In de zomer houden de meeste televisiezenders het op herhalingen van dezelfde reeksen en films die ze elke zomer laten zien. Er zijn uitzonderingen. Zo is er ‘Metissen van België’ op Canvas, een driedelige docu-reeks die je moet gezien hebben. Het toont de gevolgen van kolonialisme, racisme en seksisme voor enkele slachtoffers ervan. Wie ook maar enigszins opstandig wordt bij het zien van onderdrukking, wordt bij elke aflevering minstens een paar keer helemaal woest en tegelijk ontroerd door medeleven. De reeks is nog te bekijken via vrtnu.
Door Geert Cool
‘Metissen van België’ brengt het verhaal van kinderen die in Rwanda-Burundi en Congo geboren zijn uit een Afrikaanse moeder en een Belgische vader. Ze werden opgesloten in een internaat geleid door nonnen en uiteindelijk tegen de wil van hun moeders naar België gebracht waar ze bij nieuwe ouders opgroeiden, vaak zonder contact met hun biologische moeder. Deze kinderen werden zo behandeld omdat ze van ‘gemengde’ afkomst waren in de jaren 1940 en 1950.
Eén van de getuigen merkte op: “Wij waren onwettige kinderen, kinderen van de zonde. Dat zeiden de zusters letterlijk tegen ons. En het waren onze moeders die zogezegd hoeren waren, onze vaders trof geen schuld. Die gedachte is er bij ons ingepeperd.” In één geval in de reeks was de moeder slechts 15 jaar toen ze haar kind kreeg. De witte koloniale vader verdween met het einde van zijn mandaat, de moeder werd door de autoriteiten vervolgd en met gevangenisstraffen bedreigd toen ze haar kind uit het internaat weghaalde. Ruim 60 jaar later beklaagt ze het zich dat ze zich niet liet opsluiten in de gevangenis…
Decennia later gaan de kinderen van toen en hun moeders nog steeds gebukt onder vreselijke trauma’s, die ook doorwegen op de volgende generatie. De reeks brengt op een respectvolle wijze het verhaal van de metissen. Hun ontmoetingen met hun moeders – de koloniale vaders blijven ook nu grotendeels buiten beeld – zijn hartverscheurend. Het wegrukken van deze kinderen uit hun omgeving liet diepe wonden na die 60 jaar later niet meer kunnen gedicht worden.
De verantwoordelijkheid voor deze schande ligt in de eerste plaats bij de Belgische staat. Kolonialisme, racisme en seksisme lagen aan de basis van de houding van de overheid ten opzichte van de Afrikaanse moeders en hun kinderen. De staat kon op de actieve medewerking van de katholieke kerk rekenen, maar de overheid kan zich daar niet achter wegsteken. Brieven van de kinderen aan hun moeders werden gecensureerd of verdwenen, tal van gegevens over de kinderen en hun ouders bleven in geheime dossiers verstopt die nu pas het daglicht zien. Nu pas ontdekken sommige kinderen wie hun vader was. Het gaat dus niet enkel om feiten uit een ver verleden, de wonde bleef decennialang openliggen door het beleid van de Belgische overheid.
Het duurde tot 2018 vooraleer er officiële verontschuldigingen kwamen. Een rechtszaak van metissen-kinderen tegen de Belgische staat wegens misdaden tegen de menselijkheid eindigde eind 2021 op een sisser: de rechter beriep zich op de verjaring. Er is hoger beroep tegen deze beslissing aangetekend. De overheid erkende in de rechtszaak dat de metissen leed is aangedaan, maar weigert in te gaan op de vraag voor een schadevergoeding. Dit jaar pas wordt er werk gemaakt van geboorteakten voor die metissen-kinderen die er geen hebben. Neen, kolonialisme is niet iets dat 60 jaar geleden eindigde.
