Nadat het Iraanse regime een stijging van de benzineprijzen met 50 tot 300% aankondigde en gelijktijdig een rantsoenering van brandstof vanaf 15 november om middernacht invoerde, kwamen er in verschillende steden spontaan massa’s mensen de straat op. Sindsdien zijn de protesten dramatisch geëscaleerd.
Door Sarah Mo, SLP (CWI in Oostenrijk)
De politie en de paramilitaire arm van de Revolutionaire Garde (Basiji) reageerde snel en opende het vuur op de protesten zodra deze uitbraken. De betogers blokkeerden wegen en snelwegen, staken banken en tankstations in brand, evenals religieuze scholen en instellingen. Als gevolg van de aanvallen van de politie en de veiligheidstroepen werden de politiebureaus door de massa’s bestormd. Naar schatting zijn er meer dan 1.000 demonstranten gearresteerd en zijn er minstens 50 doden gevallen. Desondanks gaat de heldhaftige strijd van de Iraanse arbeidersklasse door terwijl de protesten zich steeds meer over het land verspreiden.
Het regime heeft het internet afgesloten om de communicatie en coördinatie door betogers te blokkeren, waardoor het ook moeilijk is om betrouwbare informatie te verkrijgen. Maar het is wel duidelijk dat de protesten zich al verspreid hebben naar meer dan 100 steden, niet alleen grote centra als Teheran, Mashad, Isfahan en Shiraz, maar ook naar veel landelijke gebieden.
Het is ook veelzeggend dat er grote aantallen onderdrukte minderheden deelnemen, zowel in de Koerdische regio’s als in Lorestan, Azerbeidzjan en Khuzestan. Deze protesten maken geen onderscheid tussen de grote steden en het platteland, maar verspreiden zich in alle richtingen.
De benzineprijzen hebben een groot effect op de levensstandaard in Iran. Er is het besef dat deze stijging ook voor veel andere producten tot enorme prijsstijgingen zal leiden. De inflatie bedraagt nu al 40%. De regering zegt dat het geld zal ophalen om de Iraanse bevolking te helpen, “in het bijzonder degenen die door economische tegenspoed gaan”, en dat ongeveer 70% van de bevolking speciale “maandelijkse bonussen” zou ontvangen om de stijging te compenseren. Maar deze beloften worden niet geloofd. De Iraniërs met lage en middelhoge lonen hebben al zwaar geleden onder de valutacrisis en de ineenstorting van de economie met bijna 10% sinds het opleggen van nieuwe Amerikaanse sancties vorig jaar.
Op zondag sloten niet alleen scholen en universiteiten hun deuren, maar ook de bazaar van Teheran, een historisch centrum van revolutionaire opstanden, ging in staking. Nog voor deze laatste protesten waren de arbeiders van de suikerfabriek Haft-Tapeh, waar de laatste jaren grote strijd is gevoerd tegen de privatisering en voor de betaling van de achterstalligloon, al sinds 4 november in staking. Ook de staalarbeiders in Ahwas, die de afgelopen jaren ook de reputatie hebben van het organiseren van radicale arbeidsconflicten, zijn in actie gekomen. Individuele gemeentehuizen zijn bestormd en, hoewel de berichten niet bevestigd zijn, wordt er sporadisch op de sociale media gesproken over het feit dat delen van de kleine stad Fardis en andere omliggende steden in de provincie Alborz in de buurt van Teheran worden bezet en gecontroleerd door de betogers.
Deze gebeurtenissen verergeren de diepe politieke en economische crisis, deels als gevolg van de effecten van de sancties van de VS in combinatie met de recente golf van massale protesten in omringende landen als Irak, Libanon en Egypte, waardoor het regime steeds meer onder druk komt te staan.
Na de laatste golf van protesten in 2017/18, veroorzaakt door de verslechtering van de economie en de prijsstijgingen en die een politieke opstand tegen het regime werd, werd het duidelijk dat er geen vrede meer zou komen. Na die golf besloot het regime zich tot meer repressie te wenden om toekomstige oppositie te voorkomen. Generaal Soleimani, generaal-majoor van de Revolutionaire Garde, schepte vorige week nog in Irak op dat “wij in Iran weten hoe we met protesten moeten omgaan.” Maar dit kon deze nieuwe onvermijdelijke golf van verzet tegen het Iraanse regime niet voorkomen. Zelfs de brute repressieve acties van de staat hebben de woede van het volk, vooral gericht tegen de Mollahs en president Rohani, alleen maar vergroot.
Een aanzienlijk deel van de woede is ook gericht tegen het Amerikaanse imperialisme. Voor een deel komt dit omdat men begrijpt dat de sancties van de VS de economische crisis verergeren. Maar door hierop in te spelen, probeert het Iraanse regime zelf de VS de schuld van de crisis te geven. President Khamenei omschreef de betogers als “misdadigers” en gaf de schuld aan “contrarevolutionairen en buitenlandse vijanden van Iran”, opmerkingen die later werden herhaald door het ministerie van Buitenlandse Zaken die de VS de schuld gaven voor het steunen van een “groep relschoppers.”
Het was slechts een kwestie van tijd voordat de massale opstanden in de regio zich naar Iran zouden uitbreiden. Iran speelt een centrale rol als regionale macht, ook in de ontwikkeling van revolutionaire opstanden. Een massabeweging in Iran tegen het regime zou een strijd in het hol van de leeuw zijn. De instabiliteit van het regime en de woede en vechtlust van de Iraanse arbeidersklasse en jongeren die nu weer oplaait, kunnen een belangrijke hefboom worden voor de ontwikkeling van massale opstanden in de regio.
Er zijn al eerste solidariteitsboodschappen van Iraakse betogers. Een boodschap vanop het Al Tahrir plein zegt: “Het is voor ons van cruciaal belang dat jullie zich bewust zijn van het feit dat wij van het Iraakse volk slechts een oprechte liefde voor jullie hebben. Ons probleem is het Iraanse sektarische regime, dat alle corrupte politici, criminelen en moordenaars in onze huidige regering steunt. Onze ambitie en het enige doel is om van onze corrupte heersers af te komen, we kijken ook uit naar sterke en stabiele betrekkingen met onze Iraanse buren die een rechtvaardige en beschaafde regering verdienen. Lang leve de mensen.”
Het is ontzettend belangrijk om dit soort internationale solidariteit van alle onderdrukten in de regio te intensiveren om de nationale, religieuze en etnische verdeeldheid te overwinnen. Wat in 2009 en in 2017/18 nodig was geweest, namelijk strijd vanaf de straat in massale stakingen om via algemene stakingen fabrieken en steden over te nemen en zo het regime ten val te brengen – is nu meer dan ooit noodzakelijk.
Daarbij mag er geen vertrouwen zijn in het Amerikaanse imperialisme – dat nu opnieuw hypocriet over solidariteit spreekt, maar geen belang heeft bij de werkelijke bevrijding van het Iraanse volk. Een door de VS geleide “regimewisseling”, zoals in Irak, onder kapitalistische omstandigheden en onder invloed van het Amerikaanse imperialisme, zal Iran geen vrede, economische stabiliteit en politieke vrijheid brengen.
Ook een terugkeer naar monarchistische ideeën biedt geen oplossing. Aanhangers van de oude Sjah-monarchie zien nu een kans om te leunen op de woede van de massa’s tegen de mollahs. Deze tendensen, evenals het nationalisme, kunnen worden teruggedrongen door voort te bouwen op de sterke tradities van strijd van de arbeidersklasse in Iran, om een onafhankelijk beleid te voeren met behulp van haar eigen kracht om economische en politieke controle over het land te verkrijgen. Daarbij is strijd nodig om de natuurlijke grondstoffen van het land in publieke handen te nemen, deze te gebruiken als onderdeel van een democratisch geplande economie om de levensstandaard van alle werkende mensen en armen te waarborgen, de rechten van nationale minderheden te waarborgen en een democratische socialistische samenleving op te bouwen die als een baken voor revolutionaire bewegingen in de hele regio fungeert.
Het is natuurlijk moeilijk in te schatten hoe de situatie zich de komende dagen en weken zal ontwikkelen, hoe ver de repressie zal gaan en of er een toenemende coördinatie en centralisatie van de protesten zal komen. Maar op dit moment is er alle reden om aan te nemen dat de situatie niet tot rust zal komen en dat een nieuwe fase van revolutionaire massale opstanden op handen is.
