Door jarenlange besparingen (om begrotingen te doen kloppen), onderinvesteringen en een toenemend personeelstekort, was er reeds voor de uitbraak van het coronavirus sprake van een zich ontwikkelende zorgcrisis.
Door een verpleegkundige
Onlangs berichtte werkgeversorganisatie Voka dat er voor elke nieuwe verpleegkundige drie vacatures zijn. “Dit zijn geen geleidelijke dalingen meer, dit is eerder een aardverschuiving”, stelt Voka. “Als deze evolutie zich doorzet en het beleid ongewijzigd blijft, dan komt de werking van welzijn en zorg over vijf jaar serieus in het gedrang.”
Deze situatie is geheel te wijten aan de struisvogelpolitiek van de beleidsmakers. Reeds vele jaren wordt er o.a. door de vakbonden gewaarschuwd voor zware personeelstekorten in de toekomst: je moest enkel de leeftijdspiramide van het personeel in de zorg en de voorspelde groeiende behoeften naast elkaar leggen om tot deze conclusie te komen. Tien jaar geleden had men volop moeten inzetten op zware investeringen in de zorg, maar het redden van de winsten van de banken in de nasleep van de financiële crisis van 2008 had voorrang voor de heren en dames politici. Bijkomende besparingen in de zorg werden ons deel.
Het jarenlange soberheidsbeleid dwong de zorginstellingen te rationaliseren door o.a. “efficiëntiewinsten” te boeken. In mensentaal betekent dit gewoon méér werk verzetten met minder handen en middelen. Dit introduceerde o.a. het management uit de profit in de zorg. Het ontstaan van een zware hiërarchische lijn – zeg maar bureaucratie – met een bataljon directeurs, managers en middenkaders is het gevolg terwijl op de werkvloer het aantal handen aan het bed van de patiënt zienderogen blijft afnemen. Een proces van “industrialisering en ontmenselijking van de zorg”, met de patiënt op de lopende band en de zorgwerker als robot, werd in gang gezet. De holistische benadering van de patiënt – zeg maar warme, menselijke zorg – wordt in de praktijk meer en meer naar het rijk van de theorieboekjes verbannen.
Eén van de gevolgen van die rationalisatie is het houden van kleine voorraden door het just in time principe. Nét dit is de oorzaak van de toenemende schaarste van beschermingsmiddelen in de ziekenhuizen die, reeds in het begin van de coronacrisis, verplicht worden deze rigoureus te rantsoeneren én zelfs achter slot en grendel te plaatsen. Door gebrek aan beschermingsmateriaal moet er “creatief” omgesprongen worden met de veiligheidsmaatregelen door het personeel, bijvoorbeeld slechts 1 mondmasker per personeelslid per shift, wegwerpschorten voor éénmalig gebruik bij isolatiekamers worden meerdere malen en door meerdere personeelsleden gebruikt … Dit legt uiteraard een hypotheek op de draconische maatregelen tot bestrijding van het coronavirus en brengt niet in het minst de veiligheid van zowel patiënten als zorgpersoneel in gevaar. Het zorgpersoneel wordt als het ware met musketten naar een moderne oorlog gestuurd.
Om het allemaal wat concreter te maken: in een regionaal ziekenhuis waar één van de eerste corona doden te betreuren viel, werden onlangs voor langere tijd 20 van de 70 chirurgische bedden gesloten wegens personeelsgebrek. Nu komt de coronacrisis daar bovenop. Er wordt een oproep gedaan aan alle werknemers die gekwalificeerd zijn in de zorg die vandaag een andere functie uitoefenen om zich kandidaat te stellen om tijdelijk terug een functie in de zorg op te nemen. In sommige ziekenhuizen gaat men over tot het annuleren van verloven en recupperiodes.
Ziekenhuizen proberen zich zo goed mogelijk voor te bereiden voor een worst case scenario. Het zorgpersoneel neemt ondanks de (materiële) beperkingen zonder morren plichtsbewust zijn verantwoordelijkheid op. De coronacrisis zal echter meer dan ooit de zwakke punten van onze gezondheidszorg blootleggen voor het bredere publiek. Eenmaal de laatste kruitdampen van de corona-oorlog opgetrokken zijn, zullen de politici verantwoordelijk voor de malaise in de zorg de trommels van de witte woede luider horen dan ooit tevoren!
