Verslag vanuit Colombo door Serge Jordan (geschreven op 6 mei)
Na een gezamenlijke oproep van meer dan 2000 vakbonden legde een nationale ‘Hartal’ (totale staking) Sri Lanka volledig plat op vrijdag 6 mei. De staking was een daverend succes. Het was de grootste in 69 jaar. De spoorbond Railway Joint Trade Union Alliance verklaarde dat alle treindiensten vanaf middernacht waren afgeschaft. Zowat 18.000 private bussen bleven de hele dag aan de kant. Ze boden enkel diensten aan voor groepen mensen die binnen een straal van 20 kilometer bij de protesten wilden aansluiten. De vakbond van immigratie- en emigratieambtenaren van het land schortte alle VIP-diensten op vanwege de staking, de eerste keer in de geschiedenis van Sri Lanka dat dit ooit gebeurde. Scholen, banken en overheidskantoren bleven dicht; in de ziekenhuizen werden alleen noodgevallen behandeld; bouwplaatsen werden in alle grote steden stilgelegd; industriearbeiders uit de vrijhandelszones kwamen in grote aantallen uit hun fabrieken naar buiten, terwijl boeren, plantagearbeiders, havenarbeiders, vissersgemeenschappen en vele anderen zich ook massaal bij de stakingsbeweging aansloten.
Belangrijke handelsgebieden zoals Fort – het belangrijkste handelsknooppunt van het land in Colombo – werden volledig gesloten en overal op het eiland waren hele straten met winkels en kleine bedrijven volledig dicht. Van Jaffna, met een Tamil meerderheid, in het noorden tot de zuidelijke stad Rathnapura, waar president Gotabaya Rajapaksa bij de presidentsverkiezingen van 2019 meer dan 60% haalde: overal werd er gestaakt. In veel steden en dorpen kwamen tienduizenden mensen op straat. Ze zijn woedend over de verwoestende economische crisis en eisen dat de familie-Rajapaksa en hun regering ‘naar huis gaat’.
In Colombo toonden voorbijgaande auto’s en tuk-tuk-chauffeurs hun solidariteit met het protest door te toeteren. Ze hadden ook zwarte en Sri Lankaanse vlaggen bij. Op de protesten zijn er veel zelfgemaakte spandoeken met slogans tegen de heersende familie, waartegen zich een diepe en algemene stemming van afwijzing heeft ontwikkeld. In verschillende delen van de stad waren er geïmproviseerde straatprotesten. De avond voor de staking blokkeerden betogers onder leiding van de studentenfederatie de belangrijkste toegangsweg naar het parlement. Ze eisten het vertrek van alle 225 parlementsleden. Donderdag werd een door de regeringscoalitie gesteunde kandidaat verkozen als plaatsvervangend parlementsvoorzitter. Dat biedt echter geen oplossing. De woede van de massa’s is vooral gericht tegen de familie-Rajapaksa, maar velen begrijpen dat het hele politieke establishment hopeloos is en geen oplossing kan bieden op de escalerende crisis in het land. Zoals een jonge betoger zei: “Gota moet weg, maar hij is het symbool van een systeem, dus niet alleen de Rajapaksas moeten naar huis – alle dieven moeten naar huis.”
Na een eerste mislukte poging van de politie om die straatbezetting met geweld te breken, werd de plek een nieuw kampement voor betogers, dat “HoruGoGama” werd gedoopt (“Ga naar huis dievendorp”, een echo van de naam van de eerste bezettingsplek, “GotaGoGama”, waar elke dag duizenden mensen samenkwamen voor het presidentiële gebouw). Gezinnen met kinderen, jongeren waaronder veel jonge vrouwen, arbeiders, vakbondsmensen en mensen van vele rangen en standen sloten zich sindsdien solidair bij dit protest aan. Mensen brengen water en voedselpakketten voor de betogers.
Op zelfgemaakte borden stond te lezen: “Wij zijn niet arm – we zijn bestolen”, “Wij willen ons gestolen geld terug”, “Rajapaksa loop naar de hel”, “Maak een einde aan de staatsterreur”, “Macht aan het volk”… Sommige betogers hingen hun ondergoed op de barricades om hun minachting voor de heersende klasse van het land te tonen. Noel, een universitair docent en lokale vakbondsorganisator, vatte de redenen samen waarom mensen de straat op gingen: “Ze gaven kwistig voor zichzelf uit. Miljoenen dollars. Maar de mensen lijden zonder gas, zonder brandstof – we kunnen geen brood, rijst, wat dan ook kopen… we kunnen ons geen eten meer veroorloven, we kunnen niet overleven.” Later in de middag bestookte de politie de vreedzame menigte met traangas en waterkanonnen, maar de betogers bezetten de plek opnieuw, niet afgeschrikt en vastberadener dan voorheen.
De belangrijkste vakbonden die het initiatief tot de staking namen, verklaarden dat ze vanaf 11 mei een hartal van onbepaalde duur zullen opstarten indien de familie-Rajapaksa geen krimp geeft. De president kondigde nadien de noodtoestand af in een poging de beweging te stoppen. Hij gaf de politie en het leger verregaande bevoegdheden om mensen op te pakken. Het is al de tweede keer in vijf weken dat de noodtoestand wordt afgekondigd. De vorige keer werd het ingetrokken na woedend protest ertegen op straat. De sociale basis van het regime is door de economische chaos weggesmolten en de massabeweging is in opgang. Het is dan ook niet uitgesloten dat deze nieuwe noodtoestand een stap richting het politieke einde van de huidige regerende kliek inluidt. Tegelijk moet de dreiging ernstig worden genomen met een georganiseerd antwoord. De vakbonden en de protestbewegingen mogen geen week wachten voor hun volgende acties. Er moeten op alle protestlocaties en werkplekken verdedigingscomités opgezet worden om zich te verdedigen tegen de repressie en om de staking te organiseren. Mogelijk zal de repressie de komende dagen opgevoerd worden.
International Socialist Alternative is volledig solidair met de historische opstand van de Sri Lankaanse massa’s tegen het rotte en gewelddadige bewind van de Rajapaksas. Deze strijd moet worden verdiept en mag niet stoppen bij de val van het huidige regime. De strijd moet gericht zijn tegen de vroegere en huidige machthebbers, zowel nationaal als internationaal, en tegen het kapitalistische systeem dat verantwoordelijk is voor de groeiende ellende van miljoenen mensen in Sri Lanka en de rest van de wereld. Wij staan voor een socialistische regering van werkende mensen en arme boeren, die weigert om nog één Roepie van de schuld van het land te betalen, die elke nieuwe besparingsdeal met het IMF verwerpt, die de rijkdom van de Rajapaksas samen met de belangrijkste economische hefbomen van het land in openbare handen overneemt, en die op democratische wijze middelen zou plannen om in de werkelijke behoeften van de bevolking te voorzien.
