormd in universiteiten. Zij plannen bezettingen in november, tijdens COP27, die in Egypte wordt gehouden. Anderzijds benaderen klimaatactivisten vakbonden om hen te betrekken bij stakingen en protesten, te beginnen met een door de FFF aangekondigde stakingsdag in september.
Abortusrechten, socialistisch feminisme en politiek in de VS
Strijd van vrouwen en aanvallen op vrouwenrechten was het thema dat Jasmine uit Oostenrijk aansneed. Zij bracht verslag uit van de massale strijd in Turkije, tegen het feit dat het land het Verdrag van Istanboel voor de rechten van de vrouw verliet met het argument dat het “homoseksualiteit normaliseert.” Ze wees op de betoging van 200.000 mensen tegen vrouwenmoorden in Chili. Ook in Ierland, Groot-Brittannië, Israël en andere landen is fel gereageerd op vrouwenmoorden. Polen heeft verschillende golven van massaprotesten tegen abortusverboden gekend. Jasmine liet ook zien hoe vrouwen het voortouw namen in veel belangrijke gevechten, zoals in Myanmar, en in de strijd van arbeiders in belangrijke sectoren.
Kailyn uit de VS onderstreepte de ernst van het besluit van het Hooggerechtshof om Roe vs Wade af te schaffen en ze wees op de initiatieven die door Socialist Alternative zijn genomen. In 22 staten zijn wetten en voorstellen in voorbereiding om het recht op abortus af te schaffen, en in sommige gevallen ook hulp of zelfs informatie over abortus. De rechtervleugel heeft zijn agenda doorgedrukt tegen de publieke opinie in, waar de steun voor Roe al tientallen jaren rond de 50% ligt met 20-30% tegen.
De protestgolven, eerst toen het voorstel uitlekte en daarna toen het besluit werd genomen, hebben enkele honderdduizenden bijeengebracht, maar zijn van korte duur geweest. Democraten maar ook officiële vrouwenorganisaties en Planned Parenthood hebben zich op de verkiezingen van november gericht als middel om de abortusrechten te verdedigen.
Socialist Alternative nam het initiatief voor heel wat betogingen en protesten in de VS. In tegenstelling tot de Democraten eist Socialist Alternative een federale wet en federale abortusklinieken. In Seattle heeft het socialistische gemeenteraadslid Kshama Sawant voorgesteld om van de stad een vrijplaats voor abortusrechten te maken, zonder dat de politie het recht heeft om op te treden namens andere staten. Dit moet worden gefinancierd met een verhoogde Amazon-belasting. Twee dagen na deze discussie werd dit besluit in Seattle aangenomen!
Elders, bijvoorbeeld in Houston, Texas, eisen leden van Socialist Alternative dat gemeenteraden en raadsleden dit voorbeeld volgen. De strijd voor abortusrechten zal worden voortgezet en ook worden gekoppeld aan sociale eisen voor leefbare lonen.
Het verband tussen de strijd tegen onderdrukking en de arbeidersstrijd werd onderstreept door Anja van het Internationaal Comité van ISA. Het is belangrijk dat we ons socialistisch feminisme voortzetten en verder ontwikkelen.
Kelly uit de VS wees op een nieuwe interessante opiniepeiling, waaruit blijkt dat alle grote instellingen behalve de georganiseerde arbeiders het vertrouwen van de Amerikanen hebben verloren. De steun voor Biden is lager dan die voor Trump op hetzelfde moment tijdens zijn presidentschap. De Democratische Partij staat op het punt een aanzienlijk verlies te lijden in de midterm verkiezingen, als gevolg van de crisis in de gezondheidszorg, huisvesting en inflatie. Zij zouden enkele zetels kunnen redden door te beloven de aanvallen op abortusrechten terug te draaien. Hun crisis blijkt echter uit het feit dat 70% van de Democraten niet wil dat Biden zich kandidaat stelt voor de verkiezingen in 2024. En de Republikeinse Partij staat nog steeds onder controle van Trump.
Neo-koloniale wereld
In een uitgebreide bijdrage ging Serge Jordan in op uiterst belangrijke processen in neokoloniale landen. De wereld telt momenteel 100 miljoen vluchtelingen, het hoogste aantal ooit, waarvan 80% in ‘ontwikkelingslanden’. Hij gaf verschillende voorbeelden van de resultaten van de huidige crisis, zoals houtkachels die een comeback maken in Libanon en hoe 19 mensen stierven in de rij voor voedsel of brandstof in Sri Lanka.
Vorig jaar was de toename van de wereldwijde schulden groter dan op enig ander moment sinds de Tweede Wereldoorlog. Nu zal de schuldencrisis zich verdiepen wanneer de rentevoeten worden verhoogd. Door de energiecrisis zijn de stroomonderbrekingen erger dan ooit, bijvoorbeeld in India en Pakistan. Ook in Zuid-Afrika en in Bangladesh, waar de regering onlangs beweerde dat het land volledig geëlektrificeerd was. Afrika wordt opgeschrikt door militaire staatsgrepen in verschillende landen, waarbij generaals in Soedan eerst een burgerregering beloven en vervolgens de macht verder concentreren in de handen van de militaire junta.
Dit is ook bedoeld om de lagere rangen van de officieren onder controle te krijgen, een laag die soms openstaat voor het protest, zoals in Sri Lanka opnieuw blijkt. Militaire staatsgrepen onderstrepen hoe de ‘democratie’ er niet in slaagt de door het IMF en regeringen geëiste besparingen door te voeren. In Tunesië kreeg president Saeed eerst steun voor zijn machtsgreep in augustus vorig jaar, maar hij werd nu geconfronteerd met een algemene staking tegen zijn beleid.
Serge waarschuwde er ook voor dat wanhoop en vervreemding groepen arbeiders en armen tegen elkaar kunnen opzetten, zoals onlangs is gebeurd in Haïti en in de Blauwe Nijl-staat in Soedan. Dit onderstreept de noodzaak van een op klassen gebaseerde gemeenschappelijke strijd met duidelijke en socialistische eisen.
Latijns-Amerika
In Brazilië leven 38 miljoen mensen in onzekere arbeidsomstandigheden. Dit voorbeeld van de crisis en de realiteit waarmee arbeiders te maken hebben, werd gegeven door Julia van de Braziliaanse afdeling van ISA. Zij benadrukte ook hoe zowel de prijzen als het geweld sterk zijn gestegen. In deze situatie heeft PT-leider Lula, die voor ligt in de opiniepeilingen voor de komende verkiezingen, zich naar rechts gedraaid. De PT wil niet deelnemen aan de strijd tegen Bolsonaro en nog minder de macht grijpen na een protestbeweging te midden van deze crisis.
Tegelijkertijd kondigt Bolsonaro nu al aan dat hij een verkiezingsnederlaag niet zal accepteren. Hij bereidt zich voor op een mogelijke staatsgreep om aan de macht te blijven, zo meldden zowel Julia als Andre. LSR, ISA in Brazilië, pleit ervoor dat de linkse partij PSOL een eigen kandidaat stelt in de eerste ronde van de verkiezingen en voor massale strijd als manier om Bolsonaro te weerstaan en een socialistisch alternatief voor Lula te vormen.
Een overzicht van de gebeurtenissen in Latijns-Amerika werd gepresenteerd door Mauro uit Mexico. Hij ging in op de massabewegingen in Chili en Ecuador in 2019 en in Ecuador dit jaar. Op basis van bewegingen werden er linkse regeringen verkozen, die evenwel al gauw naar rechts draaiden. Dat was onder meer het geval met Pedro Castillo in Peru. Mauro deed verslag van de telecomstaking in Mexico die dezelfde week begon. 60.000 werknemers namen deel aan de eerste staking in het bedrijf sinds 1985, dat eigendom is van Carlos Slim, de rijkste man van het land.
Inflatie en recessie
De wankele wereldeconomie was een hoofdthema in de discussie. In de jaren 2007-2021 was de gemiddelde dollarinflatie 2,8%, en nu is het meer dan 9% in de OESO, meldde Claire uit Engeland, Wales en Schotland. Ze legde uit hoe de prijsexplosie ideeën als de ‘Moderne Monetaire Theorie’ heeft blootgelegd, die beweerden dat geld drukken geen probleem was, maar een oplossing. Nu leidt inflatie tot hogere rentetarieven die een recessie zullen veroorzaken.
Boris uit België gaf een zeer duidelijk beeld van hoe de stijging van de inflatie de druk van de werkenden op de vakbondsleiding opvoert om tot actie over te gaan. België heeft een uniek systeem van indexatie en bovendien een hoge syndicalisatiegraad. In juni namen 70.000 mensen deel aan een nationale vakbondsbetoging en er is een staking aangekondigd voor november. Dit moet in elke vakbond en op elke werkplek worden voorbereid. Politiek heerst instabiliteit en kan de mogelijkheid niet uitgesloten worden dat het establishment geen andere mogelijkheid meer zal hebben dan de linkse partij PVDA/PTB in regeringen op te nemen met het argument om het rechtse populisme te stoppen.
De prijsstijgingen werden ook door Kevin uit Ierland onderstreept als een belangrijke kwestie. Hij drong aan op voorbereidingen voor sociale explosies in meer landen, tegen de hoge prijzen maar ook tegen onderdrukking. Gebeurtenissen in de VS geven aan dat abortus en kwesties van onderdrukking een basis zullen zijn voor verzet en strijd en zeer belangrijk voor ISA. De voorbereidingen omvatten het opbouwen van onze organisaties en partijen en het helpen van arbeiders en jongeren om zich te organiseren.
Tom van ISA in Engeland, Wales en Schotland illustreerde de politieke crises in veel landen met de val van Boris Johnson. Hij liet zien hoe stakingen en protesten een grote rol speelden in deze crisis, bijvoorbeeld toen 115.000 leden van de Communication Workers Union in een referendum met 96,7% voor staking stemden, bij een opkomst van 77%. Daarnaast was er uiteraard de breed gesteunde beweging bij het spoor.
Andy van het International Executive van ISA gaf nog voorbeelden van hoe methoden van de arbeidersklasse een opgang kennen in strijd. Zelfs in landen met een zwakke of bijna geen traditie van een arbeidersbeweging heeft de arbeidersklasse in recente massale strijd haar buitengewone gewicht en rol in de samenleving laten zien, bijvoorbeeld in Myanmar en Wit-Rusland.
China
Twee kameraden spraken over belangrijke ontwikkelingen in China. Het land bevindt zich in de ernstigste crisis sinds 30 jaar. Xi Jinping’s zero covid beleid heeft ertoe geleid dat 400 miljoen mensen opgesloten zaten en hun huis niet meer uit mochten. Dit gaat over het vergroten van de controle, en “het voorbereiden op een oorlogseconomie en -maatschappij,” zoals een commentator zei.
Deze politiek heeft grote negatieve gevolgen voor de economie, die al te lijden had onder de ineenstorting van de vastgoedsector. Er zijn 13 miljoen onafgewerkte appartementen in China. Sinds enkele dagen is er een ‘hypotheekstaking’ met mensen die weigeren woonleningen te betalen voor onafgewerkte woningen die ze niet kunnen betrekken. Dit zijn protesten die de hele banksector kunnen treffen. De Chinese economie volgt nu het pad van Japan, dat decennia van stagnatie heeft gekend.
De machtsstrijd aan de top van de CCP, in afwachting van Xi Jinping die zich wil laten kronen als heerser voor het leven , wordt opener, waarbij anti-Xi facties zich zorgen maken over het beleid inzake zero covid, de confrontatie met het VS-imperialisme en over het economisch beleid.
De oorlog
De oorlog in Oekraïne was natuurlijk een ander centraal thema in de discussie. De oorlog heeft invloed op alle gebeurtenissen in de wereld, als onderdeel van de koude oorlog tussen het Amerikaanse imperialisme en het Chinese imperialisme. Tom van de VS stelde dat ISA opkomt voor het recht van de Oekraïense arbeidersklasse om zich te verdedigen, en onderstreepte de rol van het VS-imperialisme. Zelenski eist meer wapens en de VS en andere westerse mogendheden sturen aanzienlijke delen van hun raketten en andere wapens. Hij bekritiseerde linkse krachten die hebben gecapituleerd en nu het zenden van wapens steunen, zoals Podemos in Spanje.
Vilgot uit Zweden merkte op dat Zweden nu toetreedt tot de NAVO, zonder echt debat of een referendum. Alle partijen in het parlement steunen een verhoging van de militaire uitgaven tot 2% van het BBP en er is geen sterke georganiseerde oppositie. De Zweedse regering heeft ook ingestemd met de eisen die Erdogan heeft gesteld als voorwaarden om in te stemmen met de toetreding van Zweden en Finland tot de NAVO, voornamelijk gericht tegen de democratische rechten van de Koerden. De toetreding van Zweden en Finland tot de NAVO betekent een versterking van de militaire alliantie, niet in het minst aan de grens met Rusland.
Conclusies
Danny Byrne van International Executive maakte een aantal slotopmerkingen. Hij begon met te wijzen op de korte afstand tussen mondiale en nationale gebeurtenissen in deze periode. Zowel inter- imperialistische conflicten als nationalisme staan in deze periode centraal. Het einde van de neoliberale globalisering, werd geïllustreerd door een citaat uit de Financial Times. Die krant merkte op: “Politici en generaals staan terug aan het roer en zakenmensen zijn in verwarring” op het World Economic Forum in Davos dit jaar.
De afgelopen drie jaar waren er binnen ISA heel wat discussies over het proces van deglobalisering, geopolitieke spanningen, de nieuwe Koude Oorlog en het einde van de neoliberale globalisering. Dit waren controversiële thema’s in sommige debatten in ISA. Marxisten moeten uitgaan van mondiale processen en het risico vermijden empirisch te zijn en gebeurtenissen geïsoleerd te bekijken.
Wat de oorlog betreft, moeten marxisten een klassen- en internationalistisch standpunt innemen en de oorlog in de eerste plaats inter- imperialistisch opvatten. In Oekraïne leggen we de nadruk op de noodzaak van arbeiderszelfverdediging.
Danny sprak ook over de politieke crisis, met het recente aftreden van de Italiaanse regering. Rechtse partijen zullen waarschijnlijk winnen in de komende verkiezingen. Trump en Bolsonaro laten zien hoe rechtse leiders bereid zijn staatsgrepen te plannen om aan de macht te blijven. De vraag is hoe we hen kunnen bestrijden.
Een methode die in Turkije wordt verwoord als ‘iedereen samen tegen Erdogan’, in Hongarije als ‘iedereen tegen Orban’, is ook in India en andere landen aanwezig. Maar fronten die alle oppositiepartijen samenbrengen zullen geen programma hebben dat crisissen kan oplossen en dus niet in staat zijn om rechts tegen te houden. Het zijn massamobilisaties en opstanden die rechtse staatsgrepen kunnen blokkeren, zoals in Bolivia en Peru.
De arbeidersklasse heeft behoefte aan organisatie en een socialistische politiek, en er moeten nieuwe voortrekkers worden gevormd. Golven van opstanden en verzet hebben de kracht van de massa’s laten zien. Deze heeft politieke leiding nodig om overwinningen op kapitalisme en imperialisme te behalen.
