Léon Lesoil (1892-1942): van oktober 1917 tot de oprichting van de Vierde Internationale

De eerste helft van de twintigste eeuw was een periode van oorlogen, revoluties en contrarevoluties in Europa. Deze periode bracht dan ook prominente revolutionairen voort. Om los te geraken van de heersende ideologie volstaat het niet om zich de marxistische methode en ervaring eigen te maken. Het leven zelf gooit de routine overhoop en werpt voortrekkers op in de strijd tegen al het explosieve en barbaarse wat het kapitalisme te bieden heeft. Dat was de context waarin Léon Lesoil leefde en vocht…

Artikel door Guy Van Sinoy uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Léon Lesoil, geboren in 1892 in een arbeidersgezin in Henegouwen, werkte vanaf zijn 13e in de fabriek terwijl hij avondschool volgde. Op 21-jarige leeftijd kon hij met zijn diploma van landmeter aan de slag in de steenkoolmijn van Châtelineau. Nadat hij om medische redenen uit militaire dienst werd ontslagen, trad hij in 1914 als vrijwilliger toe tot het Belgische leger. Dat deed hij onder invloed van de chauvinistische golf die door de arbeidersbeweging trok.

Lesoil werd toegewezen aan het Korps Autos-Canons-Mitrailleuses (ACM), een nieuw korps dat met pantserwagens bewapend met kanonnen en machinegeweren vocht. Dit korps werd in oktober 1915 naar het Russische front gestuurd om te vechten tegen de Oostenrijks-Hongaarse troepen. Toen de Russische Revolutie uitbrak, stond het korps midden in de revolutionaire gebeurtenissen en dit had een grote impact op het politieke bewustzijn van Léon Lesoil. Van een patriot in augustus 1914 werd hij in oktober 1917 een sympathisant van de Bolsjewieken.

In februari 1918 werd het Belgische korps na een lange reis door Siberië en langs de Stille Oceaan gerepatrieerd. Bij aankomst in de VS moesten de soldaten van het korps voor een vergadering van functionarissen verschijnen, waar voorgesteld werd om een kruistocht tegen het Bolsjewisme te voeren. Lesoil protesteerde hevig en kreeg de volgende dag bevel om de VS te verlaten.

Vooraan in de strijd in België…

Bij zijn terugkeer in België sloot Lesoil zich aan bij de Belgische Werkliedenpartij (BWP), waar hij tot de linkervleugel behoort en een leidinggevende rol speelt in antimilitaristische bijeenkomsten van oud-strijders. In september 1921 nam hij deel aan het oprichtingscongres van de Communistische Partij van België (KPB). (1)

Hierna zou hij een prominente rol spelen in de strijd: solidariteitscampagne tegen de honger in Sovjet-Rusland, steun aan de stakende mijnwerkers in Charleroi en de Borinage (met de Ridders van de Arbeid) (2). Door al deze activiteiten verloor hij zijn job als landmeter en moest hij de kost verdienen als gewone mijnwerker in andere mijnen. Hij werd van de ene koolmijn naar de andere gejaagd en moest steeds meer onzekere jobs uitoefenen (baggeren van de Samber, kolenleverancier).

… en op internationaal niveau

Léon Lesoil was afgevaardigde op het Tweede Congres van de Rode Internationale van Vakbonden (Profintern) in Moskou van 19 november tot 2 december 1922. Daar vocht hij tegen Lozovsky’s standpunt over de nood aan eigen ‘rode’ vakbonden. Wellicht heeft hij ook een deel van het vierde congres van de Communistische Internationale bijgewoond, dat van 5 november tot 5 december van hetzelfde jaar werd gehouden.

Van 6 tot 8 januari 1923 vertegenwoordigde hij de Ridders van de Arbeid op de internationale conferentie van Communistische Partijen van West-Europa in Essen, een conferentie die werd gehouden om te protesteren tegen de dreigende bezetting van het Ruhrgebied door de Franse en Belgische legers.

Op 8 maart 1923 werd hij samen met enkele tientallen communistische leiders in ons land opgepakt. De Staatsveiligheid voerde een proces in een poging om de Belgische communisten te criminaliseren. In juni 1923 eindigde het proces met een manoeuvre van het parket: het dossier werd ongegrond verklaard en de beschuldigen gingen vrijuit.

Uit de KPB met de Linkse Oppositie

In Rusland ging de Linkse Oppositie rond Leon Trotski in tegen de stalinistische bureaucratisering van de partij en de Internationale. In de KPB hebben de aanhangers van de Linkse Oppositie een meerderheid in de partij en in de leiding. Er was voor het congres van maart 1928 in Antwerpen een manipulatie van de statuten nodig om de Linkse Oppositie in een minderheid te stellen. Een paar honderd oppositieleden werden uit de KPB gezet.(3) Ze vormden de Communistische Oppositie die de kranten ‘De Communist’ en ‘Le Communiste’ publiceerden. Deze oppositie kwam ervoor op dat de KPB en de Comintern hun stalinistische koers zouden verlaten.

Breuk met ultralinks, mijnwerkersstaking

In oktober 1930 breekt Lesoil, in overleg met Trotski, met de linkse stroming (Van Overstraeten, Hennaut) die de Chinese nationalist Tsjang Kai-Tsjek steunden in het gewapende conflict tussen de Sovjet-Unie en China rond de controle over een deel van de Trans-Siberische spoorlijn. Lesoil werd in een minderheid gesteld en lag aan de basis van de Linkse Communistische Oppositie dat de krant ‘La Voix Communiste’ uitbracht.

De massale werkloosheid als gevolg van de economische crisis trof de mijnwerkers hard. Het kwam tot een uitbarsting met de mijnwerkersstaking van mei tot september 1932. Lesoil werd verkozen tot voorzitter van het stakerscomité van het bekken van Charleroi. Hij speelde een belangrijke rol in de staking. In de gemeenteraadsverkiezingen van 1932 werd hij verkozen in Châtelineau.

Medestander van Trotski

In februari 1933 nam Lesoil deel aan de voorbereidende conferentie van de Internationale Linkse Oppositie in Parijs. In december 1933 werd de Linkse Communistische Oppositie de Belgische afdeling van de Internationale Communistische Liga (bolsjewistisch-leninistisch).

De radicalisering onder sociaaldemocratische arbeiders en jongeren maakte dat de trotskisten vanaf 1934 een oriëntatie op deze lagen ontwikkelden en binnen de sociaaldemocratie gingen werken. De trotskistische jongeren in ons land werden lid van de Jeune Garde Socialiste (Socialistische Jonge Wacht). De oudere militanten werkten mee aan het tijdschrift ‘Action Socialiste Révolutionnaire’ onder leiding van Walter Dauge in de Borinage. Een deel van die groep werd uit de BWP gezet en vormde in oktober 1936 de Parti Socialiste Révolutionnaire (PSR) met de krant ‘Lutte Ouvrière.’ Lesoil was de belangrijkste leider van de PSR. In september 1938 nam Lésoil deel aan het oprichtingscongres van de Vierde Internationale en werd hij verkozen in het Internationaal Uitvoerend Comité.

Arrestatie, fort van Hoei, kamp van Neuengamme

Op 22 juni 1941, aan de vooravond van de invasie van nazi-Duitsland in de Sovjet-Unie, werd Lesoil opgepakt. Na drie maanden hechtenis in het fort van Hoei werd hij gedeporteerd naar het concentratiekamp Neuengamme nabij Hamburg. Zware arbeid en ziekte (tyfus) maakten dat Léon Lesoil op 4 mei 1942 stierf.

Op de begraafplaats van Châtelineau is er een grafsteen als nagedachtenis aan Lesoil.

Trotski en Lesoil “Ik zou Lesoil ten zeerste aanbevelen: hij is een zeer serieuze en zeer betrouwbare kameraad.” (Brief van Trotski aan Victor Serge, 24 april 1936)

Leon Trotski en Léon Lesoil hebben elkaar slechts twee keer ontmoet. De eerste keer was in 1932 in Kopenhagen tijdens een openbare lezing door Trotski. En in juni 1935, ten huize van Lode Polk, toen Trotski, op weg naar Noorwegen, een tussenstop in Antwerpen maakte.

Noten

  1. Oprichting van de Communistische Partij van België op 3 en 4 september 1921 in Anderlecht, in de buurt van het slachthuis. Er was op dit congres een fusie van de Belgische Communistische Partij (opgericht in 1920 door War Van Overstraeten met ongeveer 200 leden) en de groep ‘Les amis de l’Exploité’ (onder leiding van Joseph Jacquemotte met ongeveer 300 leden).
  2. Chevaliers du Travail: een strijdbare vakbond die destijds werd opgericht onder glasblazers en mijnwerkers in het bekken van Charleroi.
  3. Onder meer: War Van Overstraeten, Léon Lesoil, Georges Vereeken, Charles Plisnier, Adhémar Hennaut, Lode Polk, Michel Lootens
Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie