Artikel door Els Deschoemacker uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
De politieke versnippering en het verdwijnen van een voldoende sociale basis voor partijen die meer dan een halve eeuw het kapitalisme hebben beheerd, beperkt zich niet tot België.
In Italië wordt momenteel druk onderhandeld om na de val van de zogenaamde “anti-establishment” coalitie van de Lega van Salvini en de Vijfsterrenbeweging nieuwe verkiezingen te vermijden. Zo is er sprake van een kortstondige maar onverkozen noodregering of technocratische regering. Men probeert tijd te winnen, maar het is wishfull thinking dat daarmee de politieke crisis van de baan zou zijn. Een dergelijke regering met als belangrijkste doelstelling een begroting in te dienen die o.a. de overheidsschuld moet beperken – lees: verder besparen – en tegemoet te komen aan de neoliberale en Europese normen die de rechten en inkomens van de meerderheid van Italianen verder aantasten, kan slechts een nieuwe overwinning van de racistische Lega voorbereiden.
Dit is slechts één voorbeeld. In Groot-Brittannië leidt het onvermogen van de politieke partijen om te antwoorden op de reële verzuchtingen en noden die aan de basis lagen van de uitslag in het Brexit-referendum sinds 2016 tot een verlamd parlement. In Spanje zijn we op koers naar de vierde verkiezingen op vier jaar tijd en ook het “stabiele” Duitsland komt in politiek onweer terecht. Net zoals minderheidsregeringen meer en meer de norm worden en het fundamentele ondemocratische karakter van het kapitalisme vandaag aantonen.
Sociale crisis leidt tot politieke crisis
Ook in België breidt de politieke crisis verder uit. Het is geen nieuw fenomeen. In Vlaanderen deden de eerste politieke schokken zich reeds begin jaren 1990 voor. De asociale tegenhervormingen ondergroeven de sociale basis van de traditionele partijen steeds verder, tot op het punt dat onbestuurbaarheid, vooral voor het federale niveau, heerst.
Zowel in de gemeenteraadsverkiezingen in oktober vorig jaar als bij de parlementsverkiezingen in mei werd duidelijk tegen het asociale beleid van de vorige coalitie gestemd. Met het signaal van de kiezer tegen de aanval op de levensstandaard van de meerderheid van de bevolking wordt echter geen rekening gehouden. Kijk maar naar de regionale regeringsvormingen en de programma’s die daar besproken worden. In Vlaanderen wordt de Zweedse coalitie verdergezet met een nog grotere nadruk op verdeeldheid langs racistische lijnen. In plaats van sociale bescherming te garanderen, worden steeds meer groepen ervan uitgesloten. Meer middelen om aan de sociale noden tegemoet te komen, wordt niet overwogen! Dat is ook zo in Brussel, waar er weliswaar enkele cosmetische maatregelen voorgesteld worden, maar onvoldoende om tegemoet te komen aan de sociale crisis. In Wallonië tot slot werd de roep naar een linkse regering om een einde te maken aan het besparingsbeleid nooit ernstig overwogen.
Tegemoetkomen aan de wensen van de meerderheid van de bevolking, is niet de bedoeling van deze regeringen. Er wordt enkel gezocht naar een formule om het programma van het Belgische kapitalisme verder te zetten.
De regionale regeringen zetten nu de toon, omdat de vorming van een federale regering helemaal onmogelijk lijkt. Drie maanden na de verkiezingen wordt al openlijk gespeculeerd over nieuwe verkiezingen als mocht blijken dat ze er federaal niet uit geraken, of een noodregering indien de Belgische economie in noodweer mocht geraken in de context van een nieuwe internationale crisis. Dit zou het breekijzer kunnen zijn om de regering in lopende zaken sinds december vorig jaar, zonder meerderheid in het parlement, te vervangen door een meer autoritaire regering, al dan niet met volmachten.
Het redden van het Belgische kapitalisme zal hoe dan ook de inzet zijn, met maatregelen die een nieuwe aanslag op onze welvaart zullen betekenen. Zelfs zonder onmiddellijke internationale crisis wordt uitgegaan van een besparingsregering die 10 miljard moet zoeken in onze zakken.
Elke aanval op sociale rechten beantwoorden met massale actie en een politiek alternatief
Toen Michel 1 aan de macht kwam, duurde het geen maand vooraleer de eerste massale mobilisatie op gang kwam. Er werd terecht gevreesd dat als we die regering lieten doen, ze zou proberen om de sterke organisatiegraad van de Belgische arbeidersbeweging te breken. Er kwamen harde maatregelen, maar toch blijkt dat de tripartite onder Di Rupo meer bespaarde dan de Zweedse coalitie onder leiding van MR en N-VA. Dat toont vooral de bereidheid van bijna alle partijen om de belangen van de kapitalisten te laten voorgaan op die van de werkende klasse. De sterke beweging van 2014 bleef als een schaduw over de regering hangen en kon erger voorkomen. Erger voorkomen volstaat echter niet om achteruitgang te stoppen.
De realiteit is dat we toen een kans gemist hebben om via algemene stakingen de regering ten val te brengen en een discussie op gang te brengen die kon leiden tot de opbouw van een door de arbeidersbeweging gedragen politiek alternatief. De doorbraak van de PVDA in de verkiezingen is een uitdrukking van dit potentieel. Het duwde het politieke debat in Wallonië en Brussel naar links, maar ook in Vlaanderen miste het zijn effect niet. Alleen werden de eisen van de sociale beweging daar niet in de eerste plaats door de linkse partijen naar voren geschoven. Het was extreemrechts dat op de meest offensieve wijze de vorige regering uitdaagde en daarbij de sociale kleren van links aantrok om deze op demagogische wijze te koppelen aan een antimigratie discours. Na de verkiezingen bleek dat het ‘Vals Belang’ enkel het racisme ernstig meende: alle sociale eisen verdwenen meteen in de koelkast.
De klimaatjongeren hebben een grote impact gehad. Massale actie zette dit sociale thema op de agenda. Dat was een belangrijke les, maar er volgden al gauw andere lessen. Zo zorgde het feit dat de groene partijen de nood aan klimaattransitie niet of nauwelijks koppelden aan een sociaal programma, laat staan een antikapitalistisch alternatief, voor het onderbenutten van het potentieel dat in sommige peilingen was voorspeld.
Massale sociale actie moet het antwoord van de werkende klasse blijven als ze niet de speelbal wil blijven van die partijen die slechts de belangen van de 1% rijksten dienen. Dit moet gekoppeld worden aan de bewuste opbouw van een politieke partij die de hele arbeidersklasse kan verenigen achter een socialistisch programma.
