De “#StayHome” filter, wordt met overrompelende overtuiging toegevoegd aan menig profielfoto’s op Facebook. Er wordt massaal thuisgebleven en initiatieven worden opgestart om buren, familie en vrienden praktisch en emotioneel te ondersteunen. “Solidariteit” wordt daarbij als sleutelwoord gebruikt om de situatie van de huidige Covid-19 pandemie draaglijker te maken. Doch geven de vele hartverwarmende filmpjes en boodschappen van thuisblijvende werkenden slechts een deel van het totaalbeeld. Een deel waarbij talloze sans-papiers, daklozen en nieuwkomers worden vergeten. Zij die geen financiële hulpmiddelen hebben of tout court geen “kot” om in te blijven. Zij moeten hun quarantaine doorbrengen op straat.
Door een personeelslid uit de sector van vluchtelingenopvang
Gezinnen, alleenstaande mannen en vrouwen, maar ook niet-begeleide minderjarigen in de kou
“Eergisteren werd er door Dienst Vreemdelingenzaken, in overleg met minister van Asiel en Migratie Maggie De Block, besloten het aanmeldcentrum voor asielzoekers te sluiten en niemand meer te registreren gedurende onbepaalde tijd”, is te lezen op startpagina van Fedasil. Gezinnen, alleenstaande mannen en vrouwen, maar ook niet-begeleide minderjarigen staan nu in de kou; zonder een alternatief van noodopvang. Dat dit de enige maatregel is die het hoofd kon bieden, toont aan hoe het establishment en het huidig neoliberaal beleid zich niet bekommert om de meest kwetsbaren van onze samenleving. Ook via de traditionele Vlaamse mediakanalen wordt er in alle talen gezwegen over het gebrek aan (asiel)opvang en maatregelen voor vluchtelingen.
Door sans-papiers hun recht op opvang en basisgezondheidszorg te weigeren, kan deze crisis ontaarden tot een humanitaire ramp. Vaak zijn zij zich niet bewust van hun rechten en wordt door de bureaucratische structuur en het gebrek aan voldoende ondersteunend personeel alles al zodanig hoogdrempelig gemaakt, dat vluchtelingen niet alle kansen en opties kunnen benutten. Dit was al voor de coronacrisis en de huidige lockdown het geval. De nieuwe maatregelen, zoals een verbod op samenscholingen, zijn onhaalbaar voor dakloze gezinnen die verplicht zijn om op openbare plaatsen onderdak te zoeken. Dit vanwege het gebrek aan een gevoel van veiligheid en geborgenheid, die minister De Block hen heeft ontnomen.
Vanuit Vluchtelingenwerk Vlaanderen en andere humanitaire organisaties is er nu een dringende oproep om de opvang van nieuwkomers en sans-papiers te voorzien en hun basisbehoeften te garanderen. De schrijnende en mensonterende situatie van de gesloten grenzen in Griekenland, waar maar liefst 5500 alleenstaande kinderen vastzitten zonder richtlijnen of perspectief, tonen aan dat iedereen die vlucht, op internationaal vlak in de steek wordt gelaten. Zo blijken de verliezen van beurzen en rijke aandeelhouders eerder het vermelden waard te zijn tijdens nieuwsuitzendingen. Dit in tegenstelling tot diegenen die het slachtoffer zijn van het falen en de apathie van het kapitalisme.
Amper bescherming in opvangcentra
Ook in de opvangcentra in Vlaanderen verloopt de dienstverlening zeer chaotisch en veranderen maatregelen en beslissingen om de haverklap. Er komen amper of zelfs geen richtlijnen vanuit de regio Noord, die verantwoordelijk is voor de opvolging van de opvangstructuren binnen Fedasil Vlaanderen. Ook het transfereren van risicodoelgroepen naar een veilige quarantainezone, met minder gevaar op besmetting, gebeurt niet. De kans op besmetting is nochtans reëel: dit omwille van het feit dat de meeste asielzoekers een persoonlijke ruimte van ongeveer 40m² delen met hun gezin of 2 à 3 andere bewoners. Het merendeel beschikt niet over een eigen badkamer en sanitair, maar moet deze delen met ongeveer 40 à 50 anderen. Daarbij zijn sommige lokale opvangcentra pas sinds vorige week voorzien met ontsmettingsgel en extra zeep.
Mondmaskers worden niet voorzien onder het mom van “geen paniek te willen creëren”. Natuurlijk is het duidelijk dat er een tekort is aan mondmaskers en dit de eigenlijke reden is. Door deze drogreden krijgen bewoners veeleer het gevoel dat het besmettingsrisico niet dermate ernstig is.
Ook blijkt deze pandemie zodanig abstract te zijn voor velen omwille van de taalkwestie: tolken zijn nu nóg minder voor handen en velen hanteren niet de juiste terminologie of begrijpen gewoon niet wat een virus nu precies is en veroorzaakt. Daarentegen kampen veel migranten met trauma’s van oorlog of het verlies van familieleden, acculturatie, et cetera. Een virus is niet tastbaar voor hen, waardoor velen zich moeilijker kunnen houden aan maatregelen die onwerkelijk lijken met betrekking tot hun leefwereld. Er is daarom nood aan meer ondersteunend personeel, zoals verplegers, dokters, tolken, begeleiding, enzovoort. Alsook de uitwisseling van informatie met andere diensten en organisaties.
Binnen de opvangcentra wordt een piek van het aantal besmettingen met Covid-19 verwacht rond de eerste week van april. Hierdoor zal er vanuit Fedasil vanaf deze week een basiscontinuïteit qua dienstverlening plaatsvinden. De precieze inhoud van deze vage maatregel gaat worden bepaald door de opvangcentra zelf en geeft geen houvast voor de hulpverleners, die nu al massaal uitvallen door ziekte of gebrek aan opvang voor de kinderen. Dit gebrek aan steun voor de hulpverleners is grotendeels te wijten aan het gebrek aan collega’s: een resultaat van het ontbreken van een sterke een strijdbare syndicale werking. Bij heel wat opvangcentra zijn er geen of te weinig delegees en vakbondsmilitanten om de werkenden te steunen en te organiseren in hun materiële en morele rechten. Het is van belang om de arbeidersklasse te organiseren en te versterken, om misbruik te voorkomen.
