De pandemie heeft de maatschappij op vele manieren op de proef gesteld, maar het hardst getest is ongetwijfeld de zorgsector. Na twee jaar in een crisis van deze omvang zou je toch mogen verwachten dat er structurele oplossingen komen voor de meest nijpende problemen of toch stappen gezet worden in de richting van oplossingen. Voor de zorgsector lijkt echter het omgekeerde waar. De vierde golf bracht ons tot nu het dichtst bij de ineenstorting van de zorg en voor de omikron-golf werden allerlei doemscenario’s voorbereid. Voor velen in de zorg is deze crisis de aanleiding om uit de sector te stappen of om dat te overwegen.
door Thomas (Gent) uit maandblad De Linkse Socialist
Vorige regeringen bespaarden reeds miljarden in de gezondheidszorg. In de zorg wordt steeds meer gewerkt met statistieken en gestandaardiseerde zorg. Het menselijke aspect verdwijnt naar de achtergrond. Kwaliteit van de zorg werd minder belangrijk: de nadruk ligt op kwantiteit. Leidinggevenden zijn steeds minder vaak mensen van de vloer die doorgroeien, maar komen uit opleidingen waar managementtechnieken aangeleerd worden.
De werkenden in de zorg klaagden deze problemen al aan voor de crisis. Er waren betogingen en acties voor meer personeel zodat er “echt gezorgd” kan worden. Maar in het beste geval waren er slechts kruimels om de ergste uitwassen van de besparingen te corrigeren. Over de rusthuizen werden reportages gemaakt die de publieke verontwaardiging voeden, maar toch gingen steeds meer lokale besturen over tot het privatiseren van hun rusthuizen vanwege een tekort aan middelen.
Vele werkenden in de zorg doen de job omdat ze mensen willen helpen, maar de realiteit stompt hen steeds meer af. De realiteit van het werk is van het ene bed naar het andere sprinten om het hoogst nodige te doen. Tijd maken voor de patiënten is er vaak niet meer bij, terwijl dit een essentieel onderdeel van het werk zou moeten zijn en het herstel en welbevinden van patiënten zou helpen.
Reeds voor de pandemie werden er afwegingen gemaakt tussen kosten en patiënten. Wassen hoeft niet meer met zeep en water, maar gebeurt met een vooraf bepaald aantal wegwerpwashandjes gedrenkt in lotion waarbij je de patiënten zelfs niet meer hoeft af te drogen. Tests op zeer zeldzame aandoeningen worden niet meer uitgevoerd omdat ze te veel kosten tegenover het aantal levens die ze redden.
Het zorgpersoneel zat al op zijn tandvlees bij het begin van de pandemie. Dat begin was onwaarschijnlijk. Een tekort aan persoonlijke beschermingsmiddelen, positief gaan werken, mensen alleen zien sterven … Toen al droeg de politiek een gigantische verantwoordelijkheid. Het personeel wees hen daar ook op. Onder andere in het Brusselse Sint-Pieters ziekenhuis draaide het zorgpersoneel de rug naar toenmalig premier Sophie Wilmes (MR). De actiegroep ‘La Santé en Lutte’ (‘De Zorg in Actie’) steunde het protest en nam zelf verschillende geslaagde initiatieven die het potentieel toonden. Helaas kwam het niet tot bredere acties van de arbeidersbeweging, wat ook druk zette op ‘La Santé en Lutte’.
In de maatschappij was de steun voor de zorg zeer groot. Dagelijks werd er geapplaudisseerd en er verschenen spandoeken en witte lakens in het straatbeeld. De politiek voelde op dat moment de nood om geld vrij te maken. Niet om fundamenteel te gaan voor een zorg op mensenmaat, maar vooral om verdere strijd te vermijden. Servais Verherstraeten (CD&V) stelde het zo: “Sociale vrede in de zorgsector mag een prijs hebben.”
Er is echter meer nodig dan het afkopen van de sociale vrede. De gezondheidscrisis waar we ons vandaag in bevinden zou alle aandacht moeten krijgen. De volledige economie zou in dienst van de gezondheidszorg moeten gezet worden. Binnen het kapitalisme blijkt dit echter onmogelijk. Twee jaar na het begin van de crisis zijn de burgerij en haar politieke vertegenwoordigers nog altijd bezig met het vrijwaren van de winsten van de kapitalisten. Ondertussen zijn de helden van de gezondheidszorg moe en uitgeblust en zien ze een toekomst die, als het zo verder gaat, erger is dan voor COVID. We kunnen niet langer verder met dit systeem dat slechts aan enkelen denkt, we moeten zelf de touwtjes in handen nemen en de economie ten dienste van de meerderheid van de bevolking laten werken.
