Meer dan 500.000 vrouwen, werkenden en jongeren kwamen op 14 juni in heel Zwitserland op straat in het kader van een nationale vrouwenstaking.
Artikel door Valerie Leary, activist van campagne ROSA en de Socialist Party (Ierland)
De omvang van de betogingen vormde reeds een duidelijk signaal dat alles gewoon laten zoals het is onaanvaardbaar is. Er waren in Zürich alleen maar liefst 160.000 betogers. Aan het parlement in Bern waren er 40.000 betogers, in Lausanne en Bazel telkens 40.000 tot 50.000, in Genève 25.000, in Fribourg en Sion 12.000. In heel wat kleinere steden, zoals Neuchatel, St Gallen en Délemont, waren er tussen de 4.000 en 10.000 betogers.
Geen betekenisvolle verandering
Deze historische actiedag is de grootste mobilisatie uit de recente geschiedenis van het land. Het komt bijna 30 jaar na de nationale vrouwenstaking van 1991, waarbij ook meer dan 500.000 vrouwen op nationaal niveau op straat zijn gekomen. Dat dwong de doorvoering af wetgeving inzake gelijkheid, met inbegrip van gelijke lonen en de invoering van zwangerschapsverlof. Gelijkheid was een decennium eerder, in 1981, in de grondwet opgenomen, maar er was weinig gedaan om dit in wetgeving om te zetten en de mobilisatie van 1991 was nodig om het establishment tot handelen te dwingen.
Dertig jaar later zijn de eisen niet echt veranderd. Vrouwen in Zwitserland verdienen nog steeds gemiddeld 20% minder dan hun mannelijke collega’s, hebben een grotere kans op onzekere en laagbetaalde banen, hebben lagere pensioenen en verrichten jaarlijks 282 miljoen uren onbetaald werk thuis of in de vorm van vrijwilligerswerk (het equivalent van 148.000 voltijdse banen). Onlangs stemde het parlement tegen twee voorstellen om vaderschapsverlof in te voeren.
De stakers eisen gelijke beloning voor gelijk werk en een einde van onzekere werkomstandigheden, fatsoenlijke pensioenen in combinatie met een verlaging van de pensioenleeftijd, een herwaardering van huishoudelijk werk en zorgwerk, een verkorting van de arbeidstijd zonder loonverlies, de socialisatie van kinderopvang en zorg die vrouwen in het algemeen thuis verrichten, het recht om te kiezen en het recht op lichamelijke autonomie, of het nu gaat om abortus, seksualiteit of genderidentiteit, een einde aan gendergebaseerd, homofoob en transfoob geweld en intimidatie, rechten voor migranten, inclusieve en alomvattende seksuele voorlichting op scholen, internationale solidariteit en een einde aan racisme!
Zich organiseren
De eerste oproep voor de vakbond kwam van vrouwen in de vakbonden. Zij kregen op het Zwitserse congres van vakbonden in juni vorig jaar een resolutie erdoor waarin werd opgeroepen tot een staking op 14 juni 2019. Onmiddellijk daarna werd een vergadering bijeengeroepen en bijgewoond door zo’n 150 afgevaardigden uit elk kanton. Sindsdien zijn er in elke regio en stad vrouwencollectieven opgericht, met vakbondsactivisten, gewone werkenden, maar ook heel wat studenten en jongeren. Geïnspireerd door de recente golf van feministische bewegingen en de wereldwijde strijd, waaronder de massale staking op Internationale Vrouwendag 2018 in de Spaanse staat en de recente studentenbeweging tegen de klimaatramp, organiseerden de collectieven in maart een vergadering om formeel op te roepen tot de staking van 14 juni. Dit bracht meer dan 500 vrouwen uit het hele land bijeen.
Het afgelopen jaar hebben de collectieven evenementen en acties georganiseerd en deelgenomen aan protesten, burgerlijke ongehoorzaamheid, de betoging tegen klimaatverandering, acties op de Internationale Vrouwendag en betogingen op 1 mei. Andere acties voor de staking van de afgelopen maanden waren onder meer verschillende interventies en kunstvoorstellingen in de openbare ruimte, het uitrollen van grote spandoeken op dammen en het opzetten van een feministisch radiostation. De staking kreeg brede steun onder de bevolking met peilingen waaruit bleek dat enkele dagen voor de staking reeds 63% van de bevolking de staking steunde en dat één op de vijf vrouwen van plan was om eraan deel te nemen. Zowel #frauenstreik2019 als #2019grevefeministe waren trending op de sociale media.
14 juni – Dag van de protesten en piketten
De protesten op 14 juni begonnen om 1 uur ’s morgens met acties in veel steden, waaronder marsen tegen gendergerelateerd geweld, spandoeken op monumenten, luidruchtige “potten en pannen”-protesten en vreugdevuren. Vanaf de ochtend werden op veel werkplekken, met name buiten ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingsinstellingen, piketten georganiseerd met solidariteitsacties en bijeenkomsten van schoonmakers, vuilnismannen en andere traditioneel mannelijke beroepen.
In elke stad werd piket-ontbijten georganiseerd om de stakers te ondersteunen. Deze ochtendacties werden door meer dan 100.000 mensen uit het hele land bijgewoond. De hele dag door waren er evenementen: van geïmproviseerde workshops in scholen of op straat, picknicks, toespraken en feministische koren tot het hoogtepunt van de middagbetogingen in alle steden en gemeenten.
De werkgeversorganisaties veroordeelden de staking en noemden deze illegaal. Ze spraken zich ook scherp uit tegen de eisen van de stakers. De beweging en de druk waren echter van dien aard dat veel werkgevers zich genoodzaakt zagen een verzoenende houding aan te nemen waarbij ze het personeel toelieten om aan de actie deel te nemen.
Traditionele rechtse partijen zoals de PLR (Liberale Radicale Partij), ministers van de regering en vooraanstaande rechtse politici kwamen ook onder druk te staan om enige vorm van steun aan de actie te betuigen. De UDC (Democratic Centre Union), een uiterst rechtse conservatieve kapitalistische partij, verzette zich weinig verrassend tegen de staking en vrouwelijke partijleden organiseerden een ‘liefdadigheidslunch’ om geld in te zamelen voor een antikeuze-organisatie!
Partij van de werkenden nodig
De Groenen en PS (Parti Socialiste) hebben zich bewust naar voren geschoven in deze beweging. Zij vormen echter geen alternatief. Ze zitten al tientallen jaren in de regering, zowel op federaal als op kantonniveau, en ze zijn draaien voortdurend naar rechts om een besparingsbeleid te steunen dat de vrouwen en de arbeidersklasse het hardst treft. Ze komen zelfs in woorden niet verder dan fel afgezwakte hervormingen.
Hoewel vakbondsactivisten de ruggengraat van deze beweging vormden en hun eisen duidelijk zijn, is de beweging politiek zeer breed en verward, zonder duidelijk antikapitalistische visie en met de aanwezigheid van elementen van liberaal feminisme.
Dit wijst op de noodzaak van een duidelijk links en socialistisch alternatief voor de arbeidersklasse in Zwitserland, een alternatief dat in staat is om de eisen van de beweging te verdedigen. Net als in de rest van Europa liggen de arbeidsvoorwaarden in Zwitserland onder vuur, maar geen enkele partij vertegenwoordigt de belangen van de werkende klasse op nationale schaal. De opbouw van een dergelijk alternatief zou een grote stap voorwaarts betekenen voor werkenden en jongeren.
Een nieuwe generatie wordt actief
Het momentum dat de beweging de afgelopen maanden kreeg, is inspirerend en heeft veel jonge vrouwen, werkenden en studenten voor het eerst politiek actief gemaakt. De actiedag heeft ook het idee van stakingsacties gepopulariseerd als methode om verandering af te dwingen en om eisen die de arbeidersklasse als geheel ten goede komen te verdedigen.
Er is een oproep gedaan aan de collectieven om op 2 juli bijeen te komen om een verdere strategie te bespreken, maar de strijd moet worden voortgezet na deze staking en er moeten eisen aan de vakbonden gesteld worden om tot vervolgacties te komen, met inbegrip van stakingsacties waarbij alle werkenden betrokken zijn.
Om tegemoet te komen aan de eisen van de honderdduizenden mensen die de straat op gingen, moet er een einde komen aan het kapitalistisch systeem dat ongelijkheid en discriminatie in de hand werkt, en dat gebaseerd is op uitbuiting en onderdrukking. Er moet een socialistisch alternatief komen dat alle werknemers en jongeren verenigt in een strijd om de rijkdom en middelen van de samenleving in beslag te nemen en ze in democratisch publiek bezit te brengen.
