Op 1 december organiseerde het ABVV enkele werkonderbrekingen om de veroordeling van 17 vakbondsleden wegens “kwaadwillige belemmering van het verkeer” aan te klagen. Die veroordeling is een ondubbelzinnige aanval op de vakbondsrechten en een gevaarlijk precedent voor alle sociale bewegingen.
Terugblik op de feiten
De veroordeling op 23 november is een aanval op het democratische recht op collectieve actie. De rechtbank van Luik heeft 17 ABVV-leden, waaronder huidig voorzitter Thierry Bodson, veroordeeld wegens deelname aan een wegblokkade in het kader van de staking van 19 oktober 2015. Deze staking gaf aanleiding tot een enorme golf van antistakingspropaganda in de gevestigde media. De 17 werden veroordeeld tot gevangenisstraffen met uitstel en relatief zware boetes. Ze werden veroordeeld wegens “kwaadwillige belemmering van het verkeer.” Andere aanklachten werden ingetrokken.
Het ziekenhuis CHC Hermalle diende meteen na de staking klacht in wegens doodslag. Een Deense toerist had een operatie niet overleefd. Het ziekenhuis schreef dit toe aan de wegblokkade waardoor een dokter niet tijdig in het ziekenhuis geraakte. Dat het ziekenhuis niet in een opgevorderde dienstverlening had voorzien, werd niet in de discussie aangebracht. Dat de prestatiegeneeskunde het inzetten van een andere dokter verhinderde was ook geen punt (en in het weinig waarschijnlijk geval dat er geen enkele andere dokter in de regio was die de ingreep kon doen, werd dit schrijnende tekort in de gezondheidszorg ook al niet uitgespit). Dat er op die plaats dagelijks verkeersopstoppingen zijn, of er nu een staking is of niet, werd evenmin aangehaald. Er waren daar dagelijks files door een bouwwerf van het ziekenhuis. Op 19 oktober 2015 ontdekten de stakers overigens dat er voor die bouwwerf Indische arbeiders werden ingezet die in containers op de werf woonden en uitgebuit werden.
De aanklacht wegens verantwoordelijkheid voor dit overlijden werd geseponeerd. De aanklacht rond beschadiging van het wegdek werd eveneens niet weerhouden. Uiteindelijk bleef enkel de wegblokkade zelf over. Aanwezigheid op deze wegblokkade volstond voor een veroordeling wegens ‘kwaadwillige belemmering van het verkeer’. Het is dezelfde basis waarop Antwerps ABVV-voorzitter Bruno Verlaeckt eerder werd veroordeeld naar aanleiding van een staking in 2016. Klassenjustitie kent geen taalkundige grenzen in het veroordelen van syndicalisten…
Verontrustende ontwikkeling
In 1997 hadden vakbondsmilitanten van de Forges de Clabecq ook een snelweg geblokkeerd, beelden die inmiddels symbool staan voor strijdsyndicalisme. De rechtbank van Nijvel oordeelde dat de betoging deel uitmaakte van de uitoefening van het stakingsrecht.
Sindsdien is er een duidelijk evolutie van de rechtspraak, vooral na de buitengewone beweging van het najaar van 2014. In die beweging toonde de arbeidersbeweging haar kracht. Dit actieplan verliep in drie fasen die telkens opbouwden naar de volgende stap. Er was de grootste vakbondsbetoging sinds 1986, gevolgd door provinciale stakingen die opbouwden naar de nationale algemene staking van 15 december waarmee het land werd platgelegd. De bazen waren net zo bang als de werkenden enthousiast waren. De vakbondsleiders besloten echter om niet meteen een tweede actieplan te lanceren om de regering ten val te brengen. Hierdoor kon deze regering overeind klauteren .
De bazen en hun politieke vertegenwoordigers hadden een les geleerd. Sindsdien is het veel gebruikelijker om gerechtelijke stappen te ondernemen om het stakingsrecht aan banden te leggen. Nu lekte in La Dernière Heure uit dat de Franstalige liberalen van MR werken aan een wetsvoorstel dat het stakingsrecht moet ‘omkaderen’. Daarin zouden blokkades niet langer toegestaan worden. Als het van de liberalen en de bazen afhangt, komt er ook rechtspersoonlijkheid voor de vakbonden. Dat is een oude eis van rechts en extreemrechts die erop gericht is om vakbonden zelf te kunnen veroordelen voor elke hinder als gevolg van een staking. Anders gezegd: staken mag enkel nog als niemand er iets van merkt.
Antwoord nodig dat aangepast is aan de inzet
De werkonderbrekingen van het ABVV op 1 december waren het eerste algemene ordewoord sinds het begin van de pandemie. Er waren nochtans aanleidingen genoeg, onder meer rond de gezondheidsmaatregelen op de werkplekken of het eenmaken van strijd tegen bazen die de gezondheidsvoorschriften niet of laks naleefden. Denk maar aan AB Inbev waar een tiental dagen moest gestaakt worden om nieuwe maatregelen te nemen nadat meer dan tien arbeiders besmet waren geraakt. De nationale betoging van de militante actiegroep ‘De Zorg in Actie’ op 13 september werd evenmin aangegrepen voor een nationale mobilisatie door de vakbonden. Nochtans moet amper iemand nog overtuigd worden van de relevantie van de eisen van het zorgpersoneel.
De nieuwe aanval op het stakingsrecht mag niet zomaar passeren. Het gaat niet enkel om deze ene veroordeling, maar om het recht op collectieve actie van ons allemaal. Een ernstige nationale campagne tegen deze politieke veroordeling is nodig. Het recht op collectieve actie zullen we niet behouden door er enkel over te spreken of te schrijven op sociale media: we moeten gebruik maken van onze rechten om ze te behouden. Om bredere lagen van de werkenden mee in actie te krijgen, moeten de komende acties goed voorbereid en opgebouwd worden. Een informatiecampagne gericht op mobilisaties, inclusief stakingen, mag niet op zich laten wachten.
Er is een nieuwe actiedag op 10 december, de internationale dag van de mensenrechten. Op die dag zal het ABVV beroep indienen tegen de veroordeling en komen er verschillende acties tegen de aanval op het stakingsrecht. Dat kan een goed startpunt zijn voor een informatiecampagne die opbouwt naar breed gedragen acties van de volledige arbeidersbeweging.
Het zijn onzekere tijden, maar één ding weten we al: de bazen en hun politieke marionetten zullen proberen ons de kosten van de gezondheidscrisis en de economische crisis te laten dragen. Het verdedigen van ons stakingsrecht is een absolute prioriteit en dit zal niet gebeuren met symbolische acties alleen.
