Voetbalfans in heel Europa zijn woedend over de aankondiging dat 12 topclubs een nieuwe Europese ‘Super League’ willen opzetten. De zogenaamde ‘grote zes’ uit de Engelse Premier League (Liverpool, Manchester City, Manchester United, Arsenal, Chelsea en Tottenham Hotspurs) werken daarbij samen met drie grote Spaanse clubs (Barcelona, Real Madrid en Atlético Madrid) en drie ploegen uit de Italiaanse Serie A (Juventus, AC Milan en Inter Milan). De Franse topploeg Paris Saint-Germain weigerde tot hiertoe om bij de groep aan te sluiten, maar er wordt aangenomen dat er besprekingen bezig zijn. Bayern München en andere clubs uit de Duitse Bundesliga hebben zich tot hiertoe tegen toetreding uitgesproken.
Door Matt Waine
Dit afschuwelijke initiatief is de antithese van het voetbal en zelfs van het ‘heilige’ kapitalistische principe van “vrije concurrentie”. Hoewel de details summier zijn, lijkt er geen degradatie uit deze superliga te worden voorgesteld, althans niet voor de oprichtende clubs! De superliga is bedoeld om de rest van de competities en teams te verdringen. Het is een voldongen feit voor de rest van de Europese voetbalgemeenschap: ‘wij zijn de koningen, wij schrijven de wetten, en hebben het grote geld in handen’.
Het falen van het moderne voetbal
Het volkse spel wordt nu gedomineerd door ‘koningen’, het is te zeggen door Saoedische prinsen, louche oligarchen en megalomane aasgier-kapitalisten. Zuivere hebzucht is hier de drijfveer, zoals dat gaat met alles onder het kapitalisme. “Alles wat heilig is, wordt ontwijd,” schreef Karl Marx over het onverzadigbare verlangen van het kapitalisme om alles te commercialiseren en overal steeds meer winst uit te persen voor een slinkend aantal superrijke elites.
Maar dit laatste hebzuchtige initiatief is niet nieuw. Het is al decennia aan de gang. Voor velen was de oprichting van de Engelse Premier League in 1992 het omslagpunt. In werkelijkheid is de langzame ontmanteling van het mooie spel al eerder begonnen, met de steeds hogere prijskaartjes die aan stervoetballers worden gehangen, de explosieve groei van de merchandising, de VIP-boxen in stadions, de torenhoge toegangsprijzen … Dit alles heeft het voetbal steeds verder van de fans verwijderd.
Het voorstel zelf is een erkenning van het falen van het ‘moderne voetbal’. Enorme investeringen van een nieuwe plutocratische eigenaar zorgen vaak voor een pact met de duivel. Achter de foto van een lachende sjeik of Amerikaanse miljardair die het shirt van de club vasthoudt, gaat een waarschuwing schuil: maak winst voor mij, of anders … Als een grote club een binnenlandse competitie niet wint, of Champions League-voetbal – met zijn lucratieve meevallers – misloopt, dreigt al gauw een financiële ineenstorting.
Ongetwijfeld heeft de Covid-pandemie dat spookbeeld naar de voorgrond gebracht, nu vrijwel alle grote clubs gevaarlijk veel schulden en weinig geldreserve hebben (ook al zijn ze uiteraard een pak beter af dan de kleinere clubs die niet van grote TV-deals kunnen genieten). Het legt echter ook een andere fundamentele leugen van het kapitalisme bloot: dat de vrije markt vrije concurrentie creëert, die innovatie en creativiteit zou stimuleren. Het tegendeel is waar: het leidt tot monopolies. Deze Super League is het Amazon of de Apple van de sport. Het ziet er misschien mooi en glanzend uit, maar het maakt meer kapot dan dat het creëert.
Verzet van de fans
De aankondiging van de Europese Super League zorgde voor massaal veel verzet onder de fans. Een poll onder Spurs-fans gaf aan dat 97% tegen de nieuwe supercompetitie was. De video van Gary Neville die op Sky Sports zijn afkeuring over de superliga brengt, is miljoenen keer bekeken op Twitter. Dit was overigens een moedig standpunt op een platform dat in handen is van Rupert Murdoch. De Facebook-pagina’s van de clubs zijn overspoeld met boze fans die ermee dreigen de ploeg die ze vaak al sinds hun kindertijd volgen niet langer te steunen. Een fan reageerde op Twitter: “Totdat mensen begrijpen dat we onder #kapitalisme geen leuke dingen kunnen hebben, zal dit blijven gebeuren. We zullen dingen blijven verliezen waar we om geven en gepassioneerd over zijn, en dit voor de winst van iemand anders.”
Sommige commentatoren, zoals Gary Lineker, beweren dat dit gewoon een manoeuvre is van de grote teams om betere voorwaarden te krijgen van de UEFA voor televisierechten en sponsordeals. Dat valt nog te bezien, maar waar het hier om gaat, is dat ons spel wordt verhandeld door aasgier-kapitalisten, grote bedrijven en banken. Net als het spel zelf, worden wij gereduceerd tot louter toeschouwers, van wie wordt verwacht dat we opgeblazen prijzen betalen om de zakken van de elite te vullen.
Radicale verandering nodig
De UEFA, de officiële instantie van het Europese voetbal, heeft het voorstel veroordeeld. Maar de UEFA is hier als dokter Frankenstein: zij hebben het monster geschapen dat zich nu tegen hen keert. De corruptie en hebzucht die deel uitmaken van het DNA van de UEFA – koehandel achter de schermen om lucratieve sponsordeals of het recht als gastland cadeau te doen – maakten een ontwikkeling als deze onvermijdelijk. De UEFA is niet de vriend van de voetbalsupporter, net zo min als zij de verdediger van het mooie spel is.
Zelfs als het huidige voorstel in de ijskast wordt gezet of als er een compromis wordt gesloten, is ons spel nog steeds in levensgevaar. Het moet worden bevrijd uit de handen van de kapitalisten. Clubs die eigendom zijn van de fans, waar de beslissingen van de club worden genomen door degenen die de club steunen, is de enige manier waarop voetbal kan worden gered. Dat lijkt nu misschien een utopie, maar het alternatief is toekijken hoe onze teams en ons spel worden vernietigd door mensen die zich door niets laten stoppen om winst te maken.
