De index zorgt ervoor dat de lonen worden aangepast aan de stijgende prijzen. Met het Globaal Plan in 1993 werd dit ondermijnd door onder meer brandstof en alcohol uit de index te halen. Dat gebeurde onder de naam “gezondheidsindex”, ingevoerd door Jean-Luc Dehaene (die uiteraard bekend staat als een gezondheidsfreak). Nu willen patronaat en liberalen opnieuw een stap verder gaan: de index mag blijven bestaan, zolang ze maar niet stijgt.
In het ontwerp van Interprofessioneel Akkoord stond het al aangegeven: het patronaat wil een studie over de index om te vermijden dat er schommelingen zijn. In het bijzonder wordt gewezen op de stijgende energieprijzen. Voor het patronaat en de traditionele partijen zijn niet die energieprijzen het probleem, maar wel het feit dat dit deels wordt verrekend in loonstijgingen. De oproep om de index aan te pakken, werd niet meer vermeld in het regeringsvoorstel inzake IPA maar dat betekent niet dat het van de baan is. Na de Europese Unie kwam ook de Nationale Bank met dreigende taal: de index moet aangepast worden om stijgingen te voorkomen. Met andere woorden: de reële lonen moeten naar beneden.
Net zoals dit in 1993 werd ingekaderd, wordt ook nu gezocht naar argumenten om het verkocht te krijgen. Dehaene en Tobback hadden het destijds over een “gezondheidsindex” omdat brandstof, alcohol en tabak uit de index werden gehaald. De prijsstijgingen aan de pomp worden hierdoor niet meer doorgerekend in ons loon waardoor we koopkracht verliezen. Nu liggen de energieprijzen in het vizier. Die stijgen te snel in ons land en dus moeten ze uit de index. Ongetwijfeld zal dat met een of ander ecologisch aandoend strikje worden ingepakt. Na de gezondheidsindex, de milieu-index? Met ecologische bekommernissen heeft het echter niets te maken, het draait enkel en alleen om de winsten van het patronaat en de neerwaartse druk op onze lonen.
Guy Quaden van de Nationale Bank pleitte deze week voor een hervorming van de index. “Van een afschaffing van de indexering kan geen sprake zijn,” verklaarde hij. Maar als de energieprijzen stijgen, neemt de inflatie in ons land te snel toe. Daarom wil Quaden een aanpassing van de index. Dat is een vreemde redenering: wat is het nut van een indexering van de lonen als alle producten die duurder worden uit de index worden gehaald? Wordt straks enkel nog rekening gehouden met elektronicaproducten die doorgaans in prijs dalen? Met de aanval op de index loopt Quaden vooruit op de komende jaren: “Mijn buikgevoel zegt me dat de prijzen van energie en van grondstoffen in het algemeen de komende jaren opnieuw fors duurder zullen worden. Door de groei in landen als China en India is dat de logica zelve.” Quaden is van PS-signatuur en is met zijn voorstellen om de index te ondermijnen niet aan zijn proefstuk toe.
Tegenover de aanvallen op de index moeten we opkomen voor een herinvoering van een volwaardige index met een herberekening van de productenkorf die de index bepaalt op basis van het reële uitgavenpatroon van een gemiddeld gezin.
