In het zesde en laatste deel van een uitgebreid document over de wereldsituatie na de nieuwe verkiezingsoverwinning van Bush, gaan we dieper in op de politieke islam. Het bestaan van reactionaire groepen zoals Al-Qaeda leidt ertoe dat de oude vijand van het imperialisme, het stalinisme, vervangen werd door een nieuwe centrale vijand in de vorm van de politieke islam.
Analyse van het CWI
> Lees hier het eerste deel
> Lees hier het tweede deel
> Lees hier het derde deel
> Lees hier het vierde deel
> Lees hier het vijfde deel
Volledig dossier in een pdf-file
De politieke islam
We zitten vandaag in een compleet nieuwe wereldsituatie met een groeiend verzet tegen het kapitalisme en het imperialisme, eerst in de vorm van de antiglobaliseringsbeweging en dan met de grote wereldwijde anti-oorlogsbeweging. Alhoewel er ook belangrijk industriële bewegingen plaatsvinden, zeker in Europa, is de arbeidersbeweging nog niet op de voorgrond getreden met een duidelijke en openlijke kracht. In een aantal regio’s wordt de situatie bovendien bemoeilijkt door het bestaan van de rechtse politieke islam, die vaak gebruik maakt van terrorisme. In de nasleep van 11 september werd dit aangegrepen om de rol te vervullen die het stalinisme in het verleden speelde voor het kapitalisme en imperialisme. Het gevaar van de terroristische aanslagen en incidenten wordt sterk overschat door het imperialisme en dat voor haar eigen belang. Het heeft nood aan een “onmiddellijke bedreiging” van aanvallen door een vreemde “duivel” om zo de toename van de uitgaven voor militaire doeleinden goed te praten alsook de maatregelen die ingaan tegen de democratische rechten en tegen de belangen van de arbeidersklasse.
Al-Qaeda is echter geen equivalent van het stalinisme. Al Qaeda heeft geen beschikking over een stevig internationaal netwerk met een groot aantal “terroristen”. Al-Qaeda is meer een vorm van “moederhuis” dat haar autoriteit doorgeeft aan dochterondernemingen zoals het kleine groepje van al-Saqqwat in Irak. In zekere zin kunnen de methoden van al-Qaeda vergeleken worden met die van anarcho-terroristen in het verleden, ook al komt Bin Laden en zijn groep van een andere roots (de geprivilegieerde lagen van de Arabische samenleving). De anarcho-terroristen geloofden dat spectaculaire acties de massa’s zouden schokken, wat zou leiden tot het omverwerpen van dictatoriale regimes. De Egyptische ideoloog van Bin Laden, Ayman al-Zawahari, aanziet Al-Qaeda en haar medestanders als een “voorhoede van de jihad” die erop gericht is om de Arabische massa’s te mobiliseren voor het vestigen van islamitische staten waarbij de islamitische wetten wereldwijd zouden opgelegd worden.
Deze poging om een nieuw wereldwijd ‘kalifaat’ te vestigen is volledig utopisch. Deze methoden werden zonder succes toegepast in Egypte en ook in Algerije en elders in de moslimwereld. De pro-jihad methoden hebben vaak geleid tot afkeer bij diegenen die ze net wilden overtuigen. De slachting van buitenlandse toeristen in Luxor (Egypte) door Islamitische groepen, leidde tot een ineenstorting van de lokale economie en het totale diskrediet van de islamisten. Hetzelfde zagen we, op een grotere en meer bloedige schaal, in Algerije waar de moslimbevolking gekneld zaten tussen de gevechten van het leger en de steeds meer geïsoleerde terroristische groepen die uiteindelijk elkaar gingen aanvallen. Dat betekent niet dat de rechtse politieke islam reeds volledig gediscrediteerd is. Het verslechteren van de sociale condities, samen met de nationale vernedering van de Arabieren door het imperialisme en haar handlangers in het Midden-Oosten, vormen een vruchtbare grond voor de politieke islam. Dat is zeker het geval in Saoedi-Arabië waar het koningshuis van Saoed wel eens zou kunnen vervangen worden door een nieuwe islamistische staat waarbij een aantal opvattingen van Al-Qaeda een echo krijgt. In de oostelijke tak van de islam, in Azië, hebben terroristische opvattingen en methoden nog geen ingang gevonden. Maar ook daar kan een verslechterende situatie van de massa’s leiden tot de vorming van een nieuw front voor het islamistische terrorisme in de regio.
Een regime onder leiding van Kerry zou wellicht geprobeerd hebben om de sociale basis van de terroristen en de rechtse politieke islam te ondermijnen door alles in te zetten op de meer “gematigde” vleugel. Bush zal wellicht proberen het Amerikaanse prestige opnieuw te vestigen door het gebruik van gelijkaardige methoden, terwijl hij tegelijk verder gaat met zijn “oorlog tegen het terrorisme”. Hij zal wellicht ook proberen om de verschillende vormen van islam – sjieten, soennieten, soefieten – tegen elkaar op te zetten met de aloude methode van verdeel-en-heers. Maar een factor die van enorm belang zal zijn om het succes of het verzwakken van de islamistische ideeën te bepalen, zal de arbeidersbeweging zijn en de heropleving van socialistische en marxistische opvattingen. Gedurende een periode zal de rechtse politieke islam in concurrentie zijn met de krachten van het marxisme, zeker in delen van de neo-koloniale wereld. Tegelijk kan er een klassenonderscheid ontwikkelen binnen islamitische partijen en formaties zoals dit ook het geval was tijdens de Iraanse revolutie. Marxisten moeten in zo’n situatie zien hoe ze fronten kunnen aangaan op basis van een duidelijk revolutionair programma.
Nieuwe wereldsituatie
11 september was een belangrijk keerpunt. De presidentsverkiezingen in de VS zijn opnieuw een belangrijk keerpunt. Maar het is de onderliggende objectieve situatie die zal beslissend zijn bij de ontwikkeling van het bewustzijn van bredere lagen van de bevolking en de arbeidersklasse in het bijzonder. Er zullen de komende periode belangrijke ontwikkelingen zijn op economisch, sociaal en politiek vlak. Vanuit de antiglobaliseringsbeweging en de anti-oorlogsbeweging is reeds een nieuw bewustzijn ontwikkeld. Dit heeft echter nog geen socialistische karakter. Een belangrijke laag van arbeiders en jongeren begint socialistische en revolutionaire conclusies te trekken. Zelfs bij de Amerikaanse verkiezingen zagen we een polarisatie die in de komende periode een veel bewustere vorm kan aannemen. Het socialisme en het marxisme zullen nu met de stroom van de geschiedenis meegaan na de moeilijke periode van de jaren 1990 toen het belangrijk was om een revolutionair aantrekkingspunt in stand te houden.
