Grootste instorting van de markt sinds de crisis van 2008
Artikel door Per Olsson, Rattvisepartiet Socialisterna (ISA in Zweden)
De ineenstorting van de beurzen op 9 maart was de grootste sinds het begin van de wereldwijde kapitalistische crisis in 2008. De val op de Amerikaanse beurs was bij de opening zo ernstig dat het leidde tot een technische handelsstilstand na slechts vijf minuten.
De belangrijkste reden voor de wereldwijde beurscrash was dat naast het productieverlies en de stagnerende groei als gevolg van het Coronavirus, een nieuwe dreiging ontstond in de vorm van een strijd rond de olieprijzen.
De strijd rond de olieprijzen begon nadat Saoedi-Arabië de olieprijs had verlaagd als reactie op de weigering van Rusland om in te stemmen met een verlaging van de productie. Op maandag kenden de olieprijzen hun grootste daling sinds de Amerikaanse Golfoorlog in 1991.
Er zijn weinig indicaties dat de effecten van de beurscrash van maandag en die van de dagen en weken daarvoor van voorbijgaande aard zijn. Dit was een perfecte storm die waarschuwt voor mogelijk nieuwe crashes.
“De ineenstorting van de olieprijzen samen met de daling van de vraag die we hebben door Corona zorgt voor een giftige cocktail en het is de angst voor een wereldwijde recessie die de markt nu op deze brute manier doet dalen”, zei Johanna Kull van Avanza op 9 maart.
De wereldeconomie is vandaag zwakker dan aan het begin van de crisis van 2007-2009, die heeft geleid tot handelsoorlogen, groeiende schuldenbergen en gevaarlijke onevenwichten in de economie.
Nog voor de dodelijke verspreiding van het Coronavirus was de economische groei in China al vertraagd (vorig jaar groeide de Chinese economie met 6,1% – het laagste groeitempo in 29 jaar) en stonden verschillende landen op de rand van een recessie, terwijl de wereldhandel eind vorig jaar stopte met groeien.
Geconfronteerd met de dreiging dat de vertraagde economische activiteit, vooral in de industriesector was die sterk, zich zou verspreiden en ook de financiële markten zou treffen, hebben de regeringen en centrale banken hun stimuleringsmaatregelen weer opgevoerd. Dit gebeurde in de vorm van een nieuw “kwantitatief versoepeld” monetair beleid – renteverlagingen en andere maatregelen die de toegang tot goedkoop geld voor de financiële markten (leningen) garanderen. Dit werd op zijn beurt een nieuw tijdelijk smeermiddel voor aandelenkoersen en winsten, maar het effect op de reële economie was uiterst beperkt.
Maar toen het Coronavirus zich begon te verspreiden en de Chinese economie, de op één na grootste en binnenkort de grootste economie ter wereld, zelfs helemaal stilviel, werden alle reeds bestaande neigingen tot crisis versterkt.
Sinds het begin van het jaar is de Chinese economie tot stilstand gekomen. De paniekmaatregelen die de dictatuur en de Chinese kapitalisten nu doorvoeren, waarbij de hoogste noodtoestand geleidelijk aan wordt opgeheven en de werknemers terug naar hun werkplek worden gedwongen, ondanks een voortdurend risico op besmetting, kunnen snel de bron worden van een nog ergere menselijke catastrofe en economische crisis.
De snel afnemende groei in China is over de hele wereld voelbaar. “De productiekrimp in China is over de hele wereld voelbaar, wat een weerspiegeling is van de sleutelrol die China speelt in de mondiale toeleveringsketens, de reissector en de grondstoffenmarkten”, schreef de OESO in haar meest recente prognose van 2 maart. Zij waarschuwde ook: “Een langer durende en intensievere uitbraak van het coronavirus, die zich op grote schaal verspreidt over de Aziatisch-Pacifische regio, Europa en Noord-Amerika, zou de vooruitzichten aanzienlijk verzwakken. In dat geval zou de wereldwijde groei kunnen dalen tot 1,5% in 2020, de helft van het percentage dat vóór de uitbraak van het virus werd voorspeld.”
De export van China is in de eerste twee maanden van het jaar dramatisch gedaald, en dit is samen met het grote handelstekort een signaal aan het regime dat “het nog erger zal worden”, zoals de South China Morning Post op 9 maart schreef.
Het feit dat Wall Street vorige week niet is gestegen ondanks het feit dat de Amerikaanse Federal Reserve haar belangrijkste tarief met 50 punten heeft verlaagd, weerspiegelt zowel het pessimisme als de bezorgdheid van de kapitalistische elite dat zelfs de “markt” geen groot vertrouwen heeft in de effecten van de renteverlagingen.
“De bezorgdheid van de markten over het Coronavirus doet denken aan de weken na de crash van Lehman: het enige dat zeker is, is dat niets veilig is. Gissingen en geruchten heersen. Het verschil is dat het uitgangspunt van de wereldeconomie vandaag de dag slechter is. En stimuleringsmaatregelen doen niets aan het virus “, zoals Andreas Cervenka op 3 maart in Dagens Industri schreef.
Andere centrale banken zullen dit voorbeeld volgen, terwijl de regeringen tegelijkertijd bereid zijn om adembenemende bedragen uit te geven om het kapitalisme en de kapitalisten te behoeden voor schade.
Dit zou het verloop van de crisis kunnen vertragen, vooral als het ook een kwestie wordt van bredere stimuleringsmaatregelen in de vorm van investeringen in infrastructuur, werkgelegenheidsprogramma’s en dergelijke meer. Maar zelfs dergelijke inspanningen kunnen niet voorkomen dat de stagnatie voortduurt of het kapitalisme de stabiliteit geven die nodig is om nieuwe economische en politieke crises te voorkomen.
Op een breed front worden nu alle economische prognoses naar beneden bijgesteld. Bloomberg Economics verwacht dat de Chinese economie in het eerste kwartaal van 2020 met slechts 1,2% jaar op jaar zal groeien, de zwakste groei ooit. Maar als de Chinese economie zich in maart niet snel herstelt, kan die prognose optimistisch blijken.
Het Chinese kapitalisme is sinds de crisis van 2008-2009 de belangrijkste groeimotor van het wereldkapitalisme en niemand kan het vervangen, vooral nu het Amerikaanse kapitalisme zich ook zwakker ontwikkelt dan verwacht, Japan en Zuid-Korea zich al in een recessie bevinden en de groei in de eurozone in de eerste helft van dit jaar negatief lijkt te zullen zijn.
Voor werkenden en jongeren is het noodzakelijk om zich snel politiek voor te bereiden op de tijden van onrust die ons te wachten staan. In de eerste plaats door de strijd aan te binden met de giftige cocktail die het kapitalisme, de rechtse politiek en het Coronavirus vertegenwoordigen. We moeten bescherming en preventieve maatregelen tegen het Coronavirus eisen, volledige compensatie voor degenen die niet geheel of gedeeltelijk kunnen werken, gratis medische zorg, een algemene ziektekostenverzekering en een snelle uitbreiding van de openbare gezondheidszorg, publieke middelen voor de ontwikkeling van vaccins en de verbetering van de omstandigheden van zorgpersoneel, het recht om van thuis te werken en dat alle risicomilieus onmiddellijk worden gesloten.
Een nieuwe wereldwijde recessie, bovenop een verloren decennium van besparingen en stagnatie, zal in de ogen van miljoenen mensen het failliet van het kapitalistische systeem onderstrepen en de noodzaak stellen van een socialistisch alternatief van internationale solidariteit en democratische economische planning om aan de behoeften van de mensen en de planeet te voldoen.
