Vecht tegen rechts en imperialisme in heel Latijns-Amerika
Verklaring van Liberdade, Socialismo e Revolução – LSR (CWI in Brazilië)
Op zondagmiddag 10 november kondigden de Boliviaanse president Evo Morales en vice-president Alvaro Garcia Linera hun ontslag aan in een proces dat alleen maar kan worden gekenschetst als een staatsgreep van ultrarechts, gesteund door landeigenaren, het leger en het imperialisme.
Morales kondigde zijn ontslag aan nadat de opperbevelhebber van de Boliviaanse strijdkrachten, generaal Williams Kaliman, dit publiekelijk had geëist. Dit was het hoogtepunt van een poging tot staatsgreep die begon met het tellen van de stemmen bij de verkiezingen van 20 oktober.
De verkiezingsuitslag, die wees op de overwinning van Evo Morales in de eerste ronde (47% van de stemmen), werd betwist door de rechtse oppositie, die een reeks reactionaire en racistische acties tegen de regering begon te bevorderen en de voorwaarden voor de staatsgreep voorbereidde.
De rechtse kandidaat die op 20 oktober werd verslagen, Carlos Mesa, eiste een tweede verkiezingsronde. Evo Morales kwam overeen zich terug te trekken en gaf legitimiteit aan een onderzoek van de verkiezingen door de OAS (Organisatie van Amerikaanse Staten), een organisatie verbonden met de belangen van het Amerikaanse imperialisme.
Maar het meest reactionaire en ultrarechtse deel van de Boliviaanse burgerij, verbonden met de agro-business in de regio “media luna” (in het oosten van Bolivia) en geleid door Luis Fernando Camacho van het Santa Cruz Civic Committee, eiste de val van Evo Morales en een veto tegen zijn kandidatuur bij nieuwe verkiezingen. Deze extremere positie van rechts werd al snel de dominante positie van de reactie.
Het beeld verslechterde kwalitatief na 8 november, toen de politie van Cochabamba een muiterij begon die zich over bijna het hele land verspreidde. Naast blokkades van de over het algemeen ultrarechtse burgercomités, maakte de politiemuiterij de weg vrij voor de staatsgreep. Ministers, leden van de regering en lokale autoriteiten die banden hebben met de MAS (Evo Morales’ partij) werden fysiek aangevallen en bedreigd.
In plaats van een open oproep te doen aan de arbeiders, de boeren en de inheemse bevolking om de staatsgreep te stoppen, reageerde Evo Morales op een schuchtere en aarzelende manier op de pogingen tot een staatsgreep. Zijn erkenning van de OAS als bemiddelende instantie bracht hem ertoe om, in een wanhopige poging om de staatsgreep in te dammen, in te stemmen met het houden van nieuwe verkiezingen en het wijzigen van de samenstelling van het Hooggerechtshof voor de Verkiezingen. Maar het was te laat. Zijn verlies van steun onder het hoge commando van de strijdkrachten leidde tot zijn ontslag.
De arbeiders en boeren waren bereid om zich tegen de staatsgreep te verzetten, maar hun verzet werd vanaf het begin door twee factoren verzwakt. In de eerste plaats had de regering in de loop der jaren de bureaucratisering en coöptatie tot het staatsapparaat van vakbonds- en volksleiders bevorderd, waardoor hun vermogen tot onafhankelijk en krachtig optreden werd beperkt, ondanks de strijdlustige revolutionaire geschiedenis van de arbeidersklasse en het Boliviaanse volk. Er waren talloze voorbeelden van conflicten tussen de regering van Evo Morales en de sociale basis die hem aan de macht bracht, waaronder arbeiders en inheemse volkeren.
Ten tweede vreesde Evo Morales een weg van verzet en radicalisering. Hij gaf, zoals hij in het algemeen steeds deed, de voorkeur aan een onderhandelde oplossing met rechts. Hij hoopte steun van de strijdkrachten te krijgen, wat een illusie bleek te zijn.
In een poging om de loyaliteit van de strijdkrachten te behouden, heeft Morales de afgelopen jaren geïnvesteerd in toegevingen aan het leger, zoals salarissen en speciale pensioenen en een bevoorrechte rol in het beheer van staatsbedrijven. Dit in tegenstelling tot de situatie van de politie, die door haar muiterij de crisis heeft verergerd. Het gebrek aan een duidelijke bereidheid van de regering en haar sociale basis om zich te verzetten, heeft er uiteindelijk toe geleid dat het leger weigerde om zich aan de kant van de regering te scharen.
De sociale vooruitgang van de afgelopen jaren was het resultaat van de sterke arbeiders- en volksstrijd, zoals tijdens de “wateroorlog” in Cochabamba (2001) en de “gasoorlog” (2003). Pogingen tot een staatsgreep door de landeigenaren van de Boliviaanse ‘media luna’ werden in 2007 en 2008 geblokkeerd door de massabeweging. Dit alles ondanks de verzoenende en gematigde houding van Evo Morales en Garcia Linera in de regering.
Vandaag worden deze verworvenheden direct bedreigd door de staatsgreep, maar ze hadden al eerder te lijden onder tegenslagen, wat leidde tot ontevredenheid bij brede lagen van de bevolking. Het einde van de hoge prijzen voor grondstoffen heeft de Boliviaanse economie getroffen en de basis voor het beleid van klassenbemiddeling van Evo Morales ondermijnd. Hij leek te veel te geloven in zijn eigen retoriek die wees op stabiliteit en de solide fundamenten van de economische, sociale en politieke situatie in Bolivia. De sociale tegenstellingen waren veel groter dan hij kon toegeven.
Het resultaat van dit alles is tot nu toe een nederlaag van het volk in de vorm van een reactionaire staatsgreep. Ondanks de repressieve maatregelen die de reactionaire rechtse krachten nu al beginnen te nemen, moet het verzet doorgaan en dat heeft alle mogelijke steun nodig. Als deze staatsgreep wordt geconsolideerd, kan dit een zeer slecht voorbeeld zijn voor de andere Latijns-Amerikaanse landen, met name voor Venezuela, en zal het de politieke situatie in de regio verder polariseren.
Latijns-Amerika kent een periode van ernstige politieke, economische en sociale crisis. Het belangrijkste kenmerk is de crisis van rechtse regeringen en hun neoliberale beleid. In landen als Chili en Ecuador heeft de massale strijd revolutionaire dimensies gekregen. In andere landen hebben deze strijden geleid tot electorale nederlagen van de neoliberale rechtervleugel, zoals in Argentinië en Colombia.
De staatsgreep die in Bolivia aan de gang is, is ook een reactie van het imperialisme en de heersende klassen in de regio op de versterking van het verzet tegen het neoliberalisme. Het maakt tevens duidelijk dat een beleid gebaseerd op een permanente poging om tegenstrijdige klassenbelangen met elkaar te verzoenen, zoals in het geval van het model van het ‘Andes- en Amazonekapitalisme’ dat door Morales wordt bepleit, niet definitief kan zegevieren, zeker niet in het afhankelijke en perifere kapitalisme van Latijns Amerika. Het voorbeeld van Bolivia maakt duidelijk dat alleen een antikapitalistisch en socialistisch alternatief de belangen van arbeiders, boeren, inheemse volkeren en alle Latijns-Amerikaanse volkeren kan garanderen.
Het is noodzakelijk om de staatsgreep in Bolivia met alle mogelijke macht af te wijzen en alle vormen van verzet tegen de rechtse, neoliberale en pro-imperialistische staatsgreep te steunen. Dit is de centrale taak van arbeidersorganisaties over de hele wereld. Daarnaast is het noodzakelijk om het consequente en revolutionaire socialistische alternatief in heel Latijns-Amerika en de wereld uit te bouwen.
