Brexit in laatste rechte lijn? Zowel Tories als EU in crisis

Socialist Alternative, onze zusterorganisatie in Engeland en Wales, voert campagne tegen een Tory Brexit, voor het ontslag van Johnson, voor nieuwe verkiezingen en voor een socialistisch alternatief op het kapitalisme.

Drie jaar na het Britse referendum over EU-lidmaatschap nadert de Brexit-saga een dramatische climax. De kwestie heeft de Britse politiek gedomineerd sinds 2015. Het kostte het hoofd van twee conservatieve premiers en de oude Tory-partij is versplinterd. Brexit levert ook oppositieleider Jeremy Corbyn kopzorgen op. Zijn onduidelijke positie wordt door de rechterzijde binnen Labour gebruikt om Corbyn te ondermijnen. Premier Boris Johnson handelt als een olifant in een porseleinwinkel: het parlement werd geschorst en een akkoord met de EU lijkt steeds minder haalbaar.

Artikel uit maandblad ‘De Linkse Socialist’ op basis van een langer artikel door Clare Laker-Mansfield (Socialist Alternative)

In wiens belang is de EU?

De Britse kapitalisten willen een akkoord rond de Brexit. Dat er geen enkele politieke kracht in staat is om hen dit te bezorgen, zegt veel over de diepe politieke crisis in Groot-Brittannië. Voor de kapitalisten biedt de EU heel wat voordelen: in essentie is het een vrijhandelszone die hen “onbeperkt toegang verleent tot de koopkracht van meer dan 300 miljoen van de rijkste mensen ter wereld.” Zo stelde Margaret Thatcher het destijds! Het vat samen waar het project van de EU over gaat. In het hele debat over Brexit ging het echter zelden over wat de EU is. Dat zorgt voor veel verwarring en een enorme polarisatie, die echter geen uitdrukking is van de reële en belangrijkste tegenstellingen in arbeidersbeweging geen duidelijk standpunt op klassenbasis innam en populariseerde in de aanloop naar het referendum en in de jaren erna, draagt nog meer bij tot de verwarring.

Veel werkenden die Remain stemden, deden dit omdat ze vanuit een instinctief internationalisme de EU zien als een antwoord op de racistische bekrompenheid van populistisch rechts. Anderen dachten dat de EU de rechten van werkenden verdedigt, een stelling die aangemoedigd werd door heel wat vakbondsleiders. Daar kwam nog bovenop dat de belangrijkste woordvoerders voor Brexit nadruk legden op migratie. Veel mensen willen zich terecht tegen dat racisme verzetten, maar de EU zal ons daar niet bij helpen. De EU is een eenheidsmarkt in dienst van Europese multinationals. Bij het opleggen van gemeenschappelijke regels en normen, zijn er soms ook voordelen voor de gewone bevolking (denk maar aan het feit dat we gemakkelijker kunnen reizen). Maar de EU is in essentie een institutionalisering van het neoliberale besparingsbeleid: het is Thatcherisme op continentaal niveau. Denk maar aan de liberaliseringsrichtlijnen die openbare diensten zoals post, energie, telecom of openbaar vervoer afbreken en overleveren aan de winsthonger van de private sector.

Waarom Brexit het haalde

Het Brexit-referendum van juni 2016 was een aardschok in de Britse politiek. Het resultaat was onverwacht en niet voorspeld door de peilingen. Het gaf aan hoe de heersende klasse de controle over de situatie verloren was. Op een verwarde en chaotische wijze was de Leave-stem vooral een stem van de werkende klasse die revolteerde tegen het kapitalistisch establishment na een decennium van harde besparingen, afbouw van openbare diensten en de groei van voedselbanken die in de plaats van sociale zekerheid kwamen.

Het referendum was een zware nederlaag voor het establishment. Premier Cameron nam ontslag en de Tories kwamen in een historische en mogelijk terminale crisis. Elke crisis van het establishment biedt kansen voor de arbeidersbeweging, maar er is geen garantie dat deze kansen ook gerealiseerd worden. Om deze kans te benutten, was het noodzakelijk om uit te leggen hoe een vertrek uit de EU de werkenden en hun gezinnen ten goede kon komen. Op basis van een Tory Brexit, met of zonder akkoord, zullen de werkenden geen enkele stap vooruit zetten. Zo’n Brexit wordt integendeel gebruikt als excuus om over te gaan tot afdankingen en het zal als argument dienen om de toenemende sociale achteruitgang te verklaren: nu reeds leeft tot een vijfde van de Britten in armoede!

Deal wordt steeds moeilijker

Elk akkoord tussen Johnson en de EU zou onvermijdelijk inhouden dat Groot-Brittannië gebonden blijft aan de meeste neoliberale akkoorden die de eenheidsmarkt en de douane-unie bepalen. De Europese onderhandelaars verkiezen om een akkoord te sluiten om de belangen van big business te verdedigen. Maar tegelijk wil de EU het de Britse regering niet gemakkelijk maken: Brexit zou namelijk snel navolging kunnen krijgen in andere landen.

Er is een element van angstcampagne rond de no deal Brexit, maar er is natuurlijk wel een economisch gevaar mee verbonden. Het zal handel met het vasteland moeilijker maken, het kan leiden tot afdankingen en de nationale kwestie in zowel Noord-Ierland als Schotland wordt nog complexer. Dit is echter allemaal niet onvermijdelijk: een linkse regering zou kunnen tussenkomen om afdankingen te voorkomen door bedrijven die ermee dreigen in publieke handen te nemen. Een linkse regering zou op basis van sociale vooruitgang eenheid van werkenden kunnen vestigen. Dat is belangrijk: de opties zijn niet beperkt tot een harde of zachte Brexit of het behoud van EU-lidmaatschap.

Socialistisch standpunt

Gewone werkenden kunnen een cruciale rol spelen in de geschiedenis. De arbeidersbeweging moet een rol spelen en kan onder een juiste leiding het hele debat in een andere richting sturen. Als Corbyn en de vakbondsleiders de werkenden zouden mobiliseren rond hun belangen, dan kan dit de superrijken en hun kapitalistisch systeem een beslissende slag toebrengen.

Oprecht internationalisme is iets van de arbeidersbeweging, niet van gelijk welke kapitalistische club. We erkennen dat Britse werkenden meer gemeen hebben met de belangen van de werkenden in Frankrijk, Roemenië, Zuid-Afrika of de VS dan met gelijk welke baas die toevallig dezelfde nationaliteit heeft. Een strijdbare opstelling van de arbeidersbeweging vereist internationalisme: gezamenlijke strijd in heel Europa tegen het besparingsbeleid.

De belangen van de werkenden en hun gezinnen verdedigen, betekent onvermijdelijk de confrontatie aangaan met de superrijken en het volledige kapitalistische establishment. Pogingen om deze confrontatie uit de weg te gaan, leiden tot toegevingen en uiteindelijk capitulatie. Dat zagen we in 2015 in Griekenland. In plaats daarvan moeten nu initiatieven genomen worden in de opbouw naar een krachtsverhouding om de dictaten van het kapitaal te breken. In deze opbouw is een socialistisch programma cruciaal. De sleutelsectoren van de economie moeten in publieke handen komen. Dat maakt economische sabotage onmogelijk en het legt de basis om tot democratische planning te komen.

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie