Afgelopen weekend publiceerde De Standaard een onderzoek naar de politieke opvattingen van academici. Daarin kwam de krant tot de vaststelling dat academici niet volledig los staan van de samenleving. Op zich niets wereldschokkend. Wel vreemd, waren enkele vragen om te bepalen hoe links of rechts de academici zijn.
Neem nu de vraag rond klimaatopwarming. Blijkbaar is het rechts om te stellen dat de opwarming kan worden gestopt door technologische innovaties en is het links om te denken dat fundamentele gedragswijzigingen nodig zijn om de energieconsumptie naar beneden te halen. “Links betekent dat mensen ook hun gedrag moeten wijzigen en rechts dat technologische innovatie volstaat,” aldus het onderzoek zoals weergegeven in De Standaard. Anders geformuleerd: wie wetenschappelijke oplossingen zoekt, is rechts, terwijl de geitenwollensokken links zijn. Hoe rechts was de onderzoeker die de vraagstelling opmaakte?
Daar staan wij dan als linkse socialisten die in de historische klimaatbeweging duidelijk maken dat individuele gedragsaanpassingen niet volstaan, maar dat systeemverandering nodig is om sleutelsectoren zoals energie, mobiliteit en financiën in publieke handen te nemen. We benadrukken al jaren dat wetenschappelijk onderzoek uit de handen van de private winsthonger moet gehaald worden zodat technologische vooruitgang in dienst van de mens en het milieu staat in plaats van de winst. Kortom: een ander systeem is noodzakelijk om technologische vooruitgang mogelijk te maken en om tot collectieve gedragsveranderingen op basis van een democratisch geplande economie te komen.
Waar plaatst ons dat op de links-rechts-as die De Standaard voorstelt? We hebben er geen idee van, maar blijkbaar niet echt links en ook niet echt rechts. Is er eindelijk een onderzoek dat marxisten in het ‘moedige midden’ plaatst? Niet echt. We vrezen dat dit een typevoorbeeld is van een nietszeggend onderzoek dat langs de hete brij van de klimaatopwarming fietst en bijgevolg geen idee heeft van hoe een echt links antwoord er uitziet. Een betere vraag was geweest: moet er systeemverandering komen (links) of denk je dat het kapitalisme er wel zal uit geraken op basis van de vrije markt (rechts)?
Dat zou meteen ook duidelijk maken dat het nonsens is om te zeggen dat de strijd tegen klimaatverandering ‘noch links noch rechts’ is, zoals enkele woordvoerders van de klimaatbeweging dit doen. Net zoals academici niet los staan van de samenleving, is dat ook voor de ontwikkeling van het klimaat het geval. Klimaatverandering is onlosmakelijk verbonden met het productiesysteem en dat is uitgesproken politiek. Om de dreigende klimaatcatastrofe te vermijden en te beperken, zijn radicale antwoorden nodig. Het kapitalisme kan deze niet bieden: er is een ander systeem nodig. Wat ons betreft is dat een socialistische samenleving waarin de belangen van de meerderheid van de bevolking, inclusief hun leefmilieu, centraal staan en het voorwerp vormen van een democratische en rationele planning.
