[Column] Over “economische controle”, begrotingsdebatten en het dilemma van de Europese instellingen

Het is niet zo makkelijk om de weg te vinden doorheen de jungle van nieuwe terminologie en strategieën die op het hoogste niveau van de EU naar voor worden gebracht als antwoord op de economische crisis. Het epicentrum van die crisis is de afgelopen weken vanuit Griekenland overgebracht naar Ierland en Portugal, beide landen zitten nu in een wurggreep. Dit is de diepste economische crisis van de EU en het is verre van voorbij.

Nieuws uit het Europees parlement door Tanja Niemeier, parlementair medewerker. Hier vind je eerdere bijdragen van Tanja

De toekomst van de euro blijft erg onzeker. Pogingen om verder te gaan met de Europese integratie gaan samen met steeds meer centrifugale krachten die actief zijn. Europees president Van Rompuy had het over een dilemma: “Als we niet verder gaan in de richting van samenwerking en een grotere economische coördinatie en controle, dan kunnen we de euro niet in stand houden.” In de European Voice van 18 november stelde hij: “We bevinden ons in een overlevingscrisis.”

Een top van financieministers en regeringsleiders van de EU met de Europese Commissie werd bijeengeroepen om de crisis onder controle te krijgen en de markten tevreden te stellen. Daarbij werden alle tegenstellingen in de EU duidelijk. Alle pogingen om eensgezind te reageren op de crisis, botsten op spanningen tussen de achterliggende economische belangen van de dominante nationale lidstaten aan de ene kant en het voortbestaan van de Eurozone als economisch blok aan de andere kant.

Bij die spanningen werd ook duidelijk dat de Europese Unie in de eerste plaats een economische en monetaire unie is en blijft. De belangen van de arbeiders, bedienden, jongeren, gepensioneerden,… komen niet in de woordenschat van de elite voor.

In maart van dit jaar werd als antwoord op de Griekse crisis een “Economic Task Force” in het leven geroepen. Die term doet denken aan een snelle interventiemacht die met efficiënte antwoorden op de crisis naar voor komt. De benaming moet het orgaan enige autoriteit geven. De bewuste “Economic Task Force” bestaat uit de financieministers en/of andere hooggeplaatste regeringsverantwoordelijken uit de EU.

Uiteindelijk bereidt de Task Force een grotere disciplinering van de lidstaten voor. Die lidstaten gaan in tegen de bepalingen van het Stabiliteitspact die stellen dat het begrotingstekort niet meer dan 3% van het bbp mag bedragen (in Ierland is dat aan het oplopen tot 32% van het bbp) en de totale staatsschuld moet onder de 60% van het bbp blijven. De Europese Commissie zal nu het recht krijgen om landen die deze regels niet naleven een waarschuwing te geven zodat ze de “inbreuken” kunnen rechtzetten. Met andere woorden: de lidstaten krijgen een pistool tegen het hoofd gezet om verder te gaan met de besparingsprogramma’s die ingaan tegen de openbare diensten, de pensioenen, de gezondheidszorg en de lonen en arbeidsvoorwaarden van de werkeden. Als de “aanbevelingen” van de Commissie niet worden nageleefd, kan de Commissie overgaan tot sancties. De Commissie stelt een waarborgsom van 0,2% van het bbp van de betrokken lidstaat voor, waarbij deze som tot een sanctie kan worden omgevormd. Een aantal lidstaten hebben het over een inbreuk op hun soevereiniteit, maar dat is slechts een halve waarheid. Een aantal regeringen waren opgezet met het idee dat ze de Europese Commissie en Brussel verantwoordelijk kunnen stellen voor de drastische besparingen die ze zelf in eigen land willen doorvoeren. Dat kan hun eigen gezicht redden bij straatprotest en acties van de jongeren, gepensioneerden en werkenden.

Het is duidelijk dat deze handelswijze de handtekening van de “globale spelers” in de Europese Unie draagt: Duitsland en Frankrijk. Het is ook duidelijk dat deze zwaargewichten het moeilijk hebben met de euro, maar er toch alles aan willen doen om uit eigenbelang de euro zo lang mogelijk in stand te houden.

Angela Merkel had op basis van binnenlandse redenen enige tijd geaarzeld om in te stemmen met het “reddingspakket” voor Griekenland. De belangen van de Duitse banken, die samen met de Franse banken voor 455 miljard euro krediet hadden uitstaan in Griekenland, Portugal en Spanje, wogen uiteindelijk het zwaarste door. De aanvankelijke terughoudendheid van Duitsland werd zwaar op de korrel genomen door de topman van de Europese Centrale Bank, Jean-Claude Trichet. Maar intussen heeft Merkel begrepen dat het niet anders kan en dat er een “reddingsfonds” moet komen. Dat leidde tot het ontstaan van de “European Financial Stability Facility” (EFSF). Eens te meer werd voor een zwaarwichtig klinkende naam gekozen. Maar dit is dus het zogenaamde reddingsfonds waaraan de lidstaten moeten betalen.

Eigenlijk is er hiervoor een aanpassing van het Verdrag van Lissabon nodig. En dan blijkt eens te meer wie het voor het zeggen heeft. Dat verdrag werd destijds in Ierland weggestemd, maar er werd opnieuw gestemd tot er een meerderheid was. Een verandering van het verdrag zou nu mogelijk zijn zonder referendum, enkel en alleen omdat de heersende klasse dat wil. We kunnen er bovendien ook van op aan dat de regels van de Task Force evenmin in steen gebeiteld zullen staan. Het zijn overigens uitgerekend Duitsland en Frankrijk die het stabiliteitspact destijds als eerste hebben gebroken. Als hun regels niet meer voldoen, dan verzinnen ze gewoon nieuwe regels. Maar de rode draad blijft steeds dezelfde: het zijn de werkenden en jongeren die de rekening betalen.

Ierland in het oog van de storm

Vertegenwoordigers van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het IMF trokken naar Dublin om daar een interventie voor te bereiden.

De Ierse bevolking heeft al een hele reeks besparingen opgedrongen gekregen. Dat gebeurde met het vooruitzicht dat de economie wel zou aantrekken. Het idee dat iedereen wat moest bijdragen om uit de economische crisis te geraken, vond een zekere ingang bij de bevolking. Met het zogenaamde Croke Park Deal, een akkoord tussen regering en vakbonden, ging de vakbondsleiding ermee akkoord om de lonen in de openbare sector (onder meer de scholen, ziekenhuizen,…) te verlagen.

Nu staat Ierland opnieuw voor een voldongen feit: het dictaat van de Europese Commissie en het IMF is beslissend. De gevolgen zullen enorm zijn. Er zijn nu al 196.000 huiseigenaren die achterstand hebben opgelopen op de afbetaling van hun leningen, “negative equity” noemen ze dat. In veel gevallen zijn de huizen niet meer zoveel waard als het bedrag waarvoor werd geleend. Dat kan op zich al leiden tot een nieuwe bankencrisis. Het brengt bovendien veel arbeiders in een totaal uitzichtloze situatie terecht.

Het is niet verwonderlijk dat de woede onder de bevolking aan het overkoken is. Onlangs kreeg mijn collega nog een oproep op het telefoonnummer van Joe Higgins, het Europese parlementslid van de Socialist Party in Ierland. De man aan de andere kant van de lijn was zo kwaad dat er amper een woord tussen te krijgen was. Hij bracht een tirade van verwijten: hoe was het mogelijk dat die arrogante politici nog meer besparingen zouden opleggen terwijl de situatie al zo moeilijk was. De man stelde dat ze zich allemaal zouden moeten schamen.

Gelukkig kon mijn collega dan toch even met de beller spreken om die duidelijk te maken dat hij niet verbonden was met Europarlementslid Jim Higgins, van de conservatieve partij Fine Gael, maar met Joe Higgins die wel opkomt voor de belangen van de arbeiders en hun gezinnen.

De regerende Fianna Fail partij staat voor een politiek van capitulatie. De partij bestaat al 84 jaar en zat daarvan 53 jaar in de regering. Normaal haalt de partij altijd meer dan 40% van de stemmen. Nu daalt de partij in de peilingen tot onder de 20%. Op 7 december moet de begroting in het parlement worden gebracht. Mogelijk zal er daar geen meerderheid worden gevonden. Mogelijk kan dat wel indien de oppositiepartijen Labour en Fine Gael zich onthouden. Maar zelfs dan nog komen er ongetwijfeld vervroegde verkiezingen in Ierland. De vraag is niet zozeer of er zo’n verkiezingen komen, maar wel wanneer.

Dat biedt mogelijkheden voor de linkerzijde. Deze week werd mee op initiatief van de Socialist Party een nieuwe alliantie gevormd, de United Left Alliance. Deze alliantie omvat de actiegroep People Before Profit (rond de Socialist Workers Party) en tal van onafhankelijke linkse krachten. De alliantie gaat in tegen het besparingsbeleid van de regering en wil een consequent alternatief op de besparingen en het zieke systeem aanbieden.

Het besparingsbeleid van het IMF heeft de afgelopen jaren lelijk huis gehouden in Latijns-Amerika en Oost-Europa. Daartegenover is er maar één oplossing: actief verzet. Henry Joy McCracken van de United Irishmen stelde naar aanleiding van de opstand van 1798 en het verraad van de rijken daarbij: “de rijken verraden altijd de armen.” Het is vandaag niet anders.

Er was op 17 november al een protestactie van de Socialist Party voor het Ierse ministerie van Financiën. Joe Higgins stelde daarbij: “Het Ierse en Europese financiële systeem ligt in duigen. Het heeft iedere geloofwaardigheid verloren. Het is tijd dat het financiewezen in publieke eigendom wordt geplaatst zodat een volledig publieke en democratische controle en beheer mogelijk zijn. Daarmee kunnen de belangen en bekommernissen van de meerderheid van de bevolking centraal worden geplaatst in de plaats van de winsthonger van de financiële markten, de speculanten en de banken.”

Hieronder een verslag van de actie op 17 november vanop de zender Al Jazeera.

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie