“Niemand weet het nog”, titelde Het Nieuwsblad nadat Koen Geens op 14 februari stopte als Koninklijk Opdrachthouder. Het politieke stelsel zit muurvast. Velen maken er zich niet druk om: geen regering lijkt soms beter dan een zoveelste besparingsregering. Waar er begin 2011 nog 45.000 mensen deelnamen aan de ‘Shame’-betoging, heerst nu gelatenheid. Ondertussen groeit de afkeer van de traditionele politiek.
Artikel door Geert Cool uit maandblad ‘De Linkse Socialist’ (geschreven eind februari)
Niet typisch Belgisch
Analisten zoeken de redenen voor het vastlopen van het politieke stelsel doorgaans bij zaken als de verschillen tussen Vlaanderen en Wallonië (waarbij Brussel al eens over het hoofd wordt gezien), de opbouw van het federale stelsel, het grote aantal politieke partijen of nog de particratie. Ongetwijfeld zijn dit factoren die de politieke crisis complexer maken, maar ook in landen met minder partijen of een beperktere greep van partijleiders, zijn er dezelfde tekenen van politieke crisis.
In de VS zijn er slechts twee grote partijen en loopt het ook vast: Trump was niet de favoriete kandidaat van het Republikeinse partij-establishment en bij de Democraten weet het establishment niet meer wat het moet doen om de populariteit van Bernie Sanders te beantwoorden. Een ‘nieuw model’ als La République en Marche (LREM) van de Franse president Macron vertoont na nog geen vier jaar mogelijk fatale slijtage. Bovendien werd duidelijk dat een ‘nieuwe vorm van politiek’ daarom niet beter is voor de levensomstandigheden van werkenden en hun gezinnen: na de acties van de gele hesjes houdt nu ook het protest tegen de pensioenmaatregelen van Macron al maanden aan. Ooit onaantastbaar geachte traditionele partijen zoals de Duitse christendemocratie ontsnappen evenmin aan de instabiliteit: Annegret Kramp-Karrenbauer, de opvolgster van Merkel aan het hoofd van de CDU, nam na enkele maanden ontslag als gevolg van een politieke crisis in de deelstaat Thüringen.
De wel erg moeizame regeringsvorming en het vastlopen van het politieke bestel in ons land is onderdeel van een veel breder fenomeen van ondermijning van de traditionele politiek. Diegenen die oplossingen zoeken bij louter een hervorming in de structuur van het politieke stelsel zullen daar geen antwoord op bieden.
Politieke crisis uitdrukking van systeem in crisis
Het probleem zit veel dieper: het politieke stelsel is een uitdrukking van het onderliggende productiesysteem. Kapitalisme leidt vandaag tot een nooit geziene ongelijkheid met een fenomenale concentratie van rijkdom bij een kleine elite, terwijl er voor de meerderheid van de bevolking zelfs geen kruimels meer van tafel vallen. Het kapitalisme is erop gericht om het egoïsme van die kleine elite te laten botvieren op de kap van de meerderheid van de bevolking.
Het gebrek aan marge voor sociale maatregelen leidt tot een algemene aanvaarding van het besparingsbeleid door alle traditionele partijen. Als democratie beperkt wordt tot stemmen voor wie de beste reclamecampagne voert om vervolgens slechts enkele punten en komma’s in het besparingsbeleid te veranderen, is het niet verwonderlijk dat er weinig enthousiasme is onder de bevolking.
De ervaring leert dat opeenvolgende regeringen ondanks hun verschillende samenstelling in essentie hetzelfde beleid voerden. Het resultaat is een toename van sociale problemen: elk jaar wordt een nieuw record gevestigd inzake het aantal mensen dat van voedselbanken afhankelijk is (in 2019 opnieuw een stijging met ongeveer 6%!), de zorgcrisis loopt uit de hand, wonen wordt onbetaalbaar, openbare diensten krijgen het door een gebrek aan middelen niet meer gebolwerkt. Onder de regering-Michel was het erg, maar ook in de jaren ervoor werd fors bespaard op onze levensstandaard.
Afbraak niet aanvaarden
Als er in het verleden toegevingen werden afgedwongen – zoals sociale zekerheid, betaald verlof, arbeidsduurvermindering, algemeen enkelvoudig stemrecht, … – was dit steeds op basis van strijd. Pas als de kapitalisten vrezen voor de toekomst van hun systeem en dus van hun winsten, zijn ze bereid tot toegevingen. Anders geformuleerd: zelfs de minste hervormingen vereisen dreiging van revolutionaire verandering.
De arbeidersbeweging heeft daar in het verleden steeds een doorslaggevende rol in gespeeld en heeft ook vandaag een groot potentieel. Mobilisaties tonen dit steeds opnieuw aan. Op 28 januari was er nog de ABVV-betoging met 20.000 deelnemers voor het behoud en de uitbreiding van de sociale zekerheid. Straks zijn er de sociale verkiezingen met meer dan 100.000 kandidaten. Om deze kracht effectief in te zetten, is actieve strijd nodig en een programma dat vertrekt van de noden van de meerderheid van de bevolking.
Linkse socialisten spelen daar een rol in met analyses, inzichten en voorstellen tot strijd. We koppelen dit zoveel mogelijk aan actieve betrokkenheid op de werkvloer, onder jongeren, … Voorbeelden van offensieve campagnes, zoals tegen seksisme of tegen racisme maar ook rond een hoger minimumloon, versterken het zelfvertrouwen van de werkende klasse. Dat is nodig om een perspectief van socialistische maatschappijverandering te populariseren.
