De coronacrisis maak het opnieuw duidelijk: de arbeidersbeweging is de beste verdediger van veilige en gezonde werkomstandigheden. Vakbonden zetten zich keihard in om werkenden die toch aan het werk blijven te beschermen. In sommige bedrijven namen militanten en delegees het initiatief om de stopzetting van niet-essentiële activiteiten te eisen. Hiermee doet de arbeidersbeweging wat ze altijd al deed en sluit ze aan bij de tradities die ook aan de grondslag liggen van het ontstaan van 1 mei, de Dag van de Arbeid.
Artikel door een ACOD-delegee uit de mei-editie van maandblad ‘De Linkse Socialist’
Bescherming op het werk is afgedwongen door arbeidersstrijd
Veilige, correcte en gezonde werkomstandigheden behoorden steeds tot de eerste bekommernissen van de arbeidersbeweging. Eind 19e eeuw ging die strijd onder meer over het verzet tegen kinderarbeid, ongezonde werkomstandigheden, voor de afbouw van nachtarbeid en voor een werkdag van 8 uur.
Die laatste eis was de inzet van de eerste grote nationale stakingsdag die de Amerikaanse vakbonden op 1 mei 1886 organiseerden. Die dag stond in de VS bekend als “moving day”, de dag waarop veel arbeiders een nieuw jaarcontract kregen. De actiedag was een enorm succes: zo’n 340.000 arbeiders gingen in staking en op verschillende plaatsen werd de 8-urendag afgedwongen.
Dat lukte helaas niet in Chicago, toen één van de grootste industriële centra in het land. De staking werd de volgende dagen verdergezet, maar botste op harde repressie. Op 3 mei schoot de politie zes stakende arbeiders dood. De dag daarop protesteerde een massabetoging op Haymarket Square hiertegen. Tijdens die betoging gooide een provocateur een bom naar de politie, waarop die in het wilde weg schoot op de betogers. Tientallen vakbondsleiders werden opgepakt, sommigen werden na schimmige processen ter dood veroordeeld.
De Amerikaanse arbeidersbeweging moest even bekomen van deze repressie, maar bleef de eis van een kortere werkweek op de agenda zetten. Er werd opnieuw een stakingsdag aangekondigd voor 1 mei 1890. Intussen werden er in veel Europese landen de eerste arbeiderspartijen opgericht. Die partijen organiseerden in 1889 in Parijs een congres dat leidde tot de oprichting van de Tweede Internationale. Om het internationalisme van de arbeidersbeweging in de verf te zetten, werd voorgesteld om een gezamenlijke internationale actiedag voor te bereiden rond de eis van de 8-urige werkdag. Het Amerikaanse voorstel om hiervoor aan te sluiten bij de actiedag van 1 mei 1890 vond algemene instemming.
Op 1 mei 1890 waren er algemene stakingen in onder meer de VS, Oostenrijk-Hongarije, Roemenië, Zwitserland, Duitsland, Nederland en Scandinavië. Ook in België werd gestaakt: 150.000 arbeiders legden het werk neer, waaronder 100.000 van de 110.000 mijnwerkers in ons land. In landen als Engeland en Spanje werd één van de volgende dagen gestaakt. Met deze actie werd de traditie gevestigd van de internationale actiedag op 1 mei.
In de daaropvolgende decennia dwong de arbeidersbeweging door sociale strijd heel wat verworvenheden af. Zo werd kinderarbeid in geïndustrialiseerde landen eerst beperkt en daarna afgeschaft. Er kwamen beperkingen op nachtwerk. De bescherming op het werk werd verbeterd en zou in ons land na de Tweede Wereldoorlog uitmonden in het “Algemeen reglement voor de arbeidsbescherming” (ARAB).
De socialistische beweging bleef 1 mei als een centrale strijddag naar voren schuiven. In 107 landen werd 1 mei een officiële feestdag. De burgerij wilde absoluut vermijden dat de traditie van een jaarlijkse internationale stakingsdag werd verdergezet…
Coronacrisis toont actualiteit van deze strijd
De coronacrisis maakt dat de traditionele stoeten, betogingen en toespraken op 1 mei dit jaar niet plaatsvinden. Het betekent niet dat deze strijddag minder belangrijk is: in tijden van crisis worden klassenverhoudingen sneller op de spits gedreven, ook nu is dat het geval.
In deze crisis zien we een scherpe klassenstrijd rond de vraag of de winsten van de grote bedrijven voorgaan op het welzijn van de werkenden. De inspectiedienst Toezicht op het Welzijn op het Werk (TWW) maakte bekend dat 85% van de gecontroleerde bedrijven niet in orde waren met het naleven van de noodzakelijke beschermingsmaatregelen. In de supermarkten moesten het personeel en de vakbonden in actie gaan om veiligheidsmaatregelen af te dwingen en om een premie te voorzien voor werknemers, die een gezondheidsrisico lopen door aan het werk te blijven. Aanhoudende besparingen in de zorg, ziekenhuizen en rusthuizen, maken dat de nodige bescherming vaak ontbreekt voor het personeel.
Vandaag zien we waarom een goede sociale zekerheid, een degelijk gefinancierde gezondheidszorg en veilige werkomstandigheden nodig zijn. De winsthonger van de grote bedrijven en de weigering van de miljardairs en aandeelhouders om te investeren in bescherming, of om het loonverlies van hun werknemers in tijdelijke werkloosheid te compenseren, staat in schril contrast met de brede solidariteit van de werkenden en hun gezinnen.
Deze crisis toont ook hoeveel cruciale jobs onderbetaald zijn: in de zorgsector, de grootwarenhuizen, bij transportfirma’s en pakjesbezorgers zijn de lonen vaak te laag om er degelijk van te leven. Tegelijk werd ook duidelijk dat veel meer jobs perfect deels van thuis kunnen gebeuren, waarbij de werkdruk naar beneden kan gehaald worden door nutteloze taken te vermijden. Het toont aan dat we alles anders kunnen organiseren.
Een maatschappij gebaseerd op de reële noden van de bevolking zal echter niet uit de lucht komen vallen. De arbeidersbeweging heeft een strategie nodig om een krachtsverhouding op te bouwen om verandering af te dwingen. Net zoals de socialisten in de 19e eeuw met de internationale actiedag van 1 mei opkwamen voor betere werkomstandigheden, moeten ook wij vandaag een programma en methode ontwikkelen om dat te doen.
Daarbij vertrekken we best van offensieve eisen. Geef diegenen die vandaag alles draaiende houden een degelijk loon, te beginnen met een minimumloon van €14 euro per uur. Laten we de gestegen productiviteit gebruiken om de arbeidsduur te verminderen tot 30 uur per week, zonder loonverlies en met bijkomende aanwervingen. Plaats de volledige farmaceutische sector onder controle van de gemeenschap zodat we met de samenleving de prioriteiten kunnen bepalen in het onderzoek naar vaccins en geneesmiddelen tegen alle virussen en ziekten die de mensheid teisteren. Laten we zorgen voor voldoende strategische voorraden aan materiaal en noodhulp om crisissen te bestrijden. De megawinsten van de multinationals kunnen we beter investeren in zorg, onderwijs, openbaar vervoer en andere cruciale openbare diensten, in plaats van ze aan de 1% rijksten uit te betalen.
De vakbonden zijn de grootste organisaties in dit land en ze groeiden verder aan tijdens deze crisis. Zij kunnen met een dergelijk programma campagne voeren, sensibiliseren in de bedrijven en op straat. Ze kunnen een actieprogramma opzetten om stap voor stap een krachtsverhouding op te bouwen: van sensibilisering over kleine mobilisaties naar massamobilisatie en stakingen.
We zullen zo’n strategie nodig hebben: de kapitalisten en hun regering zullen er alles aan doen om de factuur van de crisis bij de meerderheid van de bevolking te leggen. Laten we de strijdbare traditie van 1 mei aangrijpen om daartegenover ons eigen offensief op te starten!
[button link=”https://www.facebook.com/events/252465122812852/” type=”big” color=”red”] => Neem deel aan onze strijdbare 1 mei meeting[/button]
