Op 22 november begon bij het Zuid-Afrikaanse Clover een staking. Deze bracht vakbonden, politieke partijen, burgerorganisaties en activisten bijeen in een gezamenlijke strijd tegen de sluiting van vestigingen en tegen jobverlies. Het bedrijf werd in 2019 overgenomen door Milco SA, een consortium in Israëlische handen dat profiteert van de bezetting van Palestijnse gebieden. De nieuwe eigenaar wil een sociaal bloedbad aanrichten via herstructureringen en onhoudbare werkomstandigheden voor wie blijft. De staking is na 12 weken op een kritiek keerpunt terechtgekomen. Hoe moet het nu verder?
Standpunt van de Workers and Socialist Party (WASP, ISA in Zuid-Afrika)
Waar staat de staking nu?
WASP stond volledig achter het besluit om de stakingsactie in januari te escaleren en heeft, samen met andere progressieve formaties, actief georganiseerd om een zo breed mogelijke solidariteit op te bouwen voor de staking. Deze inspanningen resulteerden in één van de meest verreikende solidariteitscampagnes die sinds het einde van de Apartheid in Zuid-Afrika is gevoerd. Naast de steun die internationale activisten, vakbondsleden en -organisaties hebben betuigd door de solidariteitsverklaring van de stakingscampagne te onderschrijven, waren er in januari massamobilisaties en doorlopende acties op lokaal en internationaal niveau.
De massabijeenkomsten en meetings bereikten hun hoogtepunt met de internationale actiedag die aantoonde hoeveel steun de stakende arbeiders van Clover genieten. De vakbondsfederatie SAFTU heeft zich ook volledig achter de stakers geschaard en heeft haar leden opgeroepen om hetzelfde te doen. Er waren solidariteitsacties ondernomen bij Zuid-Afrikaanse en Israëlische ambassades en consulaten, en bij het hoofdkantoor en de fabrieken van Coca Cola, in Oostenrijk, Brazilië, België, Engeland, Israël, Nigeria, Zweden, de VS en Canada. Bovendien betuigden vele werkende activisten en syndicalisten hun steun door solidariteitsselfies te nemen en de staking in hun vakbondsafdelingen en organisaties te bespreken. Ook de Palestijnse Nieuwe Vakbonden en de Palestijnse Boerenbond hebben hun steun toegezegd. In Zuid-Afrika vonden overal in het land acties plaats – in Johannesburg, Tshwane, Kaapstad, Durban en Polokwane. Werknemers van Ladismith Cheese, georganiseerd door de CSAAWU, hielden een solidariteitspiket ter ondersteuning van de stakingsactie en hebben het gebruik van hun fabriek door Clover geblokkeerd, toen het bedrijf probeerde om haar producten tijdens de staking daar te produceren. Dit is een goed voorbeeld voor andere vakbonden en werkplekken.
De acties van januari hebben ertoe geleid dat de directie van Clover wat terugkrabbelde en het ontslag van 800 arbeiders van de City Deep fabriek in Johannesburg heeft ingetrokken. Dit is een duidelijke overwinning, het resultaat van een principiële strijdbare opstelling in januari. Het is de internationale solidariteit die dit mee mogelijk heeft gemaakt. De campagne zette bovendien druk op de ANC-regering en haar bondgenoten, COSATU en de SACP, om de vastgelopen onderhandelingen terug op te starten.
De door de regering georganiseerde overlegmomenten bleken echter niets op te leveren. Er werd niet gewerkt aan een eerlijke en constructieve regeling om de staking te beëindigen. De verantwoordelijken van de regering traden vooral op als woordvoerders van de Clover-directie die blijft aandringen op het schrappen van jobs, lagere lonen en het sluiten van fabrieken. De arbeiders die vertegenwoordigd worden door de vakbonden GIWUSA en FAWU blijven vastbesloten om jobs te redden en het brutale besparingsoffensief van de bazen te stoppen.
Dat Clover/Milco SA onder druk staat, blijkt ook uit de wanhopige anti-stakingsacties die ondernomen worden. Zo trok Clover naar de rechtbank in een onsuccesvolle poging om de staking onwettig te laten verklaren en de boycotcampagne te laten stoppen. Dit zijn typische methoden van de bazen om de middelen en de tijd van de vakbonden en de arbeiders te verspillen.
De arbeiders maakten ook melding van intimidatie en brutale repressie, onder meer door private bewakingsagenten van Clover die betogende arbeiders mishandelden. Een recent incident toont hoe het bedrijf nog steeds tot geweld tegen de staking overgaat. John Appolis, algemeen secretaris van GIWUSA, meldde dat er op 7 februari drie voertuigen zonder kentekenplaat naar de fabriek in Clayville trokken en daar een staker mishandelden, terwijl twee stakers werden meegenomen en vervolgens ook mishandeld. Ze raakten ernstig gewond en één van hen ligt nog in het ziekenhuis. Dergelijke methoden zijn onaanvaardbaar en een inbreuk op het stakingsrecht.
Ondanks videobeelden van het geweld ondernam de overheid geen actie tegen de Clover-bazen. Het toont nog maar eens dat de staat niet neutrale bemiddelaar is, maar een instrument om de belangen van de bazen te verdedigen terwijl onderhandelingen dienen om de klassenstrijd door de werkende klasse af te remmen. Wanneer ze door de werkende klasse in de hoek geduwd worden, aarzelen de bazen niet om hun beleid met geweld op te leggen en vervolgens het staatsapparaat in te schakelen om hun bewind in stand te houden. Het is een reden te meer om het volledige systeem, de facto een dictatuur van de heersende klasse, omver te werpen en de macht over te dragen aan de werkende klasse.
Wat is de weg vooruit?
Clover vertrouwt op intimidatie, stakingsbrekers en verspilling van vakbondsmiddelen om de stakers uit te putten en af te schrikken. Het gaat om wanhopige methoden van bazen die onder druk staan van de massale acties in januari en het momentum dat de staking en boycotcampagne creëerden. De beste manier om op het geweld en de intimidatie te reageren, is een verdere escalatie van een gedisciplineerde massa-actie door de werkende klasse van het hele land. Daarin zal de organisatie en strijdbaarheid van de Clover-arbeiders essentieel zijn. Deelname van arbeiders in fabrieken over het hele land is nodig.
De arbeiders moeten centraal blijven staan in het protest, waarbij bange collega’s overtuigd worden om mee te doen. Militante acties geleid en georganiseerd door arbeiders vormen de basis voor het momentum van de staking. Bijkomende acties, zoals de boycot van Clover-producten, werden versterkt door de acties op de werkvloer. Het protest moet geleid worden door een stakerscomité dat door de arbeiders verkozen is, zodat ervaringen opgedaan worden met organisatie, strijdbaarheid en vertrouwen in toekomstige strijd.
Als marxisten weten we dat de macht van de arbeidersklasse berust op ons vermogen om arbeid terug te trekken. Deze wereld draait niet zonder arbeiders. Het volhouden van een goed georganiseerde staking die een aanzienlijke daling van de productie kan garanderen zal essentieel zijn in de toekomst. Strategische secundaire stakingen gericht op de distributienetwerken van Clover kunnen verder een effectieve tactiek blijken om te voorkomen dat producten geproduceerd door stakingsbrekers of anderszins de schappen in de winkels bereiken. Fabrieksbezettingen, met steun van de omliggende gemeenschappen, moeten ook ernstig overwogen worden om het gebruik van stakingsbrekers te voorkomen. De bazen zullen er alles aan doen om de staking te ontmoedigen, omdat ze weten dat elke overwinning de arbeiders in alle fabrieken en de hele arbeidersklasse vertrouwen zal geven. Hoe lang deze staking zal duren, is afhankelijk van de druk die de arbeidersklasse kan uitoefenen op Clover en de ANC-regering. Er is daarbij geen tijd te verliezen.
WASP stelt voor dat het gezamenlijke comité van delegees van GIWUSA en FAWU samenwerkt met al wie de staking ondersteunt, zowel lokaal als nationaal, om alle werkplekken van Clover en aanverwante te bezoeken om solidariteitsstakingen te bespreken en geld in te zamelen voor de stakerskas.
Het probleem van de massale jongerenwerkloosheid is nauw verbonden met het schrappen van jobs bij Clover en andere bedrijven. Deze crisis heeft een onevenredig grote impact op de arme en arbeidersgemeenschappen waar de arbeiders van Clover vandaan komen. Er is een mobilisatie van de gemeenschap, in het bijzonder de jongeren, nodig. Dit kan door het opzetten van steuncomités voor de staking die op democratische wijze massale acties en solidariteit met de stakers organiseren.
De werkende klasse moet de druk op de ANC-regering opvoeren. Die regering liet de vijandige overname door Milco zomaar passeren. De voorgestelde herstructurering zal niet alleen een negatieve impact hebben op de lokale zuivelproductie en het personeel. Milco deze positie laten opbouwen, is ook een verraad aan de solidariteit met het Palestijnse volk. De vakbond SAFTU en haar leden moeten een rol spelen door ondersteunende stakingsacties op te zetten. Dit kan helpen om op te bouwen naar een massale actiedag op de dag dat de regering haar begroting aankondigt, met name 23 februari. Daarnaast is er nood aan acties aan ANC-kantoren, het hoofdkwartier van Clover en andere strategische locaties. Elke actie is tevens een gelegenheid om steun op te halen voor de stakerskas.
We moeten een massale arbeiderspartij opbouwen
De staking vindt plaats in een context van groeiende werkloosheid en toenemende economische moeilijkheden voor de arbeidersklasse. Terwijl februari wordt gekenmerkt door de politieke pracht en praal van de State of the Nation Address en de Begrotingstoespraak, wordt er lippendienst bewezen aan de valse beloften van “het scheppen van jobs”, terwijl er geen einde in zicht is van de besparingen die aan de armen en de arbeidersklasse worden opgelegd. Bijna drie decennia van neoliberaal beleid en besparingen hebben ertoe geleid dat extreme ongelijkheid en armoede in het hele land zijn blijven bestaan en verergerd. De arbeidersklasse kan het zich niet veroorloven om de valse logica van het kapitalistische systeem en het imperialisme te accepteren – dat overnames zoals die van Clover en uitbreidingen in de neokoloniale wereld omwille van de winst “onvermijdelijk” zijn en dat er niets aan te doen is. We mogen niet geloven in de anti-arbeiderspropaganda dat de economie zich zal “herstellen” als de arbeid flexibeler wordt (wat betekent dat het gemakkelijk is om mensen te ontslaan, nul-urencontracten in te voeren – waarmee tientallen jaren van moeizaam bekomen verworvenheden worden teruggedraaid). Deze begrippen vormen een directe aanval op de rechten en de arbeidsomstandigheden van werknemers. Het enige “herstel” in deze omstandigheden zal bestaan in een toename van de winsten ten koste van de bestaansmiddelen van de arbeidersklasse.
De georganiseerde arbeidersklasse kan revolutionaire macht uitoefenen. Het is aan de arbeidersklasse om het voortouw te nemen, aangezien de heersende klasse er niet in geslaagd is de maatschappij te verbeteren. Eisen zoals het nationaliseren van Clover onder democratische arbeiderscontrole biedt een levensvatbaar alternatief, niet alleen voor Clover maar ook voor andere bedrijven en sectoren die met ontmanteling bedreigd worden.
De Clover-stakingscampagne heeft de potentie om de basis te worden voor een veel bredere campagne die de arbeidersklasse kan verenigen tegen besparingen en rond de eis om de sleutelsectoren van de economie te nationaliseren onder democratische arbeiders- en gemeenschapscontrole. Nationalisatie onder deze voorwaarden is een scherp alternatief voor de zich verdiepende kapitalistische crisis en de corruptie van staatsbedrijven. De burgerlijke partijen hebben geen antwoord op de crises van armoede, werkloosheid en groeiende ongelijkheid. Het toestaan van het besluit van Clover om fabrieken te sluiten, arbeiders massaal te ontslaan en de lonen van arbeiders te verlagen, terwijl de CEO R40 miljoen per jaar aan salaris en R107 miljoen aan rentevrije leningen krijgt, toont duidelijk aan dat de ANC machteloos staat en medeplichtig is aan het sociaal bloedbad. Om de arbeidersklasse te verenigen rond een programma voor nationalisatie, moeten we de strijd bij Clover koppelen aan de campagne voor de oprichting van een massale arbeiderspartij om steun te mobiliseren voor de staking bij Clover, en om arbeiders die actief zijn in belangrijke gevechten bij onder andere PetroSA, SA Breweries, de Universiteit van Pretoria, de Universiteit van Zuid-Afrika (UNISA) en RUA Construction aan elkaar te koppelen.
Terwijl de partijen van de heersende klasse, inclusief de EFF, het vuur van de vreemdelingenhaat aanwakkeren om hun mislukkingen te verbergen achter zondebokken, heeft de werkende klasse geen eigen politieke partij. Bij de verkiezingen van 2021 kwamen heel wat nieuwe kleine partijen op, velen gebaseerd op de kleinburgerij en met de bewering een alternatief te vormen voor het ANC, de DA en de stagnerende EFF. Zonder een revolutionair socialistisch programma slagen veel van deze partijen er niet in om de werkende klasse en de bredere samenleving te overtuigen. De erg lage opkomst toont dat velen hun ongenoegen lieten blijken door niet te stemmen. Het politieke vacuüm aan de linkerzijde is duidelijk in deze stakingscampagne. Meer dan ooit moeten we een massale arbeiderspartij opbouwen, waarbinnen de arbeidersklasse op democratische wijze de strijd tegen kapitalistische uitbuiting kan bespreken en organiseren. Deze partij kan dan een revolutionair programma naar voren brengen dat een einde maakt aan de ongelijkheid.
In plaats van opgepot te worden door een kleine minderheid, moet de rijkdom die door arbeiders in sectoren als landbouw, industrie, mijnbouw en detailhandel wordt gecreëerd, democratisch worden gecontroleerd door de werkende klasse. Deze rijkdom kan worden gebruikt om degelijke jobs voor iedereen te creëren, gezondheidszorg en onderwijs te verbeteren, een betaalbaar openbaar vervoersysteem van wereldklasse te bouwen, en alle industrieën en energieproductie op duurzame wijze te ontwikkelen om de huidige rampzalige gevolgen van de klimaatverandering te keren. Uiteindelijk is de nationalisatie van het grootkapitaal een essentiële overgangseis om de arbeidersklasse te wapenen voor een volledige socialistische transformatie van de economie. Superuitbuiting, jobverlies en besparingen zijn het gevolg van het kapitalistische systeem, maar een andere wereld is mogelijk. Doe met ons mee in de strijd tegen het kapitalisme en laten we nu samen bouwen aan een socialistische toekomst!
