Door Trond Sverre Kolltveit – Noorwegen
In oktober heeft de Noorse regering twee van haar burgers uit het beruchte vluchtelingenkamp Al-Hol in Syrië weg gehaald. Eén, een ernstig zieke vijfjarige jongen, de tweede – zijn moeder. Zonder behandeling in Noorwegen zou de jongen sterven en de autoriteiten wilden moeder en kind niet scheiden in de toestand waarin hij zich bevond.
In januari keerden ze terug naar huis, waardoor een regeringscrisis ontstond. De rechtse populistische en racistische Vooruitgangspartij (PP) verliet de regering, die ook bestaat uit de Conservatieve Partij en de twee kleine partijen, de Liberale Partij en de Christelijke Volkspartij, en beweerde dat de moeder banden had met ISIS. Zelf zegt ze dat ze naar Syrië is gereisd vanwege haar man, maar dat ze vandaag afstand neemt van ISIS.
Ze werd onmiddellijk na de landing op Noorse bodem gearresteerd. Hoewel het niet zeker is dat ze voor een misdrijf zal worden veroordeeld, hebben islamofobe sites haar naam gepubliceerd. Dit kan leiden tot bedreigingen tegen het leven van zowel haar als het kind.
De Vooruitgangspartij zei dat dit de druppels was die de emmer deed overlopen en dat er geen andere optie was dan de regering te verlaten. Ze bedoelt dat de Liberale Partij en de Christelijke Volkspartij meer van hun politiek in de regering naar voren hebben gebracht dan PP. Maar PP heeft helaas veel van haar racistische beleid kunnen doordrukken. De omstandigheden voor vluchtelingen en asielzoekers zijn steeds slechter geworden. Zogenaamde ‘niet-terugkeerbare’ vluchtelingen die niet kunnen worden uitgezet, mogen niet meer werken en krijgen geen gezondheidszorg of onderwijs meer.
De Vooruitgangspartij was wellicht al langer van plan om de regering te verlaten en wachtte slechts op een excuus. Ze deed het slecht in de opiniepeilingen en afgelopen zomer is haar steun gedaald tot 8%. In Oslo geniet de radicale linkse partij, de Rode Partij, meer steun. Door de regering te verlaten, hoopt ze deze neerwaartse trend om te buigen. Ze zal haar racistische toon aanscherpen om haar traditionele aanhang terug te winnen. De PP meent dat haar kiezers de regering grijs en saai vinden en daarin hun partij niet meer erkennen.
Maar de echte reden waarom de regering steeds impopulairder is geworden, is juist vanwege het beleid dat de Vooruitgangspartij heeft gesteund. Ze heeft de centralisatie van de overheidsinstellingen, de bezuinigingen op de overheidsuitgaven en de privatiseringen, de aanvallen op de welvaartsstaat gesteund, terwijl de ongelijkheid is toegenomen met grote belastingverlagingen voor de rijksten. Het was oppositie hiertegen die links in staat stelde om bij de gemeenteraadsverkiezingen van afgelopen herfst winst te boeken. Het anti-vrouwenvoorstel om de abortuswetgeving te wijzigen en de abortusrechten te verzwakken werd beantwoord met massale protesten.
Premier Erna Solberg van de conservatieven moet nu voor elk onderwerp in het parlement vertrouwen op de stemmen van de PP. Het is begrijpelijk dat veel mensen blij zijn dat de PP de regering heeft verlaten, maar het beleid van de regering zal in de toekomst ongeveer hetzelfde blijven. De Vooruitgangspartij zal de regering van rechts ‘bekritiseren’ en tegelijkertijd de islamofobe en racistische retoriek, die haar handelsmerk is, opvoeren. Dit zal ze doen in de hoop bij de parlementsverkiezingen van volgend jaar vooruitgang te boeken. Als gevolg daarvan maken de conservatieven zich niet al te veel zorgen over deze regeringscrisis.
Er is al lang een meerderheid in de peilingen voor een regeringswisseling. Ook al heeft de sociaaldemocratische Arbeiderspartij lange tijd weinig steun gekregen in de peilingen, de partijen ter linkerzijde, de Socialistische Linkerzijde en de Rode Partij doen het wel goed. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen heeft de Arbeiderspartij het slechtste resultaat sinds de Tweede Wereldoorlog behaald, met slechts 24%. Sindsdien was er geen noemenswaardige stijging in de peilingen. Het verschil tussen de Arbeiderspartij en de rechtse partijen is moeilijk te zien: ze stemmen vaak op dezelfde manier in het parlement. Het aantal leden van de Arbeiderspartij is gedaald en veel sociaaldemocraten en vakbondsvertegenwoordigers zijn in plaats daarvan lid geworden van de Socialistische Linkerzijde of de Rode Partij. Het aantal leden van beide partijen is sinds de vorming van de rechtse regering in 2013 aanzienlijk toegenomen. De Rode Partij heeft haar ledenaantal verviervoudigd en heeft nu 10.000 leden. Het is mogelijk dat de Arbeiderspartij vóór de verkiezingen van volgend jaar met linkse retoriek komt, maar het is onwaarschijnlijk dat ze die in de praktijk zal brengen.
De Rode Partij heeft zich na de succesvolle gemeenteraadsverkiezingen gestabiliseerd boven de kiesdrempel (4% van de nationale stemmen). Dat gebeurde door zich te richten op strijd tegen de toenemende ongelijkheid. Maar de positieve trend kan heel goed omslaan, tenzij zij en de Socialistische Linkerzijde hun focus verleggen van het parlementaire werk naar actieve deelname aan en mobilisatie voor de strijd die in het hele land wordt gevoerd: tegen centralisatie, bezuinigingen en de privatisering van de welvaart, bijvoorbeeld van lokale ziekenhuizen en helikopterambulances, maar ook tegen de groeiende ongelijkheid en racisme.
De meerderheid van de bevolking vindt het juist om het kind en de moeder uit Syrië naar huis te halen. 57% is voor en slechts 28% tegen. Alleen onder de kiezers van de Vooruitgangspartij is een meerderheid hiertegen. Het is nu belangrijk om de strijd tegen racisme op te voeren. Een reeds zwakke regering is nu nog meer verzwakt. Er zijn massale protesten nodig, niet in de laatste plaats van de vakbonden, tegen het asociale beleid en de toenemende ongelijkheid, waarbij een duidelijk socialistisch alternatief voor het steeds agressievere neoliberale beleid nodig is. In dat geval zou het overleven van de ‘nieuwe’ regering wel eens van korte duur kunnen zijn.
